De storm van reacties op de actie van Jan Fabre, waarbij katten de lucht in werden geslingerd, toont volgens mij de infantilisering van de publieke opinie aan, waarbij “zieligheid” een voldoende argument is om iets af te keuren. De vraag naar de waarde van de kunst wordt niet gesteld. De vraag naar de werkelijke omvang van dierenleed in onze samenleving en onze eigen rol daarin ook niet.

Op de eerste plaats wil ik duidelijk maken dat de behandeling van dieren mij nauw aan het hart ligt. Bij de laatste verkiezingen in Nederland heb ik zelfs Partij voor de Dieren gestemd, omdat ik van mening ben dat een radicaal geluid over rechten van dieren nodig is.

Het is merkwaardig dat mensen als het om voedsel gaat de meest gruwelijke praktijken lijken te gedogen, terwijl als het om kunst gaat er ineens gefulmineerd wordt tegen de pretentieuze en zinledige kunstwereld. Bovendien is het raar dat niemand een esthetisch oordeel heeft uitgesproken. Kunst is volgens de opinie sowieso slecht als het onethische dingen doet. De ethiek wordt per definitie als belangrijker gezien dan de esthetica.

Een van de meest banale visies op kunst die we vaak horen – van dezelfde mensen die de kattenactie nu zo luidkeels veroordelen – is dat “kunst een emotie op moet wekken”. Dat is dan ook precies de reden dat de kunst tegenwoordig zo verketterd wordt: de formalistische en willekeurige beuzelarijen van pretentieuze kunstenaars als Jan De Cock of Wim Delvoye roepen zouden geen emotie meer opwekken. Hoe ironisch is het dan ook dat nu kunst juist een emotie oproept – primitieve volkswoede -, het juist de kunst is die het moet ontgelden.

De vraag die hier gesteld zou moeten worden is niet: is het toelaatbaar om katten de lucht in te smijten? – aan deze vraag wordt overigens vaak toegevoegd “…enkel voor de kunst”, alsof het wel toelaatbaar zou zijn indien het gebeurt “… voor de lastenverlaging van kleine ondernemers” – maar: levert Jan Fabre hier goede kunst? Ik heb deze vraag nog niemand horen stellen of beantwoorden. Als het oordeel immers luidt dat iets goede kunst is, dan vind ik dat er een heleboel praktijken gerechtvaardigd zijn, om deze kunst tot stand te brengen. De meerwaarde die goede kunst in iemands leven kan brengen is immers onmeetbaar. Indien we van mening zijn dat iets slechte kunst is, dan is het niet alleen ontoelaatbaar om daar katten voor in de lucht te gooien, maar moeten we ons ook vragen stellen bij files van auto’s met bijbehorende luchtvervuiling naar een bestemming met een of andere volksmanifestatie – zoals een voetbalwedstrijd of een publiekszanger.

In Nederland werd onder de vorige regering, die gedoogd werd door Geert Wilders, een zogenaamde dierenpolitie opgericht. De blanke boze PVV stemmer heeft immers niet enkel een hekel aan Marokkanen, Eurocraten en pedofielen, maar ook – en vooral – aan “dierenbeulen”. Wie een katje mishandelt, daar is deze cultuuronderklasse het wel over eens, daarvoor is geen straf te licht.

Uiteraard kan ik er niet zeker van zijn dat deze volledige schreeuwerige volksmenigte er misschien wel een veganistische levensstijl op na houdt, maar ik vermoed toch dat het hier juist hetzelfde publiek is dat ook de kiloknaller varkensvlees aanbieding van de Lidl niet zal laten liggen. Het in de lucht smijten van enkele poezen – die anders wellicht door onze dierenasielen door het toilet zouden zijn gespoeld – lijkt soms te worden vergeleken met de ernstigste mensenrechtenschendingen, terwijl er over de structurele uitbuiting van dieren voor vlees, eieren en zuivelproducten zelden met een woord wordt gerept.

Ook dierenrechtenorganisaties zoals GAIA hebben zich aangesloten bij de proletarische volkswoede. Ik vind dat ze hier hun idealen voor een samenleving met respect voor mens en dier te grabbel gooien voor een onbetekenende gebeurtenis. Is het niet juist een organisatie als GAIA die erop zou moeten wijzen dat het niet gaat om individuele gevallen van dierenmisbruik, maar van het structurele geweld op dieren dat wij als samenleving nog altijd toestaan?