Dit najaar wordt in het Vlaams Parlement een wijziging van het media-decreet gestemd. Inzet: een inperking van de macht van televisie-distributeur Telenet. Het decreet, zoals het er vandaag uitziet, zou aan de Vlaamse tv-omroepen het vetorecht moeten geven over nieuwe toepassingen waarmee Telenet ingrijpt op het lineaire aanbod van de zenders.

Kort samengevat: de omroepen willen af van het uitgesteld kijken, dat al langer een doorn in hun oog is. Uitgesteld kijken betekent immers doorspoelen van reclame en daar willen adverteerders niet voor betalen. De omroepen vrezen daarom op termijn een daling van hun grootste bron van inkomsten. Ter illustratie: in 2010 bedroegen de uitgaven voor tv-reclame zo’n 1,4 miljard euro.

Verstoorde relatie tussen omroep en distributie

Het gaat dus om geld, veel geld. Omdat de alom geprezen (Vlaamse) televisieproducties van vandaag worden betaald met advertentiegeld en die geldstroom stilaan zou kunnen opdrogen, is er een oplossing nodig. Ofwel willen de omroepen meer geld van Telenet, ofwel moet ingegrepen worden in het uitgesteld kijken: beide voorstellen botsten reeds op een njet van Telenet. De onderhandelingen tussen Telenet-topman Duco Sickinghe en mediamagnaat Christian Van Thillo (De Persgroep) zijn afgesprongen, nadat beiden enkele scherpe uitlatingen deden in de pers. De sfeer is naar verluidt meer dan onderkoeld.

Die verstoorde relatie tussen omroepen en distributie is een van de belangrijkste media-problemen van de afgelopen jaren. De tussenkomst van de Vlaamse overheid zou het geschil definitief moeten oplossen, of tenminste de betrokken partijen weer aan de onderhandelingstafel krijgen. Leden van de mediacommissie van het Vlaams parlement laten verstaan dat het decreet vooral een level playing field moet creëren: een situatie waarin alle spelers gelijke kansen krijgen. Anderen suggereren dan weer dat het decreet de Vlaamse mediahuizen moet beschermen tegen buitenstaander Telenet, dat binnenkort volledig in Amerikaanse handen gaat komen, al heeft het moederbedrijf Liberty Global natuurlijk al enkele jaren een meerderheid in het bedrijf.

Vast staat dat er stilaan een front ontstaat tegen Telenet: ook een twintigtal regisseurs en scenaristen mengen zich nu in het debat. In een open brief (De Standaard, 24 september) schrijven onder andere Michaël Roskam, de broers Dardenne en Stijn Coninx dat de 69 miljoen euro auteursrechten die Telenet jaarlijks zijn klanten aanrekent, niet op een transparante manier herverdeeld wordt, daarmee implicerend dat zeker een deel van die auteursrechten in Amerikaanse zakken verdwijnt.

Content is niet gratis

Het is een fundamenteel probleem in de hedendaagse media: there’s no such thing as a free lunch; het is een illusie dat content gratis is. Dat weet ook Telenet en daarom liet Sickinghe reeds verstaan dat in plaats van te zeuren, de omroepen maar met een nieuw business-model op de proppen dienen te komen. Makkelijker gezegd dan gedaan, klinkt het en daarom lijkt een voorlopige politieke oplossing noodzakelijk.

Van de bepaling dat distributeurs voortaan de ‘uitdrukkelijke en bijzondere toestemming’ moeten vragen aan de omroepen om functionaliteiten aan te bieden die ingrijpen op hun programma’s, kan men zonder verpinken zeggen dat het de vrijheid van Telenet serieus aan banden legt -om even de advocaat van de duivel te spelen-. Maar daar draait het niet echt om, want er bestaat een brede consensus dat aan de monopolie-positie van Telenet iets gedaan moet worden.

De discussie gaat eerder over het feit dat distribiteurs die ‘content’ verspreiden, een serieus graantje van de omzet meepikken van producten waarmee ze zelf niets te maken hebben. Apple incasseert 30 procent van de applicaties van derden, die het via zijn App Store verkoopt. Google News – een zogenaamde nieuwsaggregator- verdient hopen geld met het kosteloos verspreiden van nieuws dat door anderen gemaakt is.

‘Het verzamelen en distribueren van ‘content’ gemaakt door anderen, zonder een correcte vergoeding, is onaanvaardbaar en niet duurzaam’. Dat is één van de conclusies van het EU Media Futures Forum, een werkgroep van een twintigtal Europese mediamagnaten en academici, voorgezeten door, jawel, Christian van Thillo. Op vraag van Europees commissaris voor de Digitale Agenda, Neelie Kroes, werd hen gevraagd na te denken over de staat van de Europese media-industrie.

Het Forum kwam onder andere tot de conclusie dat kwaliteitsjournalistiek en -‘content’ enkel gevrijwaard kunnen worden, als de rest van de waardeketen ook zijn duit in het zakje doet. Dat kan echter niet als één monopolist zijn wil kan opdringen. Daarom raadt de werkgroep aan om via een degelijke concurrentiewetgeving een -alweer- level playing field te creëren.

Innovatie

De mediahuizen mogen dan wel werken aan innovatie en nieuwe business-modellen, toch worden ze daarin onrechtstreeks gehinderd door Telenet. Neem nu internet. Meer dan ooit tevoren gebeurt media-consumptie via (mobiel) internet. Als we een voorbeeld mogen nemen aan Amerikaanse media -en als we van één ding mogen zeker zijn, dan is het dat Amerikaanse media-fenomenen gegarandeerd overwaaien- dan kijken we binnen afzienbare tijd tv via een internetverbinding. Zo wordt er reeds geëxperimenteerd met zogenaamde ‘Over The Top’-content, waarbij een omroep bijvoorbeeld ‘content’ rechtstreeks aanbiedt via internet, zonder medewerking van de internet-provider. Het gebeurt als het ware ‘boven hun hoofd’.

De drie grote mediahuizen (SBS, VMMa en VRT) werken dan ook aan zo’n platform, Rumble genaamd; en de bedoeling is het op termijn ook aan het publiek aan te bieden, tegen betaling. Maar zolang Telenet niets aanrekent voor het opnemen van programma’s, is ook dit zakenmodel ten dode opgeschreven.

Arthur Debruyne