Met toenemende verbazing volg ik wat er zich allemaal voordoet in het zog van de video ‘Innocence of Muslims’, een satirisch filmpje op Youtube dat naar verluidt de draak steekt met de islam en de profeet van de moslimgemeenschap. Ik heb de video niet gezien en ben dat ook niet meteen van plan. Ik ga namelijk nogal eens af op recensies alvorens over te gaan tot de aanschaf of het bekijken van films, muziek of andere multimediale toestanden. Veelal recensies uit de gespecialiseerde en vakkundige pers, maar soms laat ik me wel eens verleiden na wat loos getwitter, getweet of ander gekweetnietwat. De video waarvan sprake wordt nogal vaak omschreven als ‘amateuristisch’, ‘weinig verheffend’, ‘niet grappig’, … Alvast enkele redenen om er mijn kostbare tijd niet aan te verdoen. Vele medemensen maken zich echter om andere redenen druk om de film. Religieus geïnspireerde redenen die overal ter wereld op zijn minst voor verontwaardiging zorgden, maar veelal zelfs tot rellen, geweld en doodsbedreigingen hebben geleid. Al snel gevolgd door de te verwachten tegenreacties van allerhande satirische weekbladen, zelfverklaarde scherprechters van de vrije meningsuiting en andersfundamentalisten.

Als het recht op vrije meningsuiting dan zo heilig (pun intended) is, dan maak ik er met deze blog ook graag gebruik van. Ik vind persoonlijk en uiterst individueel op mijn eentje dat de vrijheid van meningsuiting maar al te vaak misbruikt wordt om een gebrek aan respect en tact te verdoezelen. Te pas en te onpas wordt dit recht aangegrepen om politieke/electorale, religieuze, racistische, kwetsende of andere negatieve boodschappen de wereld in te sturen. Met alle gevolgen van dien. Vaak bewust ingecalculeerde gevolgen, wat de intentie nog stuitender maakt. Moet dit recht dan worden ingeperkt? Uiteraard niet. Vrije meningsuiting is een grondrecht waarop niet mag worden toegegeven. Afglijden naar censuur en repressie moeten we met zijn allen absoluut vermijden. Been there, done that, bought the t-shirt. Maar ieder individu en iedere maatschappij moet voor zichzelf uitmaken in welke mate dit recht wordt uitgeoefend. Moet beseffen dat er bepaalde gevolgen uit kunnen voortkomen en moet op een verantwoorde manier met die gevolgen omgaan. Bijvoorbeeld door gezamenlijk de intentie (in dit geval de film) publiekelijk maar vooral op een beschaafde manier te veroordelen , maar evenzeer de excessieve gevolgen ervan (de rellen, het geweld, de doodsbedreigingen, …).

Stuitend aan deze film – die ik dus niet zag en waarschijnlijk ook niet zal zien – is in mijn ogen het totale gebrek aan respect en tact bij de makers ervan en de mensen verantwoordelijk voor het plaatsen en verspreiden van de video. Gebrek aan respect voor een cultuur en religie waarvoor de in de film aangehaalde thema’s enorm belangrijk zijn en daardoor ontegenzeggelijk bepaalde gevoeligheden genereren. En gebrek aan tact, goed wetende dat het vrijgeven van zo’n filmpje kwalijke gevolgen kan veroorzaken waar niemand om vraagt. Op zijn minst wordt er op zere tenen getrapt, het slechtste scenario is een escalatie van wat zich nu heeft voorgedaan. Of… de makers zijn kinderlijk naïef. Dat voordeel van de twijfel zou ik hen nog kunnen geven maar is weinig waarschijnlijk. Provocatie was meer dan vermoedelijk een basismotief.

Veel liever dan de taal van de provocatie zou ik mensen in het algemeen en filmmakers in het bijzonder de taal van verzoening zien hanteren, de taal van verstandhouding, begrip, openheid, nieuwsgierigheid en zoveel meer talen die vandaag de dag als wollig en oubollig worden omschreven maar o zo relevant zijn. Talen die uiteindelijk zoveel meer zoden aan de dijk zouden brengen, zoveel meer conflicten zouden vermijden en een zoveel betere wereld zouden scheppen. Naïef? Waarschijnlijk wel. Maar stel u een wereld voor zonder naïevelingen die dromen van en streven naar een betere wereld. De mensheid (of is het mensDOM) zou al lang een onbeduidend stipje op de tijdslijn sinds de oerknal zijn. Onze wereldwonderlijke bouwwerken al lang overwoekerd en overmeesterd door fauna en flora. Van religies geen sprake meer. Fundamentalisme in welke vorm dan ook en blinde oorlogszucht totaal onbestaande. Zoals het hoort?!

Vandaar nogmaals een pleidooi voor respect en tact. In alle geledingen van onze maatschappij. Van wieg tot graf. Tot in de verste uithoeken van deze aardkloot. Over afkomst, religie, generatie, cultuur en al het andere wat ons (gelukkig) van mekaar doet verschillen, heen. Waarvoor dank.