Barco, gevestigd in Kortrijk, ontwikkelde samen met de Israëlische defensiereus Elbit een gesofisticeerde militaire vluchtsimulator voor de Israëlische luchtmacht. Met deze vluchtsimulator kunnen gelijktijdig door 8 piloten formatievluchten van F-16- of F-15-gevechtsvliegtuigen geoefend worden.

Piloten bereiden zich op die manier voor op grootschalige luchtaanvallen zoals die op Gaza in 2009. Elbit sloot daarvoor een contract met Barco ter waarde van 10 miljoen dollar in de eerste helft van 2010. De bijdrage van Barco bestond uit de RP-360 simulatordome, waarvan 8 stuks geleverd zullen worden aan het Israëlische leger (IDF).

Om aan de Belgische exportwetgeving te ontkomen, gebeurt de productie in de VS. Maar vanuit België werd meegewerkt aan de ontwikkeling van deze vluchtsimulator. Het prototype werd op de Barco-site in Kuurne gebouwd en in juli 2010 voorgesteld. Daarbij werd melding gemaakt dat leden van de IDF een milestone review hadden gemaakt van dit prototype in Kuurne. Op basis van deze review werd begin november 2010 het contract definitief gegund door IDF.

Barco omzeilt controle

Onder de huidige wetgeving is ook de immateriële technologieoverdracht, noodzakelijk voor de ontwikkeling van militaire goederen, vergunningsplichtig. Onder technologie wordt begrepen specifieke informatie in de vorm van technische gegevens of technische bijstand. Ontwikkeling wordt onder meer gedefinieerd als assemblage en testen van prototypen. Minstens dit laatste is gebeurd door Barco in België.

Hans Lammerant van Vredesactie: “Barco heeft hier nooit een vergunning voor aangevraagd. Dat blijkt uit de verklaring van minister-president Kris Peeters (CD&V) op 25 oktober 2011 in de Commissie Buitenlandse Handel. Dit duidt op een overtreding van de wapenhandelwetgeving.” Vredesactie vraagt dan ook dat de overheid deze logische conclusie trekt en dient bijgevolg klacht in tegen Barco.

Die vergunning zou Barco ook nooit gekregen hebben. Na de Gaza-oorlog in 2009 spraken de gewestelijke overheden immers af om geen uitvoer met als eindbestemming de Israëlische strijdkrachten toe te staan.

Strenge wapenwet noodzakelijk

Deze Barco-affaire duidt op het belang van een sluitende controle op het eindgebruik van defensiegerelateerde producten. Daaronder valt ook het tegengaan van ontwijkingsmanoeuvres, zoals in Vlaanderen ontwikkelde producten elders laten produceren.

Controle impliceert niet dat elke vergunning geweigerd wordt. Het wegvallen of laks toepassen van controle impliceert wel dat vooral meer transacties gebeuren, waarvoor anders een vergunning zou worden geweigerd: transacties die in strijd zijn met de uitvoercriteria ter bescherming van mensenrechten en conflictpreventie.

Het nieuwe ontwerp wapenhandeldecreet, dat nu op de agenda van het Vlaams parlement staat, doet daarom het ergste vrezen. Dit ontwerp zet op een zeer minimalistische wijze een Europese richtlijn op de intracommunautaire handel in defensiegerelateerde producten om.

Door een lakse invoering van een stelsel van algemene vergunningen wordt het onmogelijk om het eindgebruik nog te controleren voor het grootste deel van de Vlaamse export van defensiegerelateerde producten. Tegelijk doen de opmerkingen van de Vlaamse regering over de catch all-clausule vrezen dat geprobeerd wordt om Barco volledig vrij te stellen van vergunningsverplichtingen. Het recept voor nog een reeks dubieuze exporten.

“Willen we voorkomen dat wapens van Vlaamse makelij bijdragen tot het voortduren of escaleren van gewapende conflicten elders, dan hebben we een strenge wapenwet en strikte controle nodig”, besluit Hans Lammerant.

Hans Lammerant

Hans Lammerant is stafmedewerker bij Vredesactie vzw.