“Als je je ‘neutraal’ opstelt tegenover situaties van onderdrukking kies je de kant van de onderdrukker”, aldus Zuid-Afrikaans bisschop Desmond Tutu die in 1984 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg.

DeWereldMorgen veroordeelt de recente aanvallen van Hamas tegen Israëlische burgers, maar ziet die niet los van 75 jaar staatsterreur van Israël tegen het Palestijnse volk. Het internationaal erkende recht op gewapend verzet tegen een kolonisator is geen vrijbrief voor aanslagen op burgers. Een onderhandelde vrede kan alleen bereikt worden wanneer 75 jaar verdrijving, 56 jaar bezetting, kolonisatie en apartheid en 16 jaar blokkade van Gaza worden erkend als de oorzaken van dit geweld. DeWereldMorgen onderzoekt deze oorzaken die door de politiek en door mainstreammedia worden verzwegen, onderbelicht of ontkend, om zo een debat te stimuleren dat kan leiden tot onderhandelingen en vrede. (nvdr.)

*  *  *

Boer Daoud Abdul Rahman Abdullah Hassan woont in Khalet Hassan, een dorp in de bezette Palestijnse gebieden. Op een eigen stukje grond teelt hij olijfbomen. Sinds de jaren 80 is dit omringd door Israëlische nederzettingen Ma’ale Shomron en Etzfraim. De kolonisten claimden toen 130 hectare land van zijn familie. De familie Daoud spande een rechtszaak aan, maar pas in 2019 kwam de uitspraak dat ze 110 hectare grond terugkregen. Daarop viel op 5 juli 2020 een groep gewapende kolonisten Daoud en enkele andere inwoners aan. Daoud werd hierbij door kogels in zijn schouder en borst geraakt. Wanneer Daoud vier maanden later zijn wonden in het ziekenhuis laat controleren, gooit het Israëlische leger samen met het gemeentebestuur met twee grote bulldozers zijn schuur plat, trekken dertig bomen uit de grond en vernielen zijn omheining.

Wat is de link tussen jouw geld op je bankrekening en dit onrecht dat Daoud en duizenden andere Palestijnse burgers wordt aangedaan? “Banken gaan met ons geld beleggen en investeren om daar zelf terug winst uit te halen. Dat is natuurlijk het hele verdienmodel van een bank. En banken beslissen op basis van hun beleid waar ze hun in geld steken. De link met wat er in Palestina en Gaza gebeurt, is dat er banken zijn die investeren in bedrijven die heel actief deelnemen aan de bezetting van Palestijnse gebieden, of deze mee mogelijk maken”, legt Remco Van Hauwermeiren van FairFin uit.

De Israëlische staat krijgt Palestijnen zoals Daoud niet weg zonder materiaal zoals wapens, surveillance apparatuur en sloop- en vernietigingsmateriaal. En de bedrijven die dit produceren en leveren aan Israël, het Israëlische leger of de kolonisten van Israëlische nederzettingen, worden dus medegefinancierd door Europese banken, verzekeraars en investeerders. Ook Belgische grote banken.

BNP Paribas is grootste Europese financierder

BNP Paribas is met 26 miljard euro de grootste Europese financierder van deze bedrijven. Vooral hun leningen aan Elbit Systems valt op, aangezien geen enkele andere Europese bank nog leent aan dit bedrijf dat wapens zoals drones, munitie en handgranaten levert aan het Israëlische leger. ING volgt met 6,7 miljard euro in betrokken bedrijven en KBC financiert 1,3 miljard euro in voornamelijk bedrijven die betrokken zijn bij de sloop van Palestijnse huizen zoals Caterpillar en Volvo en de ontginning van Palestijnse grondstoffen zoals HeidelbergMaterials.

Dat blijkt uit een update van het rapport van de internationale Don’t Buy Into Occupation-coalitie, waar FairFin en ook 11.11.11 en ACV uit België deel van uitmaken. Al drie jaar op rij doen ze dit onderzoek en dit is dus de derde update. Ondanks de gesprekken die de coalitie de twee voorgaande jaren telkens met de Belgische banken is aangegaan, is er eigenlijk nog niet zoveel veranderd.

“Elk jaar opnieuw contacteren mensen ons dat ze geschrokken zijn omdat ze dit niet wisten”

AXA volgt dit jaar de drie grootste investeerders met 919 miljoen euro. Uit Delen Private Bank – waarvan Ackermans & Van Haaren 78,5 procent aandelen bezit – vloeit 513 miljoen euro naar bedrijven actief in de bouw van illegale nederzettingen. En vanuit Bank Degroof Petercam komt 400 miljoen euro. Zelfs staatsbank Belfius financiert deze bedrijven met 216 miljoen euro.

“Elk jaar opnieuw als we de cijfers lanceren, contacteren mensen ons – ook mensen die zich soms al best lang inzetten voor Palestina – om te laten weten dat ze geschrokken zijn, omdat ze niet wisten dat de bank waar zij hun rekening hebben, actief betrokken is”, vertelt Van Hauwermeiren van FairFin.

‘Onze overheid ondergraaft haar eigen Palestina-maatregelen’

“De banken zelf hebben we voor deze derde update nog niet gesproken, dat staat dit voorjaar op de planning. De situatie in Gaza heeft ervoor gezorgd dat onze Palestijnse partners van de coalitie andere dingen prioriteit moesten geven. Maar de afgelopen twee jaar gaven de banken telkens aan stappen te gaan ondernemen om de bedrijven te contacteren, om zeker te zijn dat ze niet betrokken zijn in de bezette Palestijnse gebieden. Toch zien we elk jaar opnieuw dezelfde banken terugkomen in de cijfers.”

“Sommigen zeggen openlijk dat ze een bank zijn die winst moet maken en ze dus vooral kijken naar welke bedrijven hun de beste winstmarges bieden. Dit vinden we vaak nog het eerlijkst antwoord”

Hoe verantwoorden deze banken dat ze die bedrijven financieren? Van Hauwermeiren: “We merken dat een aantal verschillende argumenten naar boven komen. Sommigen zeggen openlijk dat ze een bank zijn die winst moet maken en ze dus vooral kijken naar welke bedrijven hun de beste winstmarges bieden. Hun praktijken vinden ze ook belangrijk, maar eerder secundair. Dit vinden we vaak nog het eerlijkst antwoord.”

“Er zijn ook mensen die vertellen dat ze het ontzettend belangrijk vinden dat bedrijven zich houden aan de mensenrechten en net daarom contact houden met bepaalde bedrijven om op die manier druk te kunnen zetten. Bij de ene bank is dit een argument dat kan gelden, bij de andere is dit een zwak argument.”

“Dan zijn er ook banken die zeggen dat ze niet op de hoogte waren dat bepaalde bedrijven die ze financieren mensenrechten schenden. Sommige van hen schermen dan met het feit dat ze erg veel data op erg korte tijd moeten verwerken en daarbij dingen over het hoofd zien. Echter rond dit dossier over Palestina is dat moeilijk te beweren, omdat we ons baseren op bedrijven die door de VN op de zwarte lijst zijn gezet omdat ze daar bewust actief zijn. Maar er zijn ook banken die alsnog geen directe link zien tussen het bedrijf dat zij financieren en de bezetting. Met andere woorden, zij trekken de lijst van de VN in twijfel”, aldus Van Hauwermeiren.

“Het is moeilijk een scenario voor te stellen waarin een bedrijf activiteiten in de nederzettingen zou kunnen ontplooien op een manier die overeenstemt met de VN-richtlijnen en met het internationaal recht”, stelt het VN-mensenrechtenbureau hierover.

Ook de officiële positie van de EU is al jarenlang dat de nederzettingen “illegaal zijn naar internationaal recht, vrede in de weg staan en een tweestatenoplossing onmogelijk dreigen te maken”. De Belgische overheid nam zelfs vorig jaar het besluit om extra maatregelen te treffen tegen de nederzettingen door hen systematisch uit te sluiten in alle economische, politieke en financiële relaties met Israël.

“Deze banken maken winst ten koste van de Palestijnse bevolking”

Toch financieren Europese en Belgische spelers dus nog steeds bedrijven die actief zijn in de illegale nederzettingen in de bezetten Palestijnse gebieden. Onze overheid ondergraaft zo haar eigen maatregelen en die van Europa, aldus FairFin, en deze banken maken winst ten koste van de Palestijnse bevolking.

“Belgische staat moet dringend invloed uitoefenen op banken”

De internationale coalitie Don’t Buy Into Occupation eist daarom dat deze financiële instellingen hun invloed gebruiken om net druk te zetten op de bedrijven, zodat zij hun activiteiten in de nederzettingen stopzetten met het terugtrekken van hun geld als drukmiddel. Het is hoog tijd dat de Belgische banken hun verantwoordelijkheid opnemen, stelt ook FairFin. Daarnaast moet volgens hen onze overheid als eigenaar van Belfius en als grootste aandeelhouder van BNP Paribas ook dringend zijn verantwoordelijkheid opnemen.

Zo moet minister van Financiën, Vincent Van Peteghem, BNP Paribas tot de orde roepen door als aandeelhouder een publieke kritische vraag te stellen, eist FairFin. En staatsbank Belfius moet verantwoording afleggen aan onze politieke vertegenwoordigers voor hun investeringen in de bedrijven die actief zijn in de illegale Israëlische nederzettingen.

“Op dit moment houdt de overheid zich ver weg van het beleid van de bank en stelt zich gewoon tevreden met de winsten die doorvloeien naar de staatskas”

De Belgische staat heeft invloed op deze banken en moet volgens FairFin deze gebruiken om de banken een duw in de juiste richting te geven. “De voornaamste manier is via Belfius, dat een volledige staatsbank is”, legt Van Hauwermeiren uit. “De Belgische overheid is de enige aandeelhouder. Belfius lijkt op de privé-markt te werken zoals andere privé-banken, maar is dus volledig in handen van de Belgische overheid. Op dit moment houdt de overheid zich ver weg van het beleid van de bank en stelt zich gewoon tevreden met de winsten die doorvloeien naar de staatskas. Wij ijveren ervoor dat de Belgische overheid heel goed in staat is om in te grijpen op het beleid om ervoor te zorgen dat Belfius een duurzame ethische bank wordt, die zich focust op de Belgische burger zo goed mogelijk van bankdienst te voorzien en niet per se om de grootste winst na te jagen en op die manier met veel bedenkelijke bedrijven in zee te gaan.”

“In mindere mate kan de Belgische staat ook zijn invloed gebruiken bij BNP Paribas”, vertelt Van Hauwermeiren verder. “Zij hebben maar een heel klein percentage van de aandelen in handen, maar BNP Paribas heeft zijn aandeelhouderschap zo gediversifieerd dat de Belgische staat wel een van de allergrootste is. De Belgische staat heeft dus zeker geen doorwegende stem binnen BNP Paribas, want het is een grote internationale bank, maar van alle stemmen die er zijn is het wel een van de grootste en luidste, alleen wordt die nauwelijks gebruikt. De Belgische staat komt zelden op de Algemene Vergaderingen en zal zelden bij BNP Paribas laten merken hoe het over het beleid van de bank denkt.”

“Wij zijn actief vragende partij om met betrekking tot Palestina en ook andere dossiers vanuit de Belgische staat bij banken te wegen in het belang van de Belgische burger en de mensenrechten wereldwijd en daarin hun rol te spelen. Op dit moment doen ze dat onvoldoende.”

“Terwijl het gaat om illegale nederzettingen volgens internationaal recht. Mensen van de bedrijven die actief zijn bij deze nederzettingen weten dat het illegale activiteiten zijn, dus er zijn veel argumenten om te zeggen dat banken in de eerste plaats, en hun aandeelhouders en dus de Belgische staat voor sommige banken in de tweede plaats, het recht en de plicht hebben om te zeggen dat dit niet kan. En toch blijft het gebeuren.”

“Ik denk dat ingrijpen in de financiële sector vooral voor de liberale ideologie, en ook voor andere, een stap te ver gaat”

Zijn de politieke standpunten van de EU en België rond Palestina dan maar een formaliteit? “Ik denk dat ingrijpen in de financiële sector vooral voor de liberale ideologie, en ook voor andere, een stap te ver gaat”, zegt Van Hauwermeiren. “Ze voelen zich ongemakkelijk bij een staat die zich mengt met een financiële speler. Dat wordt gezien als iets wat alleen in ultieme situaties kan. Het heeft volgens mij niks te maken met Palestina, maar met deze politieke gevoeligheid.”

Wetten die handel met illegale nederzettingen bestraffen

Daarom is het volgens de Don’t Buy Into Occupation-coalitie heel belangrijk dat er zowel nationaal als internationaal wetten en verdagen komen die handel met illegale nederzettingen in bezet gebied bestraffen of verbieden. De vraag is of deze er ooit gaan komen? “Rond BDS zien we dat er sinds de oorlog in Gaza meer politieke wil is om erover te praten. Ook op Europees niveau. En ook Belgische politieke spelers praten erover”, zegt Van Hauwermeiren.

“Alleen met Duitsers is het op Europees niveau erg moeilijk bespreekbaar. Daarnaast zijn er een aantal politieke fracties die een aantal specifieke BDS-elementen in hun eigen beleid willen hebben op Europees niveau. Dat is nog steeds meerdere stappen verwijderd van wetgeving uiteraard. Maar het beweegt wel op politiek niveau.”

Wat kan jij doen?

Wil je zelf hier ook iets aan doen? Uiteraard is het mogelijk een bankrekening te sluiten en eentje te openen bij een bank die er bewust voor heeft gekozen om dergelijke bedrijven te vermijden, zoals Triodos en NewB. Maar om te helpen de druk op te voeren, kan je ook een klachtenbrief versturen via deze link.

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier