Over live zelfmoord en objectieve verslaggeving
Opinie, Nieuws, Wereld, Journalistiek, Fox News, Zelfmoord, Live achtervolging - Wim Vanrie

Over live zelfmoord en objectieve verslaggeving

Afgelopen vrijdag zond de Amerikaanse nieuwszender Fox News beelden uit van een achtervolging. Een carjacker werd op de hielen gezeten door de politie, parkeerde zijn auto, liep een zandweggetje in, bleef even staan en ... schoot zichzelf een kogel door het hoofd. Allemaal gefilmd vanuit een nieuwshelikopter en live te bekijken.

woensdag 3 oktober 2012 15:17
Spread the love

Uiteraard volgden er uitgebreide verontschuldigingen van nieuwsanker Shepard Smith. U had dit nooit te zien moeten krijgen. Dit hoort niet op televisie. Het spijt ons. Wanneer dergelijke beelden live uitgezonden worden, doet men dit steeds met enkele seconden vertraging, zodat er tijdig ingegrepen kan worden wanneer ‘het misloopt’. Dat is deze keer, door een ernstige menselijke fout, niet op tijd gelukt.

Verontwaardiging

Dat het, op zijn zachtst uitgedrukt, onverstandig is om zo’n achtervolging live uit te zenden, daar zijn de meesten het waarschijnlijk over eens. Ooit loopt het mis en dan kunnen de gevolgen, zoals nu, ernstig zijn. Welk effect hebben deze beelden op kinderen (het was namiddag)? Op mensen die zelf suïcidaal zijn?

Dat zenders ervoor kiezen alles rechtstreeks op de beeldbuis te brengen, heeft een voor de hand liggende verklaring: live achtervolgingen zijn kijkcijferbommen. Pittig detail: na de vreselijke climax werd onmiddellijk overgeschakeld op reclame.

De aantrekkingskracht zit in de spanning, de dreiging, de suspens. Iedereen weet dat er van alles kan mislopen, het spektakel schuilt als het ware om de hoek. Uitzenden met een redelijke vertraging (en eventueel in montage) zou dit spanningselement, en dus ook de kijkcijfers, afzwakken. Een sportwedstrijd bekijk je toch ook liever zonder vertraging?

Maar, hoezeer de kijkers ook snoepen (haal de popcorn maar uit de kast!), er zijn grenzen. Als het allemaal té grafisch, té expliciet, té ‘echt’ dreigt te worden, hebben ze toch liever dat een vriendelijke regisseur aan de noodrem trekt en hen de confrontatie bespaart. Het is weer spannend geweest, “what else is on?”.

Deze achtervolgingen hebben op zichzelf nauwelijks nieuwswaarde. Het is slechts wanneer ze een erg spectaculaire wending nemen, dat ze ‘interessant’ worden. Ironisch genoeg is dit meestal het moment waarop de beelden afgebroken moeten worden. De meeste reacties concluderen dat men de live uitzendingen beter stopzet. Zend de ‘reportage’ met vertraging uit, of nog beter: laat dit soort ‘entertainment’ vallen, dan zullen dergelijke incidenten niet meer voorvallen.

Grenzen aan objectieve verslaggeving

Het is echter belangrijk verder door te denken en een fundamentelere vraag te durven stellen: zou het kunnen dat het filmen van de achtervolging aanleiding heeft gegeven tot de zelfmoord?

Het gros van de commentaren gaat uit van de premisse dat deze zelfmoord een onafhankelijk feit was dat, hoogst ongelukkigerwijs, door een nieuwshelikopter werd ingeblikt. Maar klopt dat wel? Men veronderstelt hier impliciet dat het vastgestelde feit, de zelfmoord, zich sowieso had voltrokken, ook als de helikopter er niet was. De filmploeg, zo gaat de redenering, doet niets meer dan het vastleggen van een bepaalde gebeurtenis die onafhankelijk plaatsvindt.

Maar dat is hier nu net niet het geval. Zowel de politie als de carjacker weten dat er een cameraploeg boven hun hoofd vliegt. Ze weten dat alles mogelijks live uitgezonden wordt. Sterker nog: indien de carjacker goede smaak had en een auto koos die uitgerust is met televisie, kon hij naar de beelden kijken van zijn eigen achtervolging.

Het effect hiervan valt niet te onderschatten. De wetenschap dat men gefilmd wordt (en eventueel dat men live uitgezonden wordt), beïnvloedt onvermijdelijk de handelingen die men stelt. Het oog van de camera heeft een erg doordringende blik.

Er is dus geen sprake van onafhankelijke, objectieve rapportering van de feiten. De filmploeg in de helikopter breekt door zijn aanwezigheid zelf binnen in de feiten en wordt er een onderdeel van. De gebeurtenis die gefilmd wordt omvat de journalisten zelf die filmen.

Een objectieve verslaggeving vraagt een zekere afstand tussen het gebeuren en de journalist. Wanneer deze zelf deel uitmaakt van de gebeurtenissen waarover hij bericht, wordt de kloof tussen feit en verslag gedicht en vloeien beiden in elkaar over. Op dat moment moet hij beseffen dat hij zijn positie als neutrale, onafhankelijke observator opgeeft en de realiteit die hij beschrijft, mee beïnvloedt.

Deze invloed is a priori noch negatief noch positief. Maar dat is net het punt: ze is er en er moet rekening mee worden gehouden.

Het is voor Fox News (en anderen) niet louter een kwestie van op tijd ‘op de knop drukken’ wanneer beelden te expliciet dreigen te worden, zelfs niet zozeer van de beelden te ‘filteren’. Hun betrokkenheid gaat dieper: door te beslissen deze beelden op te nemen, stappen ze zelf mee in de achtervolging en doen ze meer, veel meer, dan louter ‘verslag uitbrengen’.

Informatie over zelfmoord en zelfmoordpreventie kan je vinden in de hieronder vermelde websites:

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!