Nu zal niemand durven betwijfelen dat Dexia nood had aan een nieuwe naam. De oude was besmet en schrikte klanten af. Geen kat die het onderscheid maakte tussen de Dexia Holding – die deze week nog uitpakte met een verlies van ruim 11 miljard euro – en Dexia Bank België, één grote pot nat voor het grote publiek. Anders en beter – nu ja: ‘Belfius’ – dus maar. Tot daar stappen we mee in het verhaal.
Wat ons tegen de borst stuit, is dat de naamsverandering bijzonder handig wordt gebruikt om ons te doen vergeten dat we voor 15 procent van ons BNP borg staan voor de bank. Dat we ruim 4 miljard kwijt zijn door de gedwongen redding van de bank. Dat veel Vlaamse gemeenten hun centen voorgoed kwijt zijn. Dat de toplui van de bank zware fouten maakten en de toezichthouder zijn kop in het zand stak. Voor 35 miljoen koop je een nieuwe naam en doe je alle problemen in één klap verdwijnen.
Een onderzoekscommissie om uit te vissen waar en bij wie het fout liep? Stappen tegen de verantwoordelijken van zowat het grootste financiële fiasco uit de Belgische geschiedenis? Allemaal niet nodig. Wel integendeel, er wordt als vanouds met bonussen en gouden parachutes gegoocheld. Ongeveer gelijktijdig met het monsterverlies raakte deze week ook bekend dat ex-topman Pierre Richard een jaarlijks pensioen van 600.000 euro opstrijkt. Was het niet onder zijn megalomane bewind dat het helemaal fout liep met Dexia? Ach, de spons erover.
Wij willen niet medeplichtig zijn aan dit georganiseerd geheugenverlies. Een nieuwe naam heeft pas effect als er lessen worden getrokken uit het verleden, als er ook een radicale koerswijziging aan gekoppeld is. Blijft het bij een cosmetische ingreep waar alleen de naam verandert en achter de façade alles gewoon bij het oude blijft, dan stevenen we af op een nieuwe catastrofe. Dan gaat Belfius in geen tijd Dexia achterna.
Laat ons beginnen met fundamentele rechtvaardigheid: vorder de buitensporige bonussen terug. De Franse Dexia-CEO Pierre Mariani kreeg in 2010 bovenop zijn vast jaarloon van 1 miljoen euro een variabele bonus van 600.000 euro, gespreid over meerdere jaren. Om te vermijden dat de arme Mariani te lang op zijn geld zou moeten wachten kreeg hij ook een ‘functievergoeding’ van 200.000 euro. Een semantische kunstgreep om te verbergen dat hij een extra bonus cadeau kreeg die in één keer op zijn bankrekening belandde. Het Vlaams parlement heeft een tijdje geleden al een resolutie ondertekend waarin het eensgezind stelt dat bonussen onaanvaardbaar zijn in bedrijven. We wilden minister-president Kris Peeters (CD&V) deze week vragen hoe het staat met het terugvorderen van Mariani’s bonus, maar onze vraag werd niet ontvankelijk verklaard door het Vlaams parlement, met andere woorden geweigerd. Gij zult het Belfius-feestje niet verstoren!
Het Dexia-drama toont helaas feilloos aan dat overheden dringend meer slagkracht moeten krijgen in ruil voor de waarborgen die ze ophoesten. Bij Dexia mochten de federale overheid en de deelstaten wel diep in de geldbuidel tasten, maar moesten ze vervolgens zitten en zwijgen. Zo werkt het niet: voor wat hoort wat. SP.A heeft voorstellen klaar om de parlementaire controle op de overheidswaarborgen fors te verstrengen. We hebben het recht om te weten wat er met ons geld gebeurt.
Cruciaal is dat Belfius, en andere banken, het over een totaal andere boeg gooien dan Dexia. Klanten die hun geld graag ter beschikking stellen om hun bank te laten speculeren, moeten dat maar doen. Maar die overgrote meerderheid, die gewoon een veilig en bescheiden rendement wil op zijn spaargeld, moet de garantie krijgen dat er met die spaarcenten niet aan casinokapitalisme wordt gedaan. Dat is waarschijnlijk de belangrijkste les uit de ondergang van Dexia. In het federale regeerakkoord staan afspraken over de splitsing van spaarbanken en investeringsbanken, SP.A zal die zo snel mogelijk in waterdichte wetten gieten.
Wie denkt dat de klanten braafjes meestappen in het marketingverhaal dat Belfius écht anders en beter wordt, is wel erg naïef. Pas wanneer de bank het daadwerkelijk over een andere boeg gooit, komaf maakt met de fouten uit het verleden, zal het verhaal aanslaan.
Bart Van Malderen is fractieleider SP.A in het Vlaams Parlement
