De vergeten slachtoffers: hoe de ouderen van Gaza in stilte sterven

Al vóór de oorlog kwetsbaar

De oorlog heeft de ouderen van Gaza in een ramp gestort, maar hun kwetsbaarheid was er al veel eerder. Wie 60 jaar of ouder was, leefde al in een samenleving zonder goed functionerende sociale voorzieningen. Ouderen waren afhankelijk van hun kinderen en kleinkinderen voor financiële steun, medicijnen en dagelijkse zorg.

Maar door de achttien jaar durende blokkade, die de economie wurgt en werkloosheid en armoede systematisch in stand houdt, konden families hun ouderen steeds minder ondersteunen.

De tol van de oorlog onder ouderen is groot, maar is nauwelijks zichtbaar

Dat betekende al jaren een tekort aan medicijnen tegen chronische ziekten, een gebrek aan hulpmiddelen zoals rollators en incontinentiemateriaal, en minder toegang tot vervoer of medische controles.

De blokkerende muren rond Gaza troffen niet alleen de jeugd, maar sloegen ook diepe gaten in de informele zorgnetwerken die ouderen overeind hielden. De oorlog heeft die fragiele steunstructuren nu volledig weggevaagd.

Verborgen sterftecijfers

De tol van de oorlog onder ouderen is groot, maar is nauwelijks zichtbaar. In de eerste negentien dagen van de oorlog bestond 8,6 procent van de dodelijke slachtoffers uit ouderen. Tegen december 2023 waren dat er al 1.049. En in juni 2025 meldde het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid dat minstens 3.839 ouderen waren omgekomen sinds 7 oktober 2023.

Dat cijfer gaat enkel over directe slachtoffers van bombardementen en aanvallen. Het veel grotere aantal ouderen dat sterft door een gebrek aan medische zorg, voedsel en schoon water, blijft buiten beeld. Hun overlijdens worden, net als alle andere doden, vaak niet geregistreerd.

Geen opvang

Met 90 procent van de huizen in Gaza vernietigd of zwaar beschadigd, zoeken twee miljoenen mensen noodgedwongen onderdak in scholen of geïmproviseerde opvangcentra. Voor mensen met een rolstoel, rollator of krukken zijn de opvangcentra vaak letterlijk ontoegankelijk. Ouderen die niet meer ver kunnen lopen, kunnen bovendien de kilometerslange tochten naar opvanglocaties niet aan. Wegen zijn gebombardeerd en onbegaanbaar, vervoer is er niet.

Doordat ze hun huizen niet kunnen verlaten bevinden ouderen zich vaak in de meest gevaarlijke zones

Velen blijven daarom achter in hun huizen, zelfs als die onder vuur liggen. De emotionele band met hun huis en buurt speelt daarbij een grote rol. Voor hen is verhuizen geen optie: het voelt alsof ze hun hele bestaan zouden achterlaten. Daardoor bevinden juist ouderen zich vaak in de meest gevaarlijke zones, waar gevechten en bombardementen hevigst zijn.

Toenemende druk binnen families

De voortdurende ontheemding zet families onder extreme druk. Gezinnen die zelf honger lijden en geen veilige slaapplaats hebben, maken harde keuzes. Vaak krijgen kinderen prioriteit in voedsel en bescherming. Ouderen komen op de tweede plaats, of worden als een extra last ervaren.

UNRWA rapporteert schrijnende gevallen waarin ouderen werden achtergelaten, terwijl gezinnen verder trokken op zoek naar hulp. In andere gevallen bleven ouderen achter omdat ze fysiek niet mee konden.

Ouderen worden soms achtergelaten

Sommige ouderen vertellen over verbaal en psychisch geweld, omdat hun aanwezigheid de overlevingskansen van anderen zou verkleinen. Deze realiteit ontneemt ouderen niet alleen hun materiële basis, maar ook hun gevoel van eigenwaarde. Wie ooit de steunpilaar van het gezin was, voelt zich nu een last.

Gezondheid zonder zorg

Chronische aandoeningen zijn wijdverspreid onder ouderen in Gaza: diabetes, hartziekten, hoge bloeddruk, maar ook dementie en mobiliteitsproblemen. In normale tijden vereisen die constante zorg en medicatie.

Nu er geen medicijnen en geen functionerende ziekenhuizen meer zijn, worden kleine problemen levensbedreigend. Een wond die niet verzorgd kan worden, een hoge bloeddruk die niet gecontroleerd wordt, een gebroken heup die niet geopereerd kan worden: voor ouderen betekent dit vaak de dood.

Daar komt nog bij dat het dagelijks leven giftig is geworden. Omdat gas om te koken en brandstof ontbreken, maken mensen vuur met plastic en afval. Voor ouderen met astma of longproblemen betekent dat een regelrechte aanslag op hun gezondheid.

In overvolle opvangruimtes circuleert rook en verspreiden infecties zich razendsnel. En zonder schoon water en hygiëne verspreiden diarree en cholera zich, ziektes die juist voor ouderen dodelijk kunnen zijn.

Ondervoeding is een stille moordenaar in Gaza

Ondervoeding is een stille moordenaar in Gaza. Voor ouderen is het effect nog groter: hun lichamen zijn fragieler, hun afweer zwakker. Veel ouderen hebben problemen met kauwen of spijsvertering, waardoor het weinige voedsel dat nog voorhanden is vaak niet eens bruikbaar is. Velen leven op een paar happen per dag, wat hun weerstand volledig ondermijnt.

Oudere vrouwen zijn extra kwetsbaar. Zij krijgen vaker te maken met mishandeling of verwaarlozing, zeker als ze weduwe zijn of een handicap hebben. Vóór de oorlog al meldde 8 procent van de ouderen geweld van familieleden te ervaren. Nu de druk op gezinnen immens is, neemt dat risico nog toe. Voor deze vrouwen betekent de oorlog niet alleen de angst voor bommen, maar ook de dreiging van geweld in hun eigen omgeving.

Psychische tol van een leven vol oorlog

Ouderen in Gaza dragen een leven lang oorlogservaringen met zich mee. Ze maakten Nakba (grootschalige etnische zuivering en deportatie in 1948, nvdr), blokkades en eerdere oorlogen mee. De huidige verwoesting legt daar nog een laag trauma bovenop. Het verlies van hun huis, hun buurt, hun gemeenschap en geliefden is ondragelijk.

Depressie en posttraumatische stress zijn wijdverspreid en er is geen enkele psychologische ondersteuning

Hun afhankelijkheid van anderen tast hun gevoel van waardigheid aan. Wie altijd zorgde voor kinderen en kleinkinderen, is nu afhankelijk van hen voor het krijgen van water of een bed om op te slapen. Dat brengt gevoelens van schaamte, eenzaamheid en hopeloosheid.

Psychische problemen als depressie en posttraumatische stress zijn wijdverspreid. En er is geen enkele psychologische ondersteuning beschikbaar om dit lijden te verlichten.

Structurele blindheid

Internationaal humanitair recht schrijft bescherming van burgers voor, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen. In Gaza blijkt het tegendeel: ouderen zijn onzichtbaar in de media en vaak ook in de humanitaire respons. Ze verdwijnen uit statistieken, krijgen geen toegang tot aangepaste opvang en geen medicijnen.

Volgens het internationaal humanitair recht hebben burgers recht op bescherming, en voor kwetsbare groepen zoals ouderen gelden extra waarborgen. Toch worden de ouderen van Gaza stelselmatig vergeten en aan hun lot overgelaten.

Dit is een samenvatting. Lees de volledige analyse hier.