“Kenia is een neokolonie van de VS”: Booker Ngesa Omole over de dodelijke protesten in Kenia
We spraken Booker Ngesa Omole op zondag 29 juni, vier dagen na de bloedig neergeslagen betoging ter nagedachtenis van zeker zestig slachtoffers, een jaar geleden.
Een week later ging de jaarlijkse protestmars Saba Saba, wat 'zeven zeven' betekent, door: een herdenking van de minstens twintig doden die vielen tijdens een protest op 7 juli 1990 tegen de toenmalige dictator Arap Moi, de voorganger van de huidige machthebber Ruto.
Booker voorspelde voor deze 7de juli een nog grotere manifestatie, en vreesde dat ook dan opnieuw slachtoffers zouden vallen. Helaas kreeg hij gelijk, want er vielen nu niet minder dan 31 doden en 100 gewonden. 500 mensen werden opgepakt.
Het valt op dat het regime van president Ruto het laatste jaar én de laatste maand steeds agressiever op de oppositie inhakt. Vorig jaar juni gingen tienduizenden vooral jonge Kenianen de straat op tegen omstreden belastingverhogingen. Die liet Ruto vallen, maar de gerichte repressie tegen de leider van de beweging voerde hij op, wat een omgekeerd effect had.
De protesten werden breder, en betogers eisten dat niet alleen de regering, maar ook de corrupte Ruto zelf zou opstappen. De jongeren, 70 procent van de bevolking is onder de 30, kregen de steun van dokters en advocaten die hen gratis verdedigen in rechtszaken die de regering tegen hen aanspant.
Verfrissend is dat de oppositie niet tribaal of vanuit een gekende politiek partij werd opgezet, maar vanuit jongeren uit alle streken en vanuit allerlei groepen. Er hangt sinds 7 juli - ondanks de relatieve rust sindsdien - een soort revolutionaire sfeer in Nairobi. De openlijke en meermaals gefilmde acties van moordeskaders roept steeds breder verzet op, ook oproepen om de winkels van Ruto's zakenimperium te boycotten groeien. De protesten kunnen elk moment weer oplaaien.
We praatten over de situatie in Kenia dus met Booker Ngesa Omole tussen 25 juni en 7 juli in.
Booker, hoe is de situatie momenteel bij jullie? Zijn jij en je kameraden veilig?
"Veiligheid is altijd relatief hier. De meeste van onze kameraden – zowel binnen de Communistische Partij als binnen het bredere United Front van progressieve en revolutionaire organisaties – staan onder constante fysieke én digitale surveillance. We proberen onze politieke activiteiten met de nodige zorg en discretie uit te voeren, om de veiligheid van onze leden en activisten zo goed mogelijk te garanderen."
"Sinds 25 juni zien we een nieuwe toename van doelgerichte arrestaties. Zelfs gisterenavond (28 juni, nvdr) nog werden kameraden opgepakt. We verwachten dat zij morgen voor de rechter worden gebracht. De staat gebruikt ook financiële onderdrukking als tactiek. Alleen al onze partij heeft voor minstens 1,8 miljoen Keniaanse shilling (ongeveer 12.000 euro) aan borgsommen en boetes moeten betalen. Zo probeert men de beweging ook financieel droog te leggen."
Onze steden zijn eigenlijk gewoon enorme magazijnen waar we worden omgevormd tot consumenten en waar grondstoffen uit onze bodem goedkoop worden geëxporteerd"Wat we meemaken is geen geïsoleerde crisis, maar een systemisch probleem dat voortkomt uit imperialisme. Het regime van president Ruto probeert sociale onrust niet op te lossen, maar eerder te onderdrukken via het zaaien van tribale verdeeldheid en zelfs door het inzetten van etnische milities. Sinds 9 juni, toen onze kameraad Albert Ojwang werd vermoord in de gevangenis, is de situatie verder geëscaleerd."
"De overheid weigert de diepgewortelde economische en sociale problemen aan te pakken. 74 procent van onze belastinginkomsten gaat op aan het afbetalen van onwettige schulden, zoals de Eurobond schuld aan JP Morgan. Het geld komt nooit bij de bevolking terecht."
"Onze economie is structureel gericht op consumptie en de export van goedkope grondstoffen, niet op industriële ontwikkeling. 70 procent van de bevolking leeft nog in rurale armoede."
"De grote steden zijn eigenlijk gewoon enorme magazijnen waar we worden omgevormd tot consumenten en waar grondstoffen uit onze bodem goedkoop worden geëxporteerd. In plaats van dat de regering zich richt op het ontwikkelen van de economie om de werking van de staat te kunnen ondersteunen en om waardigheid te bieden aan het Keniaanse volk, zodat mensen van de straat geraken, verkoopt ze ons land uit."
Klinkt als een uitzichtloze situatie. Is een vreedzame oplossing mogelijk?
"Niet binnen het huidige systeem."
"Sinds 25 juni staat het aantal mensen dat door dit regime is vermoord, op 17. Wat betreft de gevallen van verkrachting door de politie, zijn er drie groepsverkrachtingen gerapporteerd in sloppenwijken, en vier gevallen van individuele verkrachtingen van arme vrouwen."
"In totaal zijn er 52 arrestaties verricht. Afgelopen avond kwamen daar nog zes bij, wat het totaal sinds 25 juni op 58 brengt. Van deze 58 zijn er zes zonder aanklacht vrijgelaten, maar wel brutaal mishandeld door de politie. Van de 49 die op borgtocht zijn vrijgelaten, kregen negen personen borg van de politie, terwijl 40 mensen voor de rechter zijn verschenen. Iedere persoon die werd vrijgelaten, moest een borgsom betalen van ten minste 20.000 shilling (ongeveer 132 euro, nvdr) en wordt gevraagd zich opnieuw bij de rechtbank te melden."
We beschouwen ons land nog steeds als een satellietstaat van het VS-imperialisme"Het minimumloon in Nairobi is 9.000 shilling per maand (ongeveer 60 euro, nvdr), maar in de praktijk krijgen veel mensen in de particuliere sector veel minder. Zo werken veel mensen in de huishoudelijke sector voor slechts 3.500 shilling per maand (ongeveer 23 euro, nvdr). De meerderheid van de mensen die zijn gearresteerd, is voornamelijk in de informele sector werkzaam en kunnen die boetes dus onmogelijk betalen."
"Zo zie je dat er met deze regering niet te onderhandelen valt. We zien dat religieuze en maatschappelijke organisaties dat geprobeerd hebben: tegen buitengerechtelijke executies, voor toegang tot gezondheidszorg en onderwijs. Onze ervaring leert dat de protesten meer rechten hebben opgeleverd dan de diplomatie. Een echte oplossing ligt alleen in een revolutionaire verandering, gedragen door de werkende klasse en boeren."
Er komt een nieuwe betoging aan op 7 juli, toch?
"Klopt. 7 juli – Saba Saba – is een historische dag in Kenia. Het herdenkt de bloedige onderdrukking van protesten tegen de dictatuur van Arap Moi op 7 juli 1990. Sindsdien is het een symbolische dag geworden van verzet. Vorig jaar hadden we meer dan 3,4 miljoen mensen op straat op 25 juni, en ongeveer een miljoen op Saba Saba. Dit jaar verwachten we zelfs nog meer mensen met de escalatie van de repressie die we het laatste jaar meemaken."
Is de Communistische Partij die je leidt ook in het politiek systeem vertegenwoordigd?
"Ja, en dat is historisch. In 2022 hebben we voor het eerst meegedaan aan de verkiezingen sinds we legaal erkend werden in 2019. We hebben nu één gouverneur in Taita-Taveta – een regio waar vooral landloze boeren wonen – en veertien afgevaardigden in lokale parlementen. Dat is veel, zeker gezien de anticommunistische wetgeving die tot 2010 van kracht was."
"We kunnen dus zeggen dat onze partij de afgelopen vijf jaar echt gegroeid is. Eigenlijk staat onze partij op het Afrikaanse continent tweede na de Zuid-Afrikaanse Communistische Partij, en we worden nauw gevolgd door de Soedanese Communistische Partij, we zijn de drie meest dynamische communistische politieke partijen in Afrika."
We bereiden ons voor op elk scenario – ook op het moment dat we opnieuw illegaal zouden worden verklaard"Belangrijk te vermelden is dat een kleine afsplitsing van onze partij zich helaas bij Ruto heeft aangesloten in 2022. Dat was een klap voor onze beweging, vooral omdat ze onze interne werking kenden. Toch blijft onze lijn helder: Ruto mag dan uit een arme familie komen, hij is inmiddels onderdeel van de corrupte elite die de staat gebruikt om zichzelf te verrijken. Zijn achtergrond is geen excuus om zijn imperialistisch beleid te steunen."
"Wij strijden voor een nationale democratische revolutie met een socialistisch perspectief. We willen Kenia bevrijden uit de greep van het neokolonialisme – feitelijk zijn we nog steeds een satellietstaat van de VS. Daarom organiseren we alternatieve structuren van volksmacht, zoals People's Councils. Daarmee bouwen we aan een echte volksrepubliek."
Hoe lukt het om mensen te mobiliseren en te bereiken in deze omstandigheden?
"Dat is een uitdaging. Maar dankzij samenwerking met progressieve techgroepen hebben we alternatieve communicatiekanalen ontwikkeld, naast het gebruik van sociale media. Onze organisatie gebeurt grotendeels buiten het zicht van de staat. Sinds de massamoorden van vorig jaar hebben we ook onze digitale veiligheid sterk verbeterd."
"We laten ons niet het zwijgen opleggen. Een belangrijke overwinning is dat we het communisme weer zichtbaar hebben gemaakt in het publieke debat, ondanks de zware anticommunistische propaganda. We bereiden ons voor op elk scenario – ook op het moment dat we opnieuw illegaal zouden worden verklaard."
Jullie zijn niet de enige linkse organisatie in Kenia
"Ja, dat klopt. We hebben een front van 47 anti-imperialistische organisaties die het verenigde front leiden en de straatprotesten die je momenteel ziet."
"Daarnaast hebben we massabewegingen die gesteund worden door de partij en de arbeidersklasse, zoals vredesorganisaties, vakbondsassociaties en sommige vakbonden."
"We strijden voor een nationale democratische revolutie met een socialistische visie. Op dat punt moeten we alle patriottische revolutionaire krachten mobiliseren, in feite alle anti-imperialistische groeperingen, om het werk te voltooien. Ten minste om te strijden voor een soevereine republiek, omdat we ons land nog steeds beschouwen als een satellietstaat van het VS-imperialisme. Als een neokolonie, ja."
Dank voor je tijd en moed, Booker. Sterkte in de komende dagen.
"Dank je. De strijd gaat voort. Alleen de georganiseerde massa’s kunnen echte verandering afdwingen."
