Rijkdom miljardairs steeg met 2 biljoen dollar in 2024: gevaar voor democratie
De rijkdom van miljardairs wereldwijd steeg in 2024 met twee biljoen dollar, terwijl het aantal mensen in armoede sinds 1990 nauwelijks is veranderd. Dat blijkt uit het rapport Takers not Makers dat hulporganisatie Oxfam recent heeft uitgebracht. Oxfam waarschuwt voor deze groeiende schadelijke machtsconcentratie, aangezien miljardairs steeds meer invloed uitoefenen op industrieën, politieke functies en de publieke opinie. Hierdoor stijgt de ongelijkheid in de wereld nog verder.
In 2024 kwamen er 204 nieuwe miljardairs bij, wat neerkomt op bijna vier per week, aldus het rapport. Oxfam voorspelt dat er binnen tien jaar minstens vijf mensen zullen zijn met een vermogen van minstens één biljoen dollar. In 2024 steeg de gezamenlijke rijkdom van alle miljardairs in de wereld van 13 biljoen dollar naar 15 biljoen dollar. Dit is de grootste jaarlijkse toename van het vermogen van miljardairs. Zelfs als de tien rijkste mannen ter wereld 99 procent van hun vermogen zouden verliezen in één nacht, zouden ze nog steeds miljardair zijn, vertelt Oxfam.
Ongekende rijkdom
De ongelijke verhouding tussen de miljardairs en de gewone arbeider is volgens Oxfam onverdiend, omdat 60 procent van het vermogen van de miljardairs voortkomt uit monopoliemacht, vriendjespolitiek, oligarchie en erfenissen.Door een monopolistische concentratie van macht kunnen miljardairs een sector dominerenBovendien brengt deze steeds groter wordende concentratie van vermogens onze democratie in gevaar, waarschuwt Oxfam. Door een monopolistische concentratie van macht kunnen miljardairs een sector domineren en zo concurrentie uitschakelen. Hierdoor krijgen ze nog meer macht over industrieën en de publieke opinie.
Daarnaast kunnen ze de markt dan in hun voordeel laten werken, door bijvoorbeeld lonen laag te houden voor arbeiders en tegelijkertijd prijzen te verhogen, waardoor hun vermogen alleen maar verder stijgt
"Het kroonjuweel van deze oligarchie is een miljardair-president, gesteund en gekocht door 's werelds rijkste man Elon Musk, die 's werelds grootste economie runt. We presenteren dit rapport als een harde wake-up call dat gewone mensen over de hele wereld worden verpletterd door de enorme rijkdom van een klein aantal", zegt Amitabh Behar, directeur van Oxfam International.
Historische machtsstructuren
Het vermogen van miljardairs is niet alleen onethisch vanwege de oligarchie en monopolistische macht, maar Oxfam verklaart ook dat veel miljardairs in Europa hun rijkdom danken aan het koloniale verleden. Het koloniale verleden heeft nog steeds een grote impact op het heden.De rijkste één procent van westerse landen haalt 30 miljoen dollar per uur uit het ZuidenZo besteden landen met een laag of gemiddeld inkomen de helft van hun nationale budgetten aan schuldaflossingen aan rijke schuldeisers. Daarbij is het bedrag dat ze aan schuldeisers moeten betalen veel groter dan hun initiële investering in bijvoorbeeld het onderwijs of de gezondheidszorg. De rijkste één procent van westerse landen, zoals de VS, het VK en Frankrijk, haalde in 2023 30 miljoen dollar per uur uit het Zuiden, stelt Oxfam.
Daarnaast heeft een land als België bijvoorbeeld ook meer stemkracht bij de Wereldbank dan een land als Ethiopië. De Wereldbank is een internationale organisatie die landen helpt met financiële steun en advies om armoede te verminderen en economische ontwikkelingen vooruit te helpen. Hier wordt bijvoorbeeld gestemd over de goedkeuring van leningen en financiële steun aan landen.
Maar de Wereldbank heeft een stemsysteem, waarbij landen afhankelijk van de grootte van hun economie een grotere of kleinere stem hebben. Het aantal stemmen wordt dus niet per land gelijk verdeeld. Rijke landen, zoals die in het Westen, krijgen meer stemmen dan armere landen. Om een voorbeeld te geven: het aantal stemmen dat België heeft, is ongeveer 180 keer groter dan dat van Ethiopië. Oxfam stelt dat dit onrechtvaardig is.
Veel miljardairs danken hun fortuin deels aan deze koloniale uitbuiting, zonder dat ze er zelf iets voor hebben gedaanVeel miljardairs danken hun fortuin deels aan deze koloniale uitbuiting, zonder dat ze er zelf iets voor hebben gedaan. Dit systeem helpt om de machtsdynamiek in stand te houden die ontwikkelingslanden op lange termijn benadeelt.
"De ultra-rijken vertellen ons graag dat rijk worden vaardigheden, doorzettingsvermogen en hard werken vereist. Maar de waarheid is dat de meeste rijkdom wordt genomen, niet gemaakt. Vele van de zogenaamde 'selfmade' rijke mensen zijn in feite erfgenamen van enorme fortuinen, doorgegeven via generaties van onverdiende privileges. Onbelaste miljarden dollars aan erfenissen zijn een belediging voor eerlijkheid en bestendigen een nieuwe aristocratie waarin rijkdom en macht in de handen van een paar mensen blijven," stelt Behar van Oxfam.
Oxfam stelt dat 36 procent van het vermogen van miljardairs geërfd is. Zo meldde ook Forbes dat elke miljardair onder de dertig jaar zijn vermogen geërfd heeft.
Daarnaast zorgt dit systeem ervoor dat vrouwen wereldwijd vaker in kwetsbare vormen van informeel werk belanden, zoals huishoudelijk werk. Migrantenarbeiders worden ook vaker getroffen door dit systeem. In rijke landen verdienen ze gemiddeld ongeveer 13 procent minder dan de nationale werknemers, waarbij de loonkloof voor vrouwelijke migranten zelfs oploopt tot 21 procent.
Oplossing
Oxfam stelt voor om de inkomens van de top 10 procent te beperken, zodat ze niet hoger zijn dan die van de onderste 40 procent. Dit zou de armoede drie keer sneller doen afnemen. Bovendien moeten overheden racisme, seksisme en andere vormen van discriminatie aanpakken die economische uitbuiting in stand houden.De rijken moeten meer belast wordenDaarnaast moeten rijke mensen meer belast worden, bijvoorbeeld via een nieuw VN-belastingverdrag. Vooral voor miljardairs die wonen in landen zonder erfbelasting voor directe nakomelingen zou dit moeten gelden. Erfbelastingen helpen om de macht niet in de handen van de rijken te houden, maar eerlijker te verdelen, zoals onder mensen met de meest relevante functies.
Oxfam stelt ook voor dat de geldstroom van Zuid naar Noord moet worden aangepakt. Dit kan door bijvoorbeeld schulden af te schrijven en de dominantie van rijke landen en bedrijven over financiële markten en handelsregels te beëindigen. Daarnaast moeten de lonen van CEO’s een maximum krijgen en moeten bedrijven arbeiders een leefbaar loon bieden.
