Volgens financiële sector boert België goed en heeft sociale actie wel impact
Financieel ratingsagentschap Standard & Poor’s geeft België een AA-rating - de op één na beste beoordeling - wat betekent dat ons land zeer kredietwaardig is en een zeer laag terugbetalingsrisico voor investeerders en geldschieters vormt.
Volgens het agentschap blijft de overheidsschuld een aandachtspunt, maar dat kan worden opgelost als de pensioenhervormingen en arbeidsmarkthervormingen onverminderd worden doorgevoerd, zoals nu op tafel ligt bij de federale onderhandelaars. Het enige risico dat nog roet in het eten kan gooien, is sociaal protest, dat de broodnodige hervormingen kan belemmeren.
De boodschap aan banken, investeerders en overheden is dus helder: België is een zeer veilige plek om in te beleggen of geld aan te lenen, maar dat sociaal protest nog roet in het eten kan gooien.
Ratingsagentschappen?
Financiële ratingsagentschappen zijn instellingen die op vraag van bedrijven, banken en overheden advies geven over de kredietwaardigheid van andere bedrijven en andere overheden. Zo kunnen beleggers beoordelen waar ze willen investeren, aan welke voorwaarden, wat de mogelijke winsten zijn en hoe groot de risico’s zijn dat hun investering zou mislopen.
De beste rating is AAA, de slechtste is D. België staat op AA, de tweede beste rating. Een AA-lener heeft een zeer sterke capaciteit om zijn financiële engagementen na te komen en is slechts minimaal minder goed dan AAA.
Wat we daar uit leren is dat ons land het financieel en economisch zeer goed doet. Zoals je mag verwachten stelt Standard & Poor’s de overheidsschuld – het verschil tussen inkomsten en uitgaven – voor als een louter financieel probleem.
Dat is gebaseerd op een ideologie die stelt dat alles goed en wel is als de rekeningen maar kloppen. Als dat gebeurt door het grootste deel van de bevolking uit te buiten is dat maar zo, daar hebben zij niets mee te maken.
Schuld of investering, niet hetzelfde
Een overheidsschuld is echter een politiek probleem, geen financieel probleem. Alles hangt er immers van af waar die schuld voor wordt aangegaan: voor hospitalen, scholen, wegen, bruggen, sociale woningen en dergelijke (geld dat niet weg is, maar in al die investeringen zit) of voor fiscale cadeaus aan grote bedrijven en grote vermogens of de invoer van consumptieproducten uit het buitenland.
Wanneer een land schulden aangaat om bijvoorbeeld eigen fabrieken op te richten voor diepvriezers, tv’s, strijkijzers, grasmachines of voor de bouw van wegen, hospitalen, scholen, overheidsgebouwen, dan is dat een 'investering'. Dat krijgt een land terug door de economie die er op kan gedijen, de tewerkstelling, winkels die deze producten verkopen, klanten die er voor betalen met hun loon en door de belastingen die op al die lonen en consumpties door de overheid wordt terugverdiend.
Wanneer een land daarentegen schulden aangaat om apparaten aan te kopen in het buitenland is dat een echte schuld, geld dat kwijt is en dat je moet afbetalen (zoals bijvoorbeeld wapens die in het buitenland worden gefabriceerd).
Als men het ideologisch oordeel van ratingsagentschappen zou toepassen op de huishoudens, dan zou elk huishouden dat een hypotheek aangaat voor een eigen woning een zware schuld torsen. Dat is niet zo, want dat geld is niet weg, het zit in de waarde van de woning en het gebruik dat mensen ervan maken.
Maatschappij? Niets mee te maken
De vraag die gewone mensen zich stellen is niet hoe groot de overheidsschuld mag zijn, maar voor welke zaken de overheid schulden aangaat. Dit gaat met andere woorden over het maatschappelijk model waarin wij willen leven.
Wat Standard & Poor’s verzwijgt is dat andere hervormingen even goed mogelijk zijn om de overheidsschuld weg te werken. Dat kan onder meer door, in plaats van de uitgaven te beperken, de inkomsten te verhogen met fiscale hervormingen, bijvoorbeeld met faire belastingen op de hoge vermogens en de megawinsten van de grote bedrijven.
Uiteraard maakt Standard & Poor’s degelijke maatschappelijke overweging niet. Ze werkt voor de grote banken, niet voor de gewone u en ik. Deze beoordeling is een ideologische constructie, geen ‘nuchter feit’. Iets wat de grote media ook wel eens mag benoemen.
Sociaal protest werkt wel
Sociaal protest kan de “broodnodige hervormingen” nog verhinderen, aldus Standard & Poor’s. Onbedoeld bevestigt het agentschap daarmee dat sociaal protest wél effect heeft- ze formuleren het anders, maar daar komt het op neer. Met andere woorden: het protest tegen de meest neoliberale regering in 40 jaar moet onverminderd doorgaan.
Het sociaal protest laat nu al sporen na. De federale regering schoof haar begrotingsplannen voorbij de grote betoging van 17 oktober en schrok nadien van de indrukwekkende opkomst, een van de grootste sociale acties in dertig jaar.
De vakbonden, als vertegenwoordigers van werkenden en werkzoekenden, plannen in november drie stakingsdagen, die naar verwachting breed worden gedragen. Dat verzet bemoeilijkt vandaag al de federale onderhandelingen, vooral Vooruit en CD&V voelen de druk.
Als N-VA en MR alleen beslissingsrecht hadden, was het dossier waarschijnlijk al afgerond. De strijd is verre van voorbij, maar zelfs volgens Standard & Poor’s heeft sociaal protest effect, voldoende reden om ermee door te gaan.
