Hoe kunnen we een universiteit creëren die plaats maakt voor iedereen?

Dat wij hier vandaag afstuderen, is helaas niet mogelijk voor Palestijnse studenten in Gaza, van wie alle universiteiten zijn vernield. Momenteel is meer dan 90 procent van Gaza vernield en vindt er al meer dan zeventig jaar een etnische zuivering en massale verdrijving van 2,3 miljoen Palestijnen plaats.

Israëlische universiteiten zijn geen "neutrale" onderwijsinstellingen. Zij ondersteunen en legitimeren actief een koloniale staat en ontwikkelen wapens waarmee de genocide van het Palestijnse volk wordt gepleegd. De studenten van de UGent eisten met de bezetting dat onze universiteit alle banden met Israëlische universiteiten en bedrijven breekt en haar morele en juridische plicht nakomt.

Israëlische universiteiten zijn geen "neutrale" onderwijsinstellingen

6 mei 2024 ging deze collectieve actie van start. Met een tent en een slaapzak in de hand, begaven we ons massaal naar de ruimte waar elk moment de receptie van de proclamatie zou plaatsvinden. De grijze muren maakten plaats voor levendige posters, slogans en kunstwerken. Het gebouw werd vernoemd naar Refaat Alareer, een Palestijnse auteur, dichter, professor en activist. Hij werd 6 december 2023 vermoord door een Israëlische luchtaanval, samen met zijn broer, zus en hun kinderen. Dit was een paar weken nadat hij zijn welgekende gedicht If I must die schreef.

Op de bezetting merkte ik meteen een verwelkomende sfeer van openheid en participatie, waar iedereen zijn steentje bijdroeg. Er werden werkgroepen georganiseerd waarmee we gezamenlijk zorgden voor een veilige en propere ruimte, alsook kook-gelegenheden en studieplekken voor blokkende studenten. Op de bezetting hadden we als het ware een kleine gemeenschap binnen dit gebouw gecreëerd, waar we samen streden voor een groter doel, en een plaats boden voor iedereen om te bestaan.

Daarnaast ontvingen we ook veel solidariteit van personeelsleden van de UGent en andere mensen die hun steun wilden betuigen van alle leeftijden. Deze gezamenlijke actie, die ook werd gevoerd door studenten aan andere universiteiten, was een moment van eenheid en solidariteit.

Hoewel het politieke op dit moment onzichtbaar is gemaakt, was het op het moment van de bezetting heel aanwezig. Dit was heel waardevol om te zien. Niet alleen heb ik tijdens deze actie veel onverwachte levenslange vriendschappen gecreëerd, ik heb me ook nog nooit zo thuis gevoeld aan de UGent. Dit is een gevoel dat ik met veel andere studenten deel. Het huidige onderwijssysteem dat gegrond is in koloniale en eurocentrische denkkaders, zorgt ervoor dat studenten uit etnische minderheidsgroepen zich hier vaak niet volledig in thuis voelen.

De bezetting was in eerste instantie een heel belangrijk moment van politieke actie. Het bood daarnaast niet alleen een manier om mijn eigen sociale leven te herdenken, het is ook waardevol om na te denken over wat een universiteit kan zijn en kan betekenen als instelling.

Wat betekent het om de universiteit te dekoloniseren?

Hoe kunnen we een universiteit creëren die plaats maakt voor iedereen, een plaats waar iedere student zich thuisvoelt? Hoe kunnen we een universiteit creëren die niet meer vast zit in koloniale en eurocentrische denkkaders? Wat betekent het om de universiteit te dekoloniseren en hoe kunnen wij samen deze ruimte creëeren?

Reeds in 1952 eiste Fanon, een revolutionaire psychiater, grote antikoloniale denker en activist actief in de Algerijnse dekoloniale strijd, dat de menselijkheid van de onderdrukten niet wordt erkend in medeleven en empathie, maar in beleid en politieke actie. Hij stelt dat een goede therapeut zijn onvoldoende is zonder actie in de wereld.

Volgens Fanon moet therapeutische actie aangevuld worden met politieke actie en moet er aandacht zijn voor bredere neokolonialistische, kapitalistische matchstructuren, discriminatie en racisme. Als studenten en psychologen, maar boven alles als mens hebben wij de plicht om de systemen van onderdrukking tegen te gaan.

Laat dit een boodschap zijn die jullie kunnen meenemen in jullie verdere loopbaan. Dat het werk als psycholoog niet losstaat van politiek. Ik hoop dat deze generatie mee kan bouwen aan een nieuwe maatschappij en een dekoloniaal perspectief kan innemen in zowel onze werkplek als ons persoonlijk leven. Want, in de woorden van Fanon: “Niemand is vrij totdat iedereen vrij is.”