Moord op Charlie Kirk: godsgeschenk voor Trumps autoritaire agenda

Op 10 september 2025 werd de jonge extreemrechtse activist Charlie Kirk in de Verenigde Staten doodgeschoten tijdens een lezing aan een universiteit in Utah. Kirk stond bekend om zijn conservatieve en extreemrechtse standpunten over migratie, feminisme en progressieve onderwijsinstellingen.

Vooral bij jongeren was hij zeer invloedrijk, ook buiten de VS. Kirk was een boegbeeld van de MAGA-beweging (Make America Great Again) en gold als een vertrouweling van Donald Trump, die hem prees voor het mobiliseren van jonge kiezers.

Zijn dood past in een klimaat waar extreemrechts een sfeer creëert waarin fysiek geweld getolereerd of zelfs aangewakkerd wordt

Zijn moord ontketende een politieke storm in de VS. De herdenking in het Huis van Afgevaardigden ontaardde in chaos, met luidruchtige scheldpartijen in plaats van het geplande moment van stilte.

Voorspelbaar

Zijn dood valt niet echt uit de lucht, maar past in een klimaat van sterke polarisatie waar vanuit extreemrechtse hoek ontmenselijking de norm is en gewelddadige taal een sfeer creëert waarin fysiek geweld getolereerd of zelfs aangewakkerd wordt.

Alleen al in de eerste zes maanden van 2025 - dus nadat Trump het Witte Huis betrad - telde de VS meer dan 520 complotten en doelgerichte gewelddaden. Daarbij vielen 96 doden en 329 gewonden. Dat is bijna 40 procent meer dan in dezelfde periode van 2024.

Zware incidenten met minstens vier doden of gewonden namen toe met bijna 200 procent. Onderzoekers waarschuwden voor “duidelijke signalen van groeiende onrust”.

Het plaatje is breder dan één partij of één dader. Vorig jaar waren er twee moordpogingen op Trump. Het huis van de gouverneur van Pennsylvania brandde af na brandstichting. De vroegere Democratische voorzitter van het parlement in Minnesota, Melissa Hortman, en haar man werden in juni vermoord door een man in politie-uniform.

Kirk legde een ‘digitale zwarte lijst’ aan van academici die racisme, de wapenlobby of christelijk nationalisme in vraag stelden

Andere incidenten betroffen onder meer de toen 82-jarige echtgenoot van voormalig voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi, Paul, wiens schedel in 2022 werd gebroken door een rechtse indringer. Er was een ontvoeringscomplot tegen gouverneur Gretchen Whitmer (2020), een moordpoging op rechter Brett Kavanaugh (2022) en natuurlijk 6 januari 2021: de bestorming van het Capitool.

Charlie Kirk was zelf ook aanstoker van deze haatgolf. Zo zei hij: "We moeten een proces in Neurenberg-stijl hebben voor elke arts die genderbevestigend is. We hebben het onmiddellijk nodig."

Deze invloedrijke influencer legde een ‘digitale zwarte lijst’ aan van academici die racisme, de wapenlobby of christelijk nationalisme in vraag durfden te stellen. Zo’n lijst was een initiatief van zijn organisatie Turning Point USA.

Onder andere professor Stacey Patton belandde op die lijst. Vanaf dat moment werd zij wekenlang overspoeld met haatberichten, scheldtirades en doodsbedreigingen. Haar universiteit kreeg honderden telefoons met de eis om haar te ontslaan, en de campusveiligheid bood haar zelfs een persoonlijke veiligheidsescorte aan.

Ook andere vrouwen, zwarte en queer professoren werden massaal geviseerd door deze campagne van intimidatie. Sommigen verloren hun baan of keerden de academische wereld de rug toe.

Spiraal van haat en geweld

De moord op de extreemrechtse activist Charlie Kirk stort de VS in een nieuwe spiraal van politieke haat en geweld. Waar de politieke moorden van de jaren zestig (op Martin Luther King en Robert Kennedy) nog gepaard gingen met oproepen tot kalmte, grijpen Trump en zijn entourage Kirks dood aan om wraak te zaaien en de linkerzijde collectief verantwoordelijk te stellen.

“Als ze [links] ons geen vrede gunnen, is onze keuze vechten of sterven”

Elon Musk postte: “Als ze ons geen vrede gunnen, is onze keuze vechten of sterven.” Trumps topadviseur Stephen Miller schilderde links af als “afgunstig, kwaadaardig en zielloos” en als de bron van geweld. Trump zelf wees nog vóór enige informatie over de dader bekend was “radicaal links” aan als schuldige.

Op dit moment kennen we nog niet de motieven van de moordenaar van Kirk. Wat we wel weten is dat hij helemaal geen linkse jongen is zoals de mainstream media lieten uitschijnen. Hij komt uit een door en door Republikeinse familie en is eerder te situeren in extreemrechtse hoek. Charlie Kirk had heel wat ultrarechtse belagers die hem te gematigd vonden.

Conservatieve strategen en influencers storen zich weinig aan dat gegeven. Zij benoemen Kirk als “martelaar”, wetende dat martelaren geweld heiligen en dat wie twijfelt de zaak verraadt.

Trump liet de vlaggen halfstok hangen – een eer zelden weggelegd voor niet-staatslieden – en reikte postuum de Presidential Medal of Freedom uit. Zo wordt rouw ritueel omgesmeed tot politieke mobilisatie.

Trump zal deze moord dankbaar aangrijpen om zijn extreemrechtse en autoritaire agenda te versterken

Sommigen zien in Kirks moord een ‘Reichstagsbrand’[1]-moment: een schokgebeurtenis die een autoritaire terugslag legitimeert. Het zal wellicht zo geen vaart lopen als in Duitsland in 1933, maar deze tragische gebeurtenis zal Trump dankbaar aangrijpen om zijn extreemrechtse en autoritaire agenda te versterken.

"Dit soort retoriek is direct verantwoordelijk voor het terrorisme dat we vandaag de dag in ons land zien", zei Trump in een toespraak kort na de aanslag. "Mijn regering zal iedereen opsporen die heeft bijgedragen aan deze gruweldaden en aan ander politiek geweld, inclusief de organisaties die het financieren en ondersteunen." (Onze cursivering, red.)

Trump verspreidde ook een AI-meme waarin hij zichzelf portretteert als Lt. Col. Kilgore uit Apocalypse Now, herdoopt het ministerie van Defensie met een decreet tot “Department of War”, en plaatst Chicago in de vuurlinie: “Ik hou van de geur van deportaties ’s ochtends.”

Afbeelding

Vicepresident J.D. Vance ging nog een stap verder. In The Charlie Kirk Show nam hij tijdelijk de rol van presentator over. De aflevering werd gekenmerkt door de aanwezigheid van invloedrijke figuren uit de Trump-beweging (MAGA), die Vance en Kirk prezen.

Vance gebruikte het podium om een harde koers aan te kondigen: een soort nieuw McCarthyisme. Hij noemde organisaties als The Nation, de Soros Foundation, de Ford Foundation en het Southern Poverty Law Center als onderdeel van een “terrorisme-bevorderend informatienetwerk” dat aangepakt moet worden.

Naar een autoritair bewind

De autoritaire tendensen bij Trump zijn gekend. In zijn kiescampagne kondigde hij aan dat hij militairen zou inzetten tegen demonstranten en migranten en dat hij federale troepen zou mobiliseren in door Democraten gecontroleerde steden.

Op zijn eerste dag in functie gratieerde Trump meer dan 1.500 veroordeelden gelinkt aan 6 januari en verhief hen tot helden

Hij houdt zijn woord. Hij stuurde troepen naar Los Angeles en Washington en is dat ook van plan in Memphis en Chicago. Door dit voorval zal hij nog gemakkelijker dan voorheen troepen sturen naar steden.

Afbeelding

Op zijn eerste dag in functie gratieerde Trump meer dan 1.500 veroordeelden gelinkt aan 6 januari en verhief hen tot helden. Tegelijk legde zijn regering de FBI- en Homeland Security-units die extreemrechts geweld volgen, lam.

Om ongestoord te kunnen regeren was Trump van plan om de hoogste rangen van de regering te zuiveren en tienduizenden federale ambtenaren te ontslaan. Ook op dat vlak hield hij zijn woord. In de inlichtingendiensten en het leger stelde hij in topfuncties trouwe bondgenoten aan.

De president zet een moord doelbewust in om macht te consolideren en tegenstanders tot vijanden te verklaren

In de eerste zes maanden sinds Trump opnieuw president is, heeft hij herhaaldelijk en op verschillende manieren uitspraken van rechters naast zich gelegd — door ze te negeren, te bekritiseren, en soms zelfs te beschouwen als ongeldig in zijn eigen ogen.

Trump had ook plannen om naast politieke tegenstanders ook journalisten aan te klagen. Recent heeft hij The New York Times en vier van haar journalisten aangeklaagd wegens laster. Hij eist maar liefst 15 miljard dollar schadevergoeding.

Verzet nodig

De Verenigde Staten bevinden zich zo op een kantelpunt. Een samenleving die al verscheurd is door polarisatie, geweld en wantrouwen, ziet nu hoe een president een moord doelbewust inzet om macht te consolideren en tegenstanders tot vijanden te verklaren.

Met de normalisering van politieke intimidatie, de inzet van federale troepen tegen binnenlandse opponenten, het negeren van rechterlijke uitspraken en het muilkorven van pers en ambtenarij, schuift het land steeds verder richting autoritarisme.

Het maatschappelijk middenveld staat voor een levensgrote uitdaging in de VS

Kort na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 schreven wij dat dit “nog maar het begin” was. De moord op Kirk komt als een godsgeschenk voor Trump en dreigt de fundamenten van de Amerikaanse democratie in versneld tempo verder te ondergraven.

Om het tij te doen keren, is een hele tegenbeweging nodig. Van de Democratische partij hoeven we in de korte toekomst niet veel te verwachten. Het maatschappelijk middenveld staat voor een levensgrote uitdaging in de VS. Als het niet weggespoeld wil worden, zal het zich heel schrap moeten zetten.

Note:

[1] De Reichstagsbrand was een brand in het Duitse parlementsgebouw (de Reichstag) op 27 februari 1933, die door de nazi’s werd aangegrepen als bewijs van een communistisch complot. Dit leidde tot de Reichstagsbrandverordening, waarmee burgerrechten werden opgeschort en de basis werd gelegd voor Hitlers dictatuur.