"Werken op de luchthaven is dodelijk, maar niemand wil het horen"

Jorn Hanssens en zijn collega’s laden en lossen vliegtuigen. Al 35 jaar in het geval van Jorn. Hij is loadmaster en verkozen als vakbondsafgevaardigde voor ACV Puls.

Dit is Jorn. Overdag loadmaster op de luchthaven van Zaventem, daarnaast een begenadigd muzikant. Vandaag vertelt hij het verhaal van hemzelf en zijn collega’s, die elke dag blootgesteld worden aan extreme hoeveelheden ultrafijnstof. “Dag in dag uit ademen we dit in. En de gevolgen? Die zijn dramatisch.”

Jorn, ultrafijnstof, wat is dat juist?

"Ultrafijnstof wordt geproduceerd door verbrandingsmotoren. Ook vliegtuigmotoren draaien op fossiele brandstoffen en die veroorzaken dus kleine stofdeeltjes. Hoe kleiner die stofdeeltjes zijn, hoe dieper ze ingeademd worden in de longblaasjes en hoe rechtstreeks ze in je bloedbaan terechtkomen."

“Ik heb in die 35 jaar al 39 collega’s verloren die de pensioenleeftijd niet of nauwelijks gehaald hebben.”

"De problematiek rond het fijnstof is al relatief lang in kaart gebracht, maar de gezondheidsrisico's rond die ultrafijne stofdeeltjes is iets dat naar boven gekomen is sinds de jaren 2000 à 2009."

Hoe zit het met ultrafijnstof op de luchthaven?

“Om je een idee te geven: de Universiteit van Kopenhagen heeft tussen 2008 en 2012 een studie gedaan. Daaruit blijkt dat wij, als luchthavenmedewerkers, gemiddeld 22 keer meer blootgesteld worden aan ultrafijnstof dan iemand die op het platteland woont. Zelfs vergeleken met een drukke stad tijdens de spits zitten wij nog altijd een derde hoger."

"Uit deze studie blijkt dat luchthavenwerknemers 500 miljoen partikels per minuut inademen, dat zijn 240 miljard partikels per werkdag.”

Jorn, jij werkt al 35 jaar op de luchthaven. Wat heb jij in die periode zien gebeuren?

“Ik heb in die 35 jaar al 39 collega’s verloren die de pensioenleeftijd niet of nauwelijks gehaald hebben. Sommigen zijn gestorven aan kanker, anderen aan hart- en vaatziekten. Ik kan natuurlijk niet bewijzen dat dit allemaal komt door de ongezonde werkomstandigheden hier, maar dat aantal ligt zoveel hoger dan het maatschappelijk gemiddelde dat je eigenlijk niet anders kan dan besluiten: werken op de luchthaven is ongezond en zorgt voor vroegtijdig overlijden. En dat maakt mij boos.”

“Er bestaan nog steeds geen Europese normen voor ultrafijnstof”

Zijn er oplossingen denkbaar?

“Er bestaan al jarenlang studies – in Denemarken, in de VS, in Engeland. Iedereen weet hoe schadelijk dit is. Maar er bestaan nog steeds geen Europese normen voor ultrafijnstof of nanodeeltjes. Voor fijnstof wel, maar dat zijn de grotere deeltjes. Terwijl net die allerkleinste deeltjes het diepst in je longen en zelfs je bloedbaan binnendringen."

"Er zijn wel wat maatregelen. Op sommige luchthavens worden voertuigen op de tarmac geëlektrificeerd: bagagetrekkers, pushbacks, schaarliften. Dat is positief, maar het gaat traag. Soms zijn er vliegtuigmaatschappijen die taxiën op één motor, zodat er minder uitstoot is. Maar vliegtuigmotoren zelf? Daar bestaan nog altijd geen normen voor, terwijl auto’s en vrachtwagens wél streng gereguleerd zijn."

"En dan is er de kerosine. Dat is eigenlijk een vuile versie van diesel. Er zit zwavel in, en dat zwavel zorgt voor gigantische hoeveelheden ultrafijnstof. In het autoverkeer is lood uit benzine gehaald, dat was technisch ook perfect mogelijk. Waarom kan dat dan niet met zwavel uit kerosine? Daar moeten beleidsmakers dringend werk van maken.”

Zijn er bijkomende factoren die de werknemers extra kwetsbaar maken voor die blootstelling?

"Bijkomende factoren voor de gevoeligheid van de werknemers voor de nefaste gevolgen van ultrafijn stof is het feit dat de meeste werknemers op tarmac in onregelmatige uurroosters werken, in weer en wind, lawaai, en onder zware tijdsdruk. De meesten verrichten ook zware fysieke arbeid. Het is wetenschappelijk bewezen dat dit het immuunsysteem ondermijnt en verzwakt. Een potentieel dodelijke cocktail van ongezonde arbeidsomstandigheden.”

Je klinkt behoorlijk gefrustreerd. Wat maakt jou het meest boos in dit hele dossier?

“Dat de luchthavenuitbaters vooral bezig zijn met hun imago. Ze doen wel metingen, maar dat gaat dan over geluidsoverlast of luchtkwaliteit voor de omwonenden. Dat staat in de krant, dus dat vinden ze belangrijk."

"Er worden slechts heel sporadisch metingen op de luchthaven gedaan, maar die metingen zijn heel kortstondig en de meetlocaties zijn niet representatief voor de locaties waar wij, het grondpersoneel, dagelijks werken."

"De mensen die dag in, dag uit op twee meter van die vliegtuigmotoren staan – wij worden gewoon vergeten. Onze gezondheid telt precies niet mee. En dat vind ik schandalig."

"Iedereen weet intussen hoe gevaarlijk ultrafijnstof is: het veroorzaakt ademhalingsproblemen, hartaanvallen, kanker. En toch blijft de luchtvaart doen alsof er geen vuiltje aan de lucht is. Terwijl voor ons – letterlijk – elke ademhaling levensgevaarlijk kan zijn.”