De verschuiving in waarden en aandacht die Donald Trump belichaamt volgens Rik Torfs (zie vorige blog), lijkt mij effectief te beantwoorden aan een diepe, meestal onopgemerkte werkelijkheid; in mijn eigen geliefkoosde concepten geformuleerd, zie je een fenomenale Feminisatie die aan de gang is sinds WO II, met waarderende aandacht voor de bekende rits thema's. Dekolonisatie, (trans)gender, emotioneel welzijn, tijdige zorg voor de afremming van de klimaatcatastrofe... Dat laatste was en is een beweging die helemaal niet toevallig door jonge vrouwen werd opgestart! Een vervrouwelijking in de levensstijl die in diverse naties toenemend op weerstand stuit. In 1997 schreef ik twee opiniestukken voor De Standaard die daar over gingen, "Vrouwelijke waarden als maatschappelijk medicijn". Ik zag die verhoopte verdere feminisatie van de waarden en normen toen als iets zeer positief. De vrouw beschikt volgens de psychologie gewoonlijk over een derde meer empathisch vermogen. De vruchten van die bevrijding van het vrouwelijk genie zien we overal elke dag. Van de gemengde politieteams, over de journalistiek en het schrijverschap tot de rechtspraak en de colleges en onderzoek aan universiteiten. Er is meer menselijkheid gekomen, mogen we wel zeggen. Een anekdote die ik ooit opving, en geregeld als voorbeeld geef: een moeder die de bezittingen van haar gestorven zoon van Justitie terugkrijgt, zag zich in de tijd van "het paternalisme" geconfronteerd met bebloede kleding... Na het aantreden van advocaten van vrouwelijke kunne, kwam er aandacht voor de gevoelens en werd dat pak gewoon even de wasmachine in gestopt.
Een deel van de tijdgenoten lijkt echter (nog) (helemaal) niet overtuigd van de toegevoegde waarde van een-goed-leven-voor-vrouwen-en-dus-voor-iedereen, en gaat in de "tegenaanval" bij de nooit geziene aandacht voor emoties die er is gekomen sinds de sixties. De vader van boezemvriend Bob uit mijn jeugd in de jaren zeventig is politieagent geweest in Leuven, een zwijgzame man, die graag op kauwgom kauwde. Rond 1995 verbaasde hij mij door me tijdens een toevallige ontmoeting ergens op zijn ronde kort voor zijn pensioen een vraag te stellen die hij blijkbaar had geleerd: "Hoe voelt ge u?". In de seventies en de jaren tachtig was het ondenkbaar dat een Rijkswachter vriendelijk naar je emoties zou peilen. Vooral kwam er naar ik meen overal nieuwe aandacht en waardering voor liefde en zorg, voor de kracht van woordjes (een publicitaire slogan van De Standaard rond de eeuwwisseling) en voor de kracht van luisteren (het woord komt volgens filosoof en seksuoloog Piet Nijs van "listig", zoals het Engels "to listen" aangeeft). Ook dat is intussen hopelijk algemene kennis: vrouwen zijn gewoonlijk véél beter in luisteren. De ontevreden trend met deze humanisering van denken, spreken en doen is intussen echter onmiskenbaar. In de schampere woorden van Rik Torfs in het gefilmde interview met de hoofdredacteur van Doorbraak: "Je leest in De Standaard eindeloos over het welbevinden van jonge paren". Een kritische massa tijdgenoten is niet overtuigd, en die massa verwerpt dan ook voorspelbaar tijdens de Amerikaanse verkiezingen het icoon van de zachte mens, Kamala Harris, ten voordele van een mannelijke, mannelijke, mannelijke man: Donald Trump.
Christus
Persoonlijk lijkt mij de strijd van de aanhangers van "humane" waarden, [waar de vrouw al veel, veel langer voor staat dan de figuur van Jezus Christus!], nog niet verloren; de eeuwige humanist ziet zich op dit historische moment uitgedaagd door de machtsgreep vanwege de incarnaties van het betere macho-werk: het is nu aan het kamp van "het vrouwelijke soort mensen' om de principes die zij sinds tachtig jaar met toenemend succes beleden en verworven hebben, zodanig scherp (en offensief! doeltreffend) te formuleren, dat ze boosaardige mannen als de (would be) heersers in Rusland en de VS ontmaskeren. Geen gemakkelijke uitdaging is dit, uiteraard. Je moet om dat met succes te kunnen doen, veel weten over de persoonlijkheid van je tegenstander. Om hem te vloeren door de vinger op "zijn meest persoonlijke wonde" te leggen. De eerste cartoons die D.T. afbeelden met een klein pitje zijn al jaren terug verschenen.
Adolf Hitler
Er zijn historische precedenten die het kamp van de vrouwen hoop geven. (Ik ben mij ervan bewust dat nogal wat klassieke feministen niet graag in deze offensieve termen denken). Van Adolf Hitler hadden volkse mensen in het UK tijdens de oorlog in spotliedjes al iets bijzonders geraden, iets uit de diepten van zijn persoon: het feit dat hij slechts over één teelbal beschikte. We kunnen stellen dat de dictatoriale man dit gemis compenseerde met zijn bekende immense drang naar erkenning, dit gemis ter hoogte van de gonaden. Deze "contactorganen" die volgens seksuologen "altijd zeer ik-nabij zijn". Een authentieke anomalie betreft het, die in het verslag staat opgetekend dat de betrokken arts na een fysiek onderzoek van de toekomstige Führer opmaakte, intiem onderzoek dat geschiedde tijdens het jaar in gevangenschap in de gevangenis na de mislukte putsch. Betekenisvol lijkt wat betreft Hitler als extreem aanhanger van geweld kwam, ook een ander getuigenis. Een getuigenis dat body geeft aan wat onze leraren geschiedenis in de humaniora stelden: "De theorie gaat dat Hitler absoluut niet in staat was tot Liefde, en dat hij dit vacuüm pogend opvulde met Macht".
Liefdesbekwaamheid en seksuele volwassenheid
Adolf Hitler, zo getuigt Leni Riefenstahl, was zeer geremd naar vrouwen, hij was niet in staat op normaal-gezonde manier te flirten, het hof te maken en de liefde te beleven. Op zekere dag had de entourage van de heerser een paar kilometer strand volkomen beveiligd; Adolf Hitler kon tijdens die strandwandeling in alle discretie trachten de befaamde cineaste te verleiden. "Hij kwam echter niet verder dan even trekken aan mijn elleboog" getuigt Leni. "Als hij toen verder was gegaan, was ik onvermijdelijk zijn minnares geworden". In de film "American Beauty" vinden we evidentie voor een andere schakel in de redenering. Die prent toont hoe mannen die vechten tegen homoseksuele neigingen in zichzelf, wanneer zij niet op gezonde manier uit die strijd raken, bijvoorbeeld door een biseksualiteit te ontwikkelen, wel eens getergd en uitzichtloos op het levenspad hun toevlucht nemen tot moord. Welke kenner van emoties, liefde, gender en seksualiteit staat op om Poetin en Trump te duiden als de gecomplexeerde, gefrustreerde, innerlijk vertwijfelde "naakte keizers" die ze wellicht zijn?
__
__
*Barack Obama was bij uitstek een nobele, verfijnde, nadenkende en meevoelende president en persoon. Hij schreef een boek – “A time for Empathy” – over de grote waarde van empathie "voor onze tijd", inleving die hij voor de mens belangrijker noemde dan de traditionele naastenliefde. Zijn presidentschap leeft voort in een met MedicAid verbeterde Amerikaanse gezondheidszorg, een project dat hem nauw aan het hart lag, en dat hij maar met de grootste moeite kon realiseren door de tegenstand in het Congres; een project waarvan hij graag benadrukte dat het voor hem belangrijk was, omdat hij en zijn echtgenote Michelle op een nacht bijna een dochter verloren aan een acute crisis. Barack Obama incarneert op bijzondere wijze zowel mannelijk-strijdbare attitudes als vrouwelijk-zorgzame. Zo benadrukte hij graag dat hij het de hoogste eer vond "Commander in Chief" te zijn van het leger, en hij droeg zorg voor de troepen en voor de veteranen en ceremonies. Maar tegelijk stelde hij dat hij meer nog dan op zijn presidentschap, er trots op was dat hij een fantastische vrouw als Michelle Robinson had kunnen krijgen.
Lectuur
Leni. Leven en werk van Leni Riefenstahl, Steven Bach, De bezige bij, 2007.
Leni Riefenstahl, Five Lives, Fünf Lebens, Cinq vies. Edited by Angelica Taschen, Tashen, 2000.
Adolf Hitler, Volker Ullrich, biografie in twee delen, de Arbeiderspers, 2014.
Hitlers ziekten: documentaire uitgezonden in januari 2025 op History Channel.
Dreams from my father. Barack Obama's autobiografie, ook vertaald.
Obama. Een intiem portret. Pete Souza. Spectrum, 2017.
Illustraties
Portret van de door machogeweld gehavende knie van klimaatactiviste Jonie, via Facebook
Barack Obama die in het Witte Huis, hij omhelst zonder schroom een in het Oval Office uitgenodigde verpleegkundige die recent genas van een dodelijke ziekte.
Tekstfragment: Vrouwen en mannen zijn in wezen zéér verschillend. [De Morgen, 12 april 2025]
