Waarom ISIL welkom was in Mosoel?
Straten vol voetgangers en wagens. Drukke markten, kleerwinkels, geopende shops voor huishoudapparaten, groenten- en fruitkramen op hun plaatsen van altijd. De geur van vers brood uit de bakkerij. Vrouwen aan het winkelen of op weg naar hun werk. Een vreemd gevoel van tijd en plaats. Mensen die niet langer te laat op hun werk komen door geblokkeerde straten en militaire checkpoints, die de stad de voorbije tien jaar hebben verstikt. Het gevoel van de gevangene die net is vrijgekomen en zijn eerste stappen buiten de gevangenismuren zet. Hoe stap je door een stad zonder militaire checkpoint? Zonder al die rekruten en huurlingen die hun onwetendheid en minderwaardigheidscomplex verbergen door de mensen van de stad om de haverklap te vernederen?
Is dit Bagdad?
Zijn we in de hoofdstad Bagdad, beschermd door een 'democratische regering' die de burgers zekerheid en stabiliteit biedt? Die de waardigheid, het culturele erfgoed en de geschiedenis vrijwaart? Die het hart van Irak is, zijn eenheid, zijn verscheidenheid van levendige etnische groepen, godsdiensten en gedachten? Zijn we in Bagdad, waar de beloftes van vrijheid en democratie werden verwezenlijkt? Zijn we in Bagdad, waar we tijdens de invasie hoorden: “Geef ons slechts zes maanden en we verlossen jullie van de bezetting, net zoals we dat met de tiran hebben gedaan”? Is dit Bagdad waar 'leven' werd herleid tot 'overleven', in de hoop morgen wakker te worden zonder moordaanslagen, aanhoudingen, folteringen van een vriend of familielid?
Nee, dit is niet Bagdad, waar je verondersteld wordt veilig te leven, waar veiligheidsgordels zijn opgezet rond de hoofdkwartieren van de partij aan de macht, met zijn leger, zijn 'gouden brigade' en zijn speciale troepen. Vlak naast het Amerikaanse hoofdkwartier van de grootste ambassade ter wereld. Fort Groene Zone.
Dit is Mosoel
Het beeld waar ik het over heb, is de realiteit van de stad Mosoel, zoals de inwoners van Mosoel dat zelf beschrijven. Daar hebben ze de voorbije dagen over getuigd in de enkele moedige media die de muur van censuur en de beschuldigingen van medeplichtigheid aan het terrorisme van ISIL durfden te doorbreken.
Waarom zouden de mensen hier het terrorisme van ISIL verwelkomen, de mensen van Mosoel, de tweede grootste stad van Irak, een stad met cultuur, wetenschap en een lange geschiedenis, de stad die Irak zoveel van zijn dokters, academici en historici heeft geschonken? Werd hun morele kompas voor menselijke waarden beschaving zo beschadigd dat ze tevreden zijn met de aanwezigheid in hun midden van leden van georganiseerd barbarisme? Waarom?
"Trek uw plan"
We moeten nauwgezet kijken naar wat hier is gebeurd, en wat hier nu gebeurt, in de stad Mosoel, met twee miljoen inwoners. Wat er gebeurd is, was voor iedereen ongelooflijk om zien. De hogere legerofficieren hadden op enkele uren tijd hun uniformen afgelegd, waarop ze nog hadden gezworen om hun thuisland en bevolking te verdedigen. De soldaten zagen hun generaals vluchten en vroegen wat ze moesten doen. Het antwoord was, ik citeer: “Dabbur haleki” (“Trek uw plan”). De soldaten keken naar elkaar en gingen op de vlucht. Ze lieten moderne wapens, uitrusting en machines achter, waar Irakezen en Amerikanen miljarden dollars voor hadden betaald.
De getuigenissen van veel mensen die Mosoel ontvluchtten in de eerste twee dagen van de val van de stad, zeggen allen dat ze vluchtten omwille van de barbaarse reputatie van ISIL, omwille van de vlucht van de soldaten en omdat ze ervan uitgingen dat de stad zou worden gebombardeerd. De vluchtelingen besloten enkele dagen later echter terug te keren toen ze vernamen hoe kalm het leven was en omdat de strijdende groepen de mensen aanmoedigden om terug naar hun werk te gaan.
Die strijders kregen in enkele dagen gedaan wat het systeem van eerste minister al-Maliki en de bezetters voor hem, met hun enorme middelen en budgetten, in tien jaar niet gedaan hadden gekregen: terug elektriciteit, water en stadsreiniging. Een ander punt die de mensen in de stad benadrukken is dat – in tegenspraak met wat we overal horen – de stad kalm is, dat ze geen aanslagen op mensen hebben gezien, omwille van hun etnische en religieuze kenmerken.
Waarom ISIL?
Hoe kan het dat ISIL, deze terroristische, barbaarse, gehersenspoelde keelsnijders en eters van menselijke levers en harten, erin slagen zich zo beschaafd en efficiënt te gedragen, op een manier die we nog niet gezien hebben bij de legers van de beschaafde wereld? Vergelijk dat met het gedrag van de twee legers in Irak, het Amerikaanse en het Britse, met hun slachtpartijen, aanhoudingen, verkrachtingen van mannen en vrouwen tijdens de bezetting van Irak. Hoe kon deze stad op amper enkele uren tijd 'vallen' voor enkele honderden ISIL-strijders? Roept dat dan geen vragen op over de waarachtigheid van het verhaal dat door het regime van al-Maliki, de Amerikaanse regering en hun bondgenoten in de media wordt gepromoot en die nu plots hun mouwen gaan oprollen om hun medeburgers te beschermen tegen terrorisme?
Eerste minister al-Maliki verkoopt hetzelfde product 'made in Washington' dat 'de oorlog tegen de terreur' wordt genoemd. De topverwezenlijking van die 'oorlog' was de invasie van Afghanistan en Irak. Onder dezelfde vlag staan de regimes zoals Saoedi-Arabië en Egypte, om zichzelf en hun eeuwenoude corruptie af te schermen. Dit is de steeds weer terugkerende stok en wortel om de mensen te terroriseren. De media en de intellectuelen zijn lief voor de machthebbers omdat ze bang zijn voor de stok of omdat ze achter de wortels aangaan.
Sektarisch
Zo kan het dat een zoektocht naar de waarheid wordt gebrandmerkt als 'terrorisme' en dat onderzoeksjournalistiek 'niet onschuldig' is. De Irakezen hebben lang in die verstikkende situatie vastgezeten. Zij die hun proteststem durfden te verheffen, heten in de woorden van al-Maliki 'onbetekenend' of 'cellen van de terroristische ISIL'. Dat soort frasen bleef hij maar herkauwen in zijn wekelijkse uitzendingen, waarbij hij voortdurend mensen beledigde en hun woede opwekte. Alsof de aanhoudingen, de folteringen, de executies en de lukrake bombardementen nog niet erg genoeg waren.
Is het niet raar, dat de Iraakse bevolking ISIL nodig heeft met zijn vreemde strijders van over de grenzen om in opstand te komen en zich van een onrechtvaardig sektarisch systeem te ontdoen? Is het wel echt ISIL dat de stad heeft bevrijd en door de lokale bevolking werd verwelkomd? Of zijn het de mensen van Mosoel die zichzelf hebben bevrijd, omdat ze alle andere mogelijke wegen hebben uitgeput om met dit corrupte sektarische systeem om te gaan? Volgens meerdere geloofwaardige rapporten zijn het oude lokale en nationale verzetsorganisaties die, samen met plaatselijke tribale groeperingen, hebben samengewerkt met gewezen Iraakse militaire officieren om zo de Algemene Militaire Raad van Revolutionairen van Irak te vormen. De media negeren die boodschap, de Raad moet het met websites en sociale media doen.
Het 'nut' van ISIL
Met zijn klein aantal soldaten is ISIL een tweesnijdend zwaard. Het regime van al-Maliki gebruikt het om Amerikaanse steun te verkrijgen, de opstandelingen gebruiken het om het regime en het leger te terroriseren. Dat is wat in feite is gebeurd in Mosoel. Door de dimensie van ISIL buiten proportie op te blazen werden het militaire bevel en de soldaten van het leger van al-Maliki geterroriseerd, wat hun vlucht veroorzaakte. Daartegenover staat de Algemene Militaire Raad van Revolutionairen van Irak die afstand heeft genomen van ISIL, vooral die leden van de Raad die eerder tegen al-Qaïda hadden gevochten.
De overheersende angst vandaag in grote delen van Irak is dat al-Maliki en de VS hun luchtmacht gaan inzetten om de steden zonder onderscheid te bombarderen, vooral nu het regime officieel de hulp heeft ingeroepen van Amerika. De voortekenen wijzen op mogelijke luchtaanvallen, de inzet van drones en van teams voor speciale operaties. Dit werd al gelegitimeerd als 'de oorlog tegen de terreur', waarmee het recht op verzet van onderdrukte en vernederde mensen van tafel wordt geveegd.
Democratie in Irak zal alleen door de Irakezen zelf worden verwezenlijkt, zonder buitenlandse of regionale interventies, zonder ISIL. Het moet voor iedereen duidelijk zijn wat ons te wachten staat wanneer Iraakse politici om dit regime te veranderen weer de tussenkomst van de VS en Groot-Brittannië vragen.
Haifa Zangana (1950) is Iraaks auteur en politiek activist. Haar bekendste boek is Women on a Journey: Between Baghdad and London (2001). In de jaren 1970 werd zij voor haar politieke activisme door het regime van Saddam Hoessein nipt niet ter dood veroordeeld. Sinds zij in 1976 wist te ontsnappen leeft ze in Londen. Zij is ook columnist en adviseur van het BrussellsTribunal on Iraq.
Vertaling Lode Vanoost
