Julie Hendrickx Devos, nieuwe voorzitter beweging.net: "We moeten elkaar als gelijken blijven zien"

Sinds juni ben je de eerste vrouwelijke voorzitter in de meer dan honderdjarige geschiedenis van beweging.net (het voormalige ACW). Wat betekent dat voor jou, welke prioriteiten wil je als vrouw in deze rol leggen die eerder onderbelicht bleven?

Ik denk dat het sowieso heel goed is dat een vrouw aan het roer staat van de grootste sociale beweging van het land. Het feit dat het honderd jaar geduurd heeft, zegt iets over welke kansen de samenleving bereid was vrouwen te geven. Gelukkig verandert er maatschappelijk veel, waardoor ook vrouwen steeds meer kansen krijgen tot topposities.

Wat ik vooral wil aanpakken zijn vrouwenthema’s zoals geweld op vrouwen, in de brede zin van het woord. Het blijft alarmerend hoeveel vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld er zijn.

Ook wil ik aandacht voor vrouwen in precaire arbeidssituaties. In een onderzoek van ACV Voeding & Diensten bij 65.000 poetshulpen gaf een op de drie aan dat ze in hun werktijd te maken krijgen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Eén op drie! Dus ook in jouw straat. En nog akeliger, ook bij mensen die je kent.

Ook in andere beroepssectoren blijven vrouwen zeer kwetsbaar. Daar wil ik samen met onze partners binnen beweging.net meer aandacht voor krijgen. (Die partners zijn ACV, CM, Femma, Samana, kwb, Okra, WSM, Pasar, Familiehulp, KAJ, Internationaal Comité, nvdr).

Wat ga je sowieso anders doen dan je voorganger Peter Wouters?

De tijd brengt andere noden met zich mee. Peter heeft beweging.net schitterend door een drastische hervorming geleid. Dat was de nood van toen.

“Beweging.net, is dat een sportschool?”

Ik wil beweging.net meer terug in het maatschappelijk debat krijgen. Als wij de stem zijn van een heel grote groep van onze samenleving, dan moet die stem ook gehoord worden. Ook in de politiek en de samenleving, die onze naam onvoldoende kent. Ik wil dat op het einde van mijn termijn mensen niet meer denken: ‘beweging.net, is dat een sportschool?’

Tegelijkertijd toont dit dat mensen vandaag minder voeling hebben wat een sociale beweging is. Niet zo lang geleden vonden mensen het nog heel normaal om aan te sluiten bij een beweging.

Inspiratie Jeanne Devos

Je bent de nicht van zuster Jeanne Devos (90), bekend figuur in de strijd voor sociale rechtvaardigheid. Hoe heeft haar werk jou beïnvloed?

Voor dit mandaat gaf ik twintig jaar les. Ik zag me dat met veel plezier tot aan mijn pensioen doen, maar ik ben de biografie van mijn tante Jeanne Devos gaan schrijven. Daarbij heb ik intens ervaren wat sociaal engagement kan teweegbrengen.

Sindsdien voelde ik een enorme drive om daar actief deel van uit te maken. Steun geven was niet meer genoeg, ik wilde ook meedoen. Zo heeft Jeanne mij waanzinnig geïnspireerd.

Zij gaf gezicht en stem aan de huisarbeidsters in India, die eigenlijk uit de maatschappij verstoten waren. Ze dwong in Genève een conventie af voor huispersoneel wereldwijd, waardoor die sinds 2011 een officieel arbeidsstatuut hebben. Daarvoor was huisarbeid niet eens erkend als 'arbeid', zelfs niet in België.

Jeanne is een bron van inspiratie voor volgende generaties. Je kan echt van nul beginnen, als je mensen rond je verzamelt die mee hetzelfde willen bekomen.

Je neemt dit voorzitterschap op in een tijd waarin de sociale zekerheid onder druk staat en nieuwe armoede dreigt. Welke delen van het regeerakkoord van Bart De Wever baren jou het meeste zorgen?

Beperking van de werkloosheid in de tijd gaat voor enorme problemen zorgen. Veel politici hebben de voeling met hun basis verloren. Ze weten niet wat het is om bijvoorbeeld twintig jaar werkloos te zijn. Dat zijn niet allemaal profiteurs.

“Veel politici zijn de voeling met hun basis verloren”

Ze trekken makkelijk de kaart van culpabilisering, alsof alles de persoonlijke schuld van de werkloze alleen is. Veel politici zien deze hele doelgroep als één zelfde profiel. Je kan echter 55 zijn en twintig jaar werkloos of twee jaar werkloos. Misschien deed die eerste werkloze meer moeite om aan een baan te geraken dan die tweede.

Er zijn inderdaad wel mensen die te weinig moeite doen, maar dat betekent dan juist weer een falen van het systeem. Waarom heeft die ene mens twintig jaar lang geen steun gekregen om een job te vinden? Straffen we ze dan maar allemaal omwille van een falend beleid?

Afbeelding

Je wil beweging.net zichtbaarder maken in het maatschappelijk debat. Waar wil je met de organisatie echt het verschil maken?

We willen het verschil maken met grote en kleine basisinitiatieven. Onze maatschappelijke innovatoren gaan het terrein op en kijken naar de noden van de samenleving om die te ontwikkelen.

De Fietsbieb waar gezinnen aan een zeer laag bedrag een fiets kunnen huren voor hun kinderen is een concreet voorbeeld waarmee we een breed publiek bereiken. Er zijn er al meer dan honderd in Vlaanderen en er rijden al 27.000 kinderfietsjes rond. Met dit initiatief werken we tegelijk aan armoedebestrijding, duurzaamheid en sociale cohesie.

Band met CD&V

Beweging.net heeft een stevige historische band met de CD&V. Wat betekent deze nauwe samenwerking in de praktijk? Ga jij dat zo voortzetten?

We hebben tweewekelijks een overleg met de CD&V waarvan één keer per maand een uitgebreider overleg. Dat zetten we nog volledig verder.

Wij leggen daar onze bezorgdheden op tafel met argumenten en cijfers. Zo is het regeerakkoord al intensief besproken. Wij hopen dat ook de andere partijen er oor naar hebben wanneer de CD&V die in de regering op tafel legt.

“Vanuit het midden zie je iedereen”

Maar wij kennen de bestuurlijke realiteit. Het is niet zo dat er spanning ontstaat als de regering toch een ander besluit neemt. Wij zeggen dan niet tegen CD&V: ‘Jullie hebben niet gedaan wat wij vragen'. Zo werkt het niet. We zijn heel blij dat we een gedegen gesprekspartner hebben aan CD&V.

Zou je beweging.net een progressieve, linkse beweging noemen? En gaan jullie ook in dialoog met linkse partijen Vooruit, Groen en PVDA?

Een ‘progressieve linkse beweging’ vind ik te sterk uitgedrukt. We zijn het middenveld, letterlijk en figuurlijk. Ik zeg altijd: vanuit het midden zie je iedereen.

Een zinvol gesprek met de PVDA om te horen hoe zij denken, gaan we niet uit de weg, maar dat is iets anders dan structurele samenwerking.

Peter Wouters heeft wel openheid gecreëerd om jaarlijks ook af te spreken met Groen en Vooruit. Als we daarmee nog beter slagen in ons doel om mensen aan de basis vooruit te helpen via sociaal werk en initiatieven, waarom zouden we die kans laten liggen?

Verrechtsing

De verrechtsing in Vlaanderen vind je verontrustend, las ik in een eerder interview. Hoe wil beweging.net een tegengewicht bieden?

Dat begint bij het zichtbaar maken van verrechtsing. Als ik vertel dat ik minstens eens per maand racistisch bejegend word, schrikken mensen. Mensen beseffen niet dat verrechtsing hele subtiele vormen aanneemt, die vaak onder de radar blijven.

“Het is belangrijk dat mensen leren zien, wat ze niet zien”

Het is belangrijk dat mensen leren zien wat ze niet zien, meer oog krijgen voor situaties waarin racisme zich voordoet, dat herkennen en durven benoemen als racisme of verrechtsing. Kijk op Instagram naar de reacties onder een nieuwsbericht van Het Laatste Nieuws. Daar zet de krant kennelijk geen filter op. Die dingen aankaarten en zichtbaar maken, zodat mensen beseffen: jawél, het is er wel degelijk.

Wanneer wij onze poetshulp, of mensen die voor ons diensten verlenen, onbeschoft gaan behandelen, dan zien wij hen niet meer als gelijken. Ik vind het wansmakelijk dat we die basale impuls meer en meer kwijtspelen.

Wij verwachten zelf op ons werk met respect behandeld te worden. De huishoudhulp gaat ook naar haar/zijn werk, alleen is dat werk bij jou thuis. Mag die er ook van uitgaan daar met respect behandeld te worden?

Zo ken ik een huishoudhulp die haar eigen servies moet meehebben om haar boterhammen te eten bij het gezin waar ze schoonmaakt. De angst voor de andere heeft het vandaag gewonnen van het vertrouwen.

“Walgelijk dat we het basale vermogen om elkaar als gelijken te zien kwijtspelen”

Ik zie het als mijn opdracht mensen terug te brengen naar wederzijds vertrouwen, terug uitgaan van het goede in de mens. Af en toe word je daarin ontgoocheld, maar dit gebeurt minder dan het omgekeerde. Vertrouwen kan een enorme rust brengen in de samenleving.

De eerste stap is om met onze partners alle reeds bestaande initiatieven hierover in kaart te brengen. Daarna wil ik bekijken of we daar een overkoepelende campagne voor kunnen maken en nieuwe initiatieven ontwikkelen. Denk bijvoorbeeld aan digitale of straatcampagnes, workshops, opiniestukken, lezingen of debatten.

Meerwaardebelasting

Onlangs heeft de regering-De Wever een besluit genomen over de meerwaardebelasting, met de claim dat "de sterkste schouders nu de zwaarste lasten dragen". Zie je dit ook zo?

Decennialang wordt er al voor een meerwaardebelasting gevochten. We verheugen ons dat er nu een taboe doorbroken is, aangezien de regering lange tijd vooral de rijken beschermde. Met deze meerwaardebelasting is een barst gekomen in die beleidskeuze.

“Onvermijdelijk komen er nieuwe armen uit de middenklasse”

Deze beslissing is echter nog niet de oplossing. Ze is te beperkt. Zo stelt de regering nu ook de kleine spaarders te belonen, maar dat is een mythe die ervoor zorgt dat veel mensen zich vandaag juist mislukt voelen, omdat het hen bijvoorbeeld niet eens lukt om maandelijks 200 euro per kind opzij te leggen.

Er gaan onvermijdelijk nieuwe armen bijkomen. Met de huidige begrotingsplannen gaan ook gezinnen uit de huidige middenklasse, mensen zoals jij en ik, ‘kwetsbare mensen’ worden. Er gaat een hele grote groep bijkomen die niet meer kan volgen.

Hoe kan de samenleving hier genoegen mee nemen? Op 25 juni kwamen duizenden naar de nationale betoging in Brussel. In het najaar mogen we een volgende grote betoging verwachten.

Er is nu ook de nieuwe NAVO-norm voor defensie. Is vijf procent van het bbp, die de regering heeft beslist, hiervoor wel nodig? Waar ligt de balans tussen veiligheid en sociale rechtvaardigheid?

Die vijf procent is absurd, een totale no go. We keken stomverbaasd naar het gemak waarmee dit werd beslist. Wie daarin meegaat, voedt de oorlogsretoriek. Daarover zijn wij zeer ontgoocheld en verontrust. Deze beslissing geeft een vals gevoel van veiligheid.

Van waar gaat dat geld trouwens komen? Er is nog geen antwoord over hoe en wie dat gaat betalen. De mensen die vandaag al niet rondkomen gaan moeten meebetalen.

“Als je meegaat in de 5-procentnorm, voed je de oorlogsretoriek”

Zogezegd wil de regering naar een 'basisparaatheid', maar het is ook niet duidelijk waar die vijf procent voor ingezet gaat worden. Ik heb geen overtuigende argumenten gezien waarom het nu verantwoord zou zijn om naar vijf procent te gaan. Integendeel, ik hoor alleen argumenten dat dit overdreven is.

Bovendien koopt nu elk land zijn eigen wapens. Waarom brengen we niet op Europees niveau per land in kaart wie wat in de kast heeft en herverdelen we de boel? Er blijven zoveel kansen liggen om het op een andere manier aan te pakken. Dit maakt ons heel boos. De regering moet die oorlogsspiraal doorbreken.

Gaza

Je nam deel aan de grote protestmars tegen de genocide in Gaza. Welke rol kan beweging.net spelen in het maatschappelijk verzet tegen het beleid van de regering ten aanzien van Israël?

Wij kunnen de bevolking informeren. Het gaat erom het juiste verhaal te brengen. Wat Israël betreft zijn we alle rode lichten gepasseerd met een duizelingwekkende snelheid. We zien het voor onze ogen in Gaza gebeuren. Voor sommigen treedt er al gewenning op.

Niet meewerken aan een oplossing betekent dat je deel bent van het probleem. Dit beseffen mensen te weinig. Sluit je aan bij een beweging. Kom naar de betoging voor Palestina.

Natuurlijk ligt er ook verantwoordelijkheid bij de regering. Na de betoging voor Gaza in juni, waar 110.000 mensen aan deelnamen, reageerde de regering met: dit zal niks veranderen, we doen toch al veel?!

“Mensen durven zich niet meer te laten raken”

Het is dom van de regering om zo weinig empathisch te zijn met het signaal van je eigen burgers. Je zou potverdorie fier moeten zijn dat zij in opstand komen voor een situatie die zich heel ver weg afspeelt. Doe je daar als politicus niks mee, dan hoor je geen politicus te zijn.

Wat moet er nog gebeuren voor de regering zegt: hier stopt het? Voor mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, hebben we na tachtig jaar nog steeds enorm respect. Waarom niet voor de mensen daar in Gaza?

Het probleem in onze samenleving is voor een stuk dat mensen het niet meer aandurven om zich door iets geraakt te voelen. Want als je je laat raken, moet je iets doen. De moed die hiervoor nodig is, die wil ik terugbrengen bij de mensen.

Hoe dan?

Door samenwerkingsverbanden aan te gaan met heel veel maatschappelijke actoren, door gezamenlijk initiatieven of acties te organiseren.

Hiervoor moeten we ook naar onze doelgroepen kijken. We werken samen met onze partnerorganisaties om uitsluiting aan te pakken, maar er is nog plaats aan onze tafel. We moeten kijken welke partners we mee aan boord nemen.

“Wanneer we elkaar niet als gelijke zien, ontstaat er angst bij de ene groep en verhevenheid bij de andere”

Zo missen we nog een organisatie die zich bekommert om vluchtelingen en ook een die opkomt voor gelijke rechten van LGBTQ-personen, beide groepen die nog altijd zwaar gediscrimineerd worden in onze samenleving. Ook jongeren zijn belangrijk om de maatschappelijke verruwing tegen te gaan.

Ik zie het als mijn missie elkaar als gelijken te blijven zien. Als we dat niet doen, wordt de angst bij de ene bevolkingsgroep alleen maar groter en verhoogt het gevoel van suprematie bij anderen.

Ik wil niet tot de generatie behoren die later moet zeggen: ‘ik stond erbij en ik keek ernaar’. Het is onze verdomde morele plicht om zorg te dragen voor elkaar, hier en ginder ver weg.