Jake Johnson, redactielid van de Amerikaanse progressieve nieuwssite CommonDreams.org, las het rapport Billionaires 2018 van de Zwitserse bank UBS. Dit is zijn verslag: 

“Terwijl de rest van de wereld brandt”

In een jaar waarin het grootste deel van de wereldbevolking geconfronteerd werd met diepe armoede, met de bijtende effecten van het sociale inleveringsbeleid en met extreme weerfenomenen, veroorzaakt door de verslechtende en door de mens veroorzaakte klimaatcrisis – van vernietigende orkanen tot dodelijke bosbranden en overstromingen – is er één klasse individuen die in 2017 meer geld binnenhaalden dan in eender welk jaar in de bekende geschiedenis: de miljardairs van deze wereld.

Volgens het vijfde jaarlijkse miljardairsrapport van de Zwitserse bank UBS hebben miljardairs over de hele wereld hun vermogen vergroot met 1.400 miljard dollar (ongeveer 1.200 miljard euro) – een toename van hun vermogen met 20 procent – wat hun gemeenschappelijk vermogen op 8.900 miljard dollar (7.800 miljard euro) brengt.

“De voorbije dertig jaar kenden een grotere creatie van rijkdom dan het Gouden Tijdperk¹“, vermeldt het rapport. “Deze periode bracht generaties voort van families in de VS en Europa die meer dan 100 jaar lang de zakenwereld, de banksector, de politiek, paternalistische liefdadigheid (in plaats van sociale solidariteit) en de kunsten overheersten.”

USB schat dat er voor het ogenblik 2.158 miljardairs op aarde zijn, waarvan 179 miljardair werden in 2017. De VS alleen huisvest 585 miljardairs – het hoogste aantal in de wereld, een toename met 22 tegen het jaar ervoor.

Ondertussen leven in de VS 18,5 miljoen Amerikanen in extreme armoede, volgens het rapport van juni 2018 van Philip Alston, Speciale VN-Rapporteur over Extreme Armoede en Mensenrechten, en leven 5,3 miljoen Amerikanen in DerdeWereldsituaties van totale armoede.

Een significant percentage van de “nieuw gecreëerde” miljardairs zijn allesbehalve mannen – het zijn overwegend mannen – die zelf fortuin hadden gemaakt. Volgens UBS hebben 40 van de 179 nieuwe miljardairs van 2017 hun rijkdom geërfd – een trend die heeft geleid tot een explosie van inkomensongelijkheid over de voorbije decennia.

“Een periode van massale transitie van rijkdom is begonnen. De voorbije vijf jaar (2012-2017) is het bedrag dat overleden miljardairs overlieten aan hun erfgenamen elk jaar gemiddeld 17 procent gestegen”, zo besluit het UBS-rapport. “Over de volgende twintig jaar verwachten wij een transitie van rijkdom van 3.400 miljard dollar over de hele wereld – bijna 40 procent van de huidige totale rijkdom van alle miljardairs samen.”

Commentaar

Volgens USB geldt de stelling niet dat de eerste generatie fortuin maakt, dat de tweede generatie dat fortuin consolideert en dat de derde generatie het verkwanselt. Bepaalde dynastieën hebben hun enorme fortuinen al vijf, zes generaties gevrijwaard en bepaalde erfgenamen hebben hun totaal fortuin zelfs uitgebreid. De bank noemt zijn rapport ‘Nieuwe visionairen en de Chinese eeuw’. UBS stelde zijn rapport op vanuit het idee dat het hier om een normale en goede evolutie gaat. Deze miljardairs scheppen volgens de bank nieuwe kansen en opportuniteiten.

Zelf zien de betrokkenen in deze evolutie evenmin een probleem. Integendeel, zij schenken immers vrijwillig geld voor caritatieve doelstellingen. Jeff Bezos, de rijkste mens op aarde met een fortuin geschat op 146 miljard dollar heeft het Bezos Day One Fund opgericht, dat van hem 2 miljard dollar krijgt om dakloosheid te bestrijden en lage-inkomensgezinnen beter onderwijs te bieden. 

Bezos’ rijkdom (net als die van al zijn collega-miljardairs van de 19de eeuw tot nu) is ontstaan uit de gruwelijke uitbuiting van honderdduizenden mensen en is het resultaat van een economisch systeem dat dakloosheid en armoede veroorzaakt en nodig heeft om te kunnen functioneren. Dat systeem laat deze miljardairs toe nauwelijks belastingen te betalen, zodat overheden moeten besparen op openbare gezondheidszorg, onderwijs en openbaar vervoer.

Zonder het zo te bedoelen bevestigt UBS met zijn rapport de stelling van Frans econoom Thomas Piketty dat geërfde rijkdom sneller toeneemt dan welvaart gecreëerd door productieve economische activiteit (zie Thomas Piketty: de recensie).

Bronnen:

• Het eerste deel van dit artikel is de vertaling van ‘While the Rest of the World Burned,’ Billionaires Made More Money in 2017 Than Any Other Year in History door Lode Vanoost
• Billionaires report 2018 (rapport UBS)
• World’s billionaires became 20% richer in 2017, report reveals (Guardian)
• Report of the Special Rapporteur on extreme poverty and human rights on his mission to the United States of America

1  Het Gouden Tijdperk in de VS liep van de jaren 1870 tot 1900. De titel voor deze periode ontstond later en werd afgeleid van de titel van het boek The Gilded Age: A Tale of Todayvan Mark Twain uit 1873. Het boek was een satirische weergave van een tijdperk met zware sociale problemen die onder een dun gouden laklaagje werden gemaskeerd. Deze periode komt overeen met het Victoriaans tijdperk in Groot-Brittannië en La Belle Epoque in Frankrijk, eveneens periodes van enorme economische groei gecombineerd met bittere armoede.