De Wever: De migratiecrisis heeft Europa geconfronteerd met zijn eigen morele nihilisme. Burgers die een menselijke ketting vormen rond het Noordstation of transmigranten ’s nachts te slaap leggen, raken bij ieder van ons een gevoelige snaar. Plots worstelen wij allen met de eeuwenoude vraag: wat betekent het om een goed mens te zijn? Wat zijn wij verplicht? En aan wie? De christelijke erfenis waar wij na het wegdeemsteren van God op teren, dicteert ons dat we onze naasten moeten behandelen zoals we onszelf zouden behandelen. Maar hoe nabij moet die naaste zijn?

De introductie van de tekst bevat reeds een joekel van een contradictie. De Wever opent met de boutade dat in Europa een ‘moreel nihilisme’ heerst. Hij suggereert dus dat er geen of te weinig moraliteit heerst in Europa, dat dit Europa zijn moreel kompas kwijt is. Maar wat hij eigenlijk in deze paragraaf en in de rest van de tekst aanklaagt is dat er net teveel moraliteit bestaat, met name bij “links”. Europeanen, en links in het bijzonder, zijn dus tegelijk té moreel en té nihilistisch, té gevoelig en té cynisch.

Die contradictie komt trouwens terug doorheen de rest van de tekst. Let er maar eens op: De Wever verwijt “links” enerzijds een enorm cynisme, anderzijds een naïef moralisme. Links koestert het duivelse en achterbakse plan om de natiestaat te ontmantelen en is tegelijk een verzameling van volstrekt naïeve Gutmenschen.

Gratis tip aan De Wever en/of zijn ghostwriters: als je een bepaald beeld wil laten ingang vinden, gebruik het dan zo consequent mogelijk. Toch zeker binnen één en dezelfde tekst.

De Wever: In die morele vertwijfeling heeft een industrie van linkse advocaten, ngo’s en activisten een fond de commerce gevonden.

Dit kan je een klassieker in het genre noemen: het idee dat “links” een industrie is die teert op de ellende van anderen en die ellende mee in stand houdt om zichzelf een bestaansreden te geven.

Woorden als ‘industrie’ of ‘fond de commerce‘ moeten suggereren dat “links” eigenlijk ook nog eens schoon verdient aan de ellende van anderen. Niks is natuurlijk minder waar in deze. Het netwerk van solidariteit met migranten dat vandaag bestaat, draait in zeer belangrijke mate op de geheel belangeloze en vrijwillige inzet van duizenden gewone burgers. Dit is natuurlijk het tegendeel van ‘een industrie’.

De Wever: Deze regering voert volgens hen een beleid dat onmenselijk, egoïstisch en harteloos is. Het is een subtiele vorm van morele chantage. Want wie het niet met hen eens is, kan geen goed mens zijn. En wie wil er een slecht mens zijn? Vanuit oprecht moreel mededogen zijn we allen geneigd in dat linkse discours mee te stappen.

Hier zie je opnieuw het beeld geconstrueerd worden van een listig en sluw links dat via morele chantage mensen mee wil lokken in hun discours. Het zal nog vele malen terugkeren doorheen de tekst.

De Wever: Maar hoewel de migratie-industrie gemotiveerd lijkt door de wil om louter goed te doen, schuilen achter die morele façade eerder ideologische beweegredenen. Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de linkerzijde cynisch gebruik maakt van de migratiecrisis om via juridische veldslagen en morele chantage het concept ‘grenzen’ zo poreus te maken dat de natiestaat wordt uitgehold. Voor sommige kosmopolieten gaat daarmee een wens in vervulling. Maar de consequenties daarvan zijn enorm en of die even voordelig zijn voor alle burgers, valt te betwijfelen.

Let hier nog even op retoriek die wordt aangewend. De termen die in vorige alinea’s werden geïntroduceerd worden nu full force ingezet door ze te herhalen en er nog wat hyperbolen bovenop te gooien: ‘migratie-industrie’, ‘veldslagen’, ‘chantage’, ‘uithollen’, ‘enorme consequenties’. Je zou bijna denken dat we het hier over een rampengebied, oorlogszone of failed state hebben zoals pakweg Libië of Soedan. Maar nee hoor, we hebben het nog steeds over gewone burgers die humanitaire hulp bieden.

Merk ook op dat De Wever zich hier vrolijk bezondigt aan een ordinaire vorm van complotdenken. De suggestie wordt opgeroepen dat er achter humanitaire acties een duivels plan schuilt, namelijk de uitholling van de natiestaat. Dit tot groot genoegen van een niet nader bepaalde club van kosmopolieten. Het is dit soort complotdenken dat ook terugkeert bij rechtse ideologen die zich graag bedienen van termen als ‘cultureel marxisme’.

De Wever: Grenzen bakenen niet alleen onze democratie en het burgerschap af, maar ook onze impliciete solidariteit.

Hier neemt De Wever gewoon zijn eigen wens voor werkelijkheid. Empirisch gezien klopt het niet dat solidariteit samenloopt met de grenzen van een politieke gemeenschap. Dat is natuurlijk wat De Wever zou willen, maar het is niet zo en het solidariteitsnetwerk met migranten dat al jaren standhoudt is daar één van de vele bewijzen van. Het irriteert De Wever en zijn volgelingen dat solidariteit nu eenmaal niet in te dammen valt binnen de grenzen van de natiestaat.

De Wever: Vandaag weten wij wie er gebruik kan maken van onze sociale zekerheid en waarom. Een gezonde res publica creëert immers een ethische gemeenschap waarin iedere burger verantwoordelijkheid opneemt voor de groep, maar ook weet dat hij/zij indien nodig zelf op die gemeenschap kan rekenen. Nettobelastingbetalers maken in die context geen bezwaar tegen hun bijdrage, ook al kennen ze de medeburgers die ervan genieten niet persoonlijk.

Dit is een passage waarbij een luide bulderlach nauwelijks te onderdrukken valt. De Wever houdt hier nog steeds vol dat hij geen wens uitdrukt, maar een bestaande toestand. Hij heeft het immers over “vandaag”. En dat vandaag kenmerkt zich dus door een ethische gemeenschap waarin alle burgers zonder aarzelen hun verantwoordelijheid opnemen. Het volstaat om hier één woord tegenover te plaatsen: Pa-na-ma.

Als u trouwens nog steeds denkt dat De Wever hier utopie niet met werkelijkheid verwart, probeer dan even na te gaan hoeveel nettobelastingbetalers u kent die géén bezwaar hebben tegen hun jaarlijkse bijdrage.

Kortom, de ethische en harmonieuze gemeenschap die De Wever hier zogezegd beschrijft, bestaat niet. En ze zal ook nooit bestaan.

De Wever: De sociale zekerheid die wij op deze basis hebben opgebouwd, behoort tot de meest gulle en open van heel de wereld.

U moet eens vragen aan de dichtstbijzijnde gepensioneerde hoe gul de sociale zekerheid is.

De Wever: Maar als wij zeggen dat er geen grenzen meer zijn en iedereen moet kunnen rekenen op onze solidariteit, komen we in een situatie waar er geen medeburgers meer zijn met wie wij solidair kunnen zijn, maar enkel medemensen die vandaag hier, maar morgen eender waar kunnen zijn.

Weet je wat er fascinerend is? Als je hier geboren bent en over de juiste papieren en kleur beschikt, dan mag je gaan en staan waar je wil. Je kan vandaag hier zijn en morgen eender waar. Je kan bijvoorbeeld aan een buitenlandse universiteit studeren, werken voor een bedrijf aan de andere kant van de wereld of gewoon een wereldreis van twee jaar maken. En toch kan jij, met je juiste papieren waar je nooit iets moest voor doen buiten geboren worden, gaan of staan waar je min of meer wil én op structurele solidariteit rekenen. Maar geen nood, De Wever heeft het uiteraard niet over jou.

De Wever: Mensenrechten zijn evenwel geen burgerrechten. Iedereen wordt geboren met het onvervreemdbare recht op leven, dat is een universeel mensenrecht.

Er bestaan wel nog meer universele mensenrechten dan het recht op leven. Het recht op vrijheid van beweging bijvoorbeeld, om er maar één te noemen.

De Wever: Maar je wordt niet in Soedan geboren met het universele en onvervreemdbare recht op toegang tot een West-Europees sociaal zekerheidssysteem. Dat is een burgerrecht, dat je hebt omdat je toevallig geboren bent in die West-Europese natiestaat, maar dat ook verworven kan worden als je bepaalde procedures volgt en aan de voorwaarden voldoet.

Als het goed is, zeggen we het ook. Dit is de eerste min of meer correcte passage in deze tekst. De Wever geeft hier gewoon toe dat het al dan niet beschikken over fundamentele rechten afhankelijk is van het volstrekt arbitraire criterium ‘geboorteplaats’. Als je toevallig niet geboren bent in een West-Europese staat, dan moet je er niet op hopen dat je fundamentele mensenrechten gerespecteerd worden, want wat telt zijn burgerrechten volgens de logica van De Wever. Enkel wie bepaalde procedures volgt of aan bepaalde voorwaarden voldoet, komt misschien nog in aanmerking. De ‘rest’ is de facto rechteloos. Waarvan akte.

De Wever: Als we elk burgerrecht universaliseren, moeten wij daar de consequenties van aanvaarden en accepteren dat onze huidige levensstandaard onhoudbaar wordt, simpelweg omdat we ons die niet meer zullen kunnen veroorloven. Dan krijg je een uitgekleed sociaal systeem voor paupers, dat geen enkele draagkracht meer zal hebben.

Een voetnootje naar auteurs, opiniemakers of politici die er voor pleiten om ieder burgerrecht te universaliseren, was welkom geweest. Maar het is begrijpelijk dat de auteur van het stuk dat nagelaten heeft, want het zal zeer moeilijk zijn om iemand te vinden die hiervoor pleit. De pleidooien voor een universalisering van ieder burgerrecht bestaan enkel in het hoofd van de auteur. Dit betreft dus een puur hypothetische kwestie die gewoon niet aan de orde is. Wat er wel gevraagd wordt door mensen die De Wever “links” noemt, is dat de door internationale verdragen vastgelegde mensenrechten van migranten gerespecteerd worden.

De Wever: Het is immers moeilijk solidair te blijven met mensen die wel meegenieten van de sociale voorzieningen, maar daar nooit aan hebben bijgedragen en er in veel gevallen ook nooit aan zullen bijdragen. De sterkste schouders zullen zich terugtrekken in gated community’s met private bewaking waar hun kinderen naar privéscholen gaan en de inwoners zelf voor hun privaat pensioen en zorg betalen. Een dergelijk systeem is perfect als je erin slaagt van je leven een succes te maken. Als je daar niet in slaagt, is het ook maar zo.

De Wever verwart hier opnieuw toekomst met realiteit. Het beeld dat hij schetst van sterke schouders die zich terugtrekken in gated communities is al realiteit. De wijken met private bewaking, de privéscholen en -verzekering bestaan al. Het is de feitelijke toestand waarin de sterke schouders gewoon leven en altijd geleefd hebben. Het zijn overigens De Wever en zijn ideologische bondgenoten die het minst problemen hebben met die realiteit. Het enige moment waarop De Wever bezorgd is over sociale zekerheid, is wanneer die kan uitgespeeld worden tegenover migranten.

De Wever: Europa zal dan evolueren naar een meer Noord-Amerikaans samenlevingsmodel. Al zal het allicht uiteindelijk met nog minder sociale bescherming zijn. Want de VS hebben het geografisch voordeel dat ze omringd zijn door twee oceanen en één rijk land met een zeer hoge levensstandaard in het noorden. Enkel aan de zuidelijke kant zijn er moeilijk te controleren migratiestromen en die grens pogen ze – zelfs lang voor de komst van Trump – hermetisch af te sluiten.

De link die De Wever impliciet legt tussen migratie en het ondergraven van de sociale zekerheid is onjuist. Die link bestaat niet, en het probleem stelt zich ook niet op dit moment. In België maakt de sociale bijstand vijf procent uit van de totale sociale zekerheid. Een luttele vijf procent bestaat dus uit mensen die steun ontvangen zonder ‘bijgedragen’ te hebben. Wie denkt dat deze groep de betaalbaarheid van de sociale zekerheid zal ondergraven, die ijlt.

Ook historisch gezien klopt het vertrekpunt van De Wever niet. Het is ongegrond te beweren dat de instroom van migranten de sociale zekerheid ondergraaft. Migratie en de afbouw van sociale rechten zijn twee, complexe maar verschillende processen die niet op causale wijze aan elkaar gelinkt kunnen worden.

De Wever: Europa daarentegen is een landtong van het enorme Euraziatische continent en slechts door een binnenzee afgesloten van Afrika. Zonder afgedwongen grenzen kan Europa probleemloos binnen gewandeld worden. Het is een keuze om dat toe te laten of niet. En die keuze heeft de federale regering gemaakt. Transitmigratie is geen Europees probleem, het is een Frans-Belgisch probleem. Wij zijn de enige landen met een doorsteekgrens naar het Verenigd Koninkrijk. Door het opruimen van de tentenkampen in Calais heeft het probleem zich quasi volledig verplaatst naar ons land. Het beleid van de regering is om te allen prijze een tweede Calais te voorkomen.

Calais was het resultaat van het non-beleid van de Franse regering en Europa. Toen Calais aangroeide tot een kleine stad en een schandvlek werd op het krampachtig opgehouden blazoen van het “geciviliseerde Europa”, werd ervoor gekozen om het kamp manu militari te ontbinden. De migranten in Calais verspreidden zich in kleinere groepen en kampen die tot op de dag van vandaag bestaan. Het beleid van de Belgische overheid verschilt in wezen niet van dat van de Franse overheid. Wat men wil vermijden is een zichtbare concentratie van migranten. Men wil ze gewoon weg. Opkuisen zoals Francken het tweette. En daarvoor dienen de razzia’s, de politieacties en het intimideren van de vrijwilligers die zich dag in dag uit inzetten.

De Wever: Maar er is een tweede Calais aan het ontstaan in het verborgene. Door de samenwerking tussen linkse ngo’s en dito burgemeesters en via allerlei acties om het regeringsbeleid moreel zwart te maken en te laten opschorten, organiseert links de transitmigratie nu de facto zelf, ook al is die de jure verboden. Het is erg hypocriet dat gematigd links tegelijk blijft beweren dat men niet pleit voor open grenzen, extreemlinks is daar dan tenminste nog eerlijk over.

Ook hier weer een sterk staaltje van complotdenken. Er zou een links netwerk van ngo’s en burgemeesters bestaan dat een tweede Calais in het verborgene creëert, zelf de ‘transitmigratie’ organiseert en zich zo bezondigt aan criminele activiteiten (“de jure verboden”). Dit alles met het oog op het zwart maken van de regering. Tegenover dit paranoïde denken van De Wever oogt de werkelijkheid eenvoudiger, maar ook iets poëtischer. Er bestaat gewoon in Vlaanderen een grote, solidaire grondstroom die solidair is met mensen die hier en nu in nood verkeren. Die grondstroom bestaat uit activisten, gelovigen, wat ngo’s die hun nek uitsteken maar bovenal uit duizenden gewone, anonieme burgers die dikwijls helemaal niet als links bestempeld kunnen worden.

De Wever: Hebben we dan niet de plicht om mensen in nood te helpen? Uiteraard. Maar wie zichzelf kan behelpen, verkeert niet in nood. Wie vanuit Oost-Afrika duizenden kilometers kan overbruggen om in een West-Europese welvaartsstaat te belanden – niet met de intentie om daar asiel aan te vragen maar om door te reizen naar een ander land – verkeert misschien in bittere armoede, maar niet in acute nood. Nood is de bedreiging van het leven, niet de wens om een aangenaam leven te leiden, hoe begrijpelijk die wens ook is.

Ja, u leest het goed. Armoede is geen acute nood volgens De Wever. Armoede is geen bedreiging van het leven. Het is slechts het ontbreken van een aangenaam leven. Kortom, een luxeprobleem! Al die mensen die duizenden kilometers afleggen, hun leven in handen leggen van mensensmokkelaars en hun familie achterlaten, doen dat slechts omdat ze wat meer luxe willen.

Het onderscheid tussen acute nood en armoede klinkt misschien goed in theorie, maar in praktijk houdt het nauwelijks steek. Wie in bittere armoede verkeert, die verkeert doorgaans ook in nood en omgekeerd. Dat weten De Wever en zijn bondgenoten natuurlijk ook, maar daar gaat het niet om. Zij willen vooral een criterium ingang laten vinden dat hen toelaat om de rechteloosheid van een groep migranten te legitimeren.

De Wever: Er zijn 37 miljoen Soedanezen, die ongetwijfeld elk een beter leven willen. Hebben wij de morele plicht die alle 37 miljoen op te vangen? En wat met de rest van Afrika?

 Dit is een hypothetische vraag. Het is gewoon niet zo dat alle inwoners van Soedan naar België willen afzakken, laat staan “de rest van Afrika”. Het befaamde ‘aanzuigeffect’ is vooral een retorische kunstgreep om de tegenstander mee te verlammen, maar geen realiteit.

De Wever: Links moet eens durven door te spreken: wat willen ze? Moeten we iedereen opvangen en moet die opvang via inwijking gebeuren? Mij goed, maar dan kunnen we ons sociaal systeem niet meer op het huidige niveau handhaven. Als we dat pad kiezen, resten er ons twee opties: een gesloten sociale zekerheid die enkel toegankelijk is voor mensen die ertoe bijdragen of het ineenstorten ervan. Onze linkse gutmensch zal in zijn absolute goedheid net het tegenovergestelde bewerkstelligen van wat hij claimt te willen: de totale afbraak van de welvaartsstaat.

Nogmaals, de oppositie tussen inwijking en het ten grave dragen van de sociale zekerheid houdt geen steek, en is niet gestoeld op empirische gronden. Het is een valse oppositie. Vanuit economisch en demografisch perspectief valt zelfs erg veel te zeggen voor (gecontroleerde) migratie. Het ontbreken van immigratie en een gestage bevolkingsafname: dat zijn de de bedreigingen voor de bestaande sociale zekerheid.

De Wever: Ik sta voor een ander beleid. Een beleid met Europese inspanningen om vluchtelingen in eigen regio op te vangen en met gesloten grenzen.

Dit beleid is al van toepassing. Tot wat voor moois het leidt, zien we in de martelkampen in Libië. Wie dit beleid bepleit zal ook de historische verantwoordelijkheid moeten aanvaarden voor het bestaan van die kampen.

De Wever: Een beleid met een strenge controle op legale migratie, waarbij je de mensen die we toelaten indien nodig emancipeert in de verlichtingswaarden en zo snel mogelijk activeert om zelf een bijdrage te kunnen leveren aan onze welvaart, en dus aan onze sociale zekerheid. Op die manier kunnen we nieuwkomers absorberen en genieten van hun talent. Op die manier kan onze sociale zekerheid open blijven, vrij toegankelijk en gul voor iedereen. Maar dan moeten we wel eerst moeilijke keuzes durven maken en het gekozen beleid durven uitvoeren. Politici moeten het algemeen belang laten primeren op het persoonlijk geweten, hoe zwaar dat soms ook is.

Wie vindt dat mensenrechten moeten opgeofferd worden in naam van het algemeen belang, dient niemands belang. Dit gaat trouwens niet over morele vraagstukken, zoals De Wever doorheen het hele stuk blijft volhouden. Het gaat niet over goed en kwaad, maar over macht, onderdrukking en rechten. Dit is politiek, geen ethiek. Wat het geweten van de individuele politicus dicteert, doet daarom niet ter zake.

Hier nog eens verlichtingswaarden naar boven halen, is zonder meer wansmakelijk. De mensen die op dit moment onderdak bieden aan migranten, zij zijn het die de verlichtingswaarden incarneren en uitdragen. Zij zijn het die de mensenrechtenverklaringen van de Franse en Amerikaanse Revolutie in de hedendaagse context proberen vorm te geven.

De Wever: Hannah Arendt sloot het tweede deel van haar boek The Origins of Totalitarianism af met een hoofdstuk dat tot vandaag aan de linkerzijde controversieel is: ‘The Decline of the Nation State and the End of the Rights of Man’. Daarin betoogt ze dat we de natiestaat en grenzen nodig hebben. Het is niet alleen de afgrenzing van onze democratie, de omlijning van de rechtsstaat en de basis waarop we onze solidariteit organiseren, het is ook het enige werkende mechanisme dat de mensenrechten kan afdwingen. De natiestaat is letterlijk levensnoodzakelijk. Laten we erover waken dat de droom van de gutmenschen niet eindigt in een nachtmerrie voor ons allen.

Dit is zowat de meest groteske mislezing van Arendt die ooit opgetekend werd. Moest De Wever de moeite genomen hebben om Arendt effectief te lezen, dan zou hij weten dat Arendt één van de meest genadeloze critici was van de door hem zo geprezen natiestaat en het nationalisme. In The Origins of Totalitarianism analyseert Arendt hoe een natiestaat minderheden, vluchtelingen en staatslozen creëert en hoe deze het doelwit werden van totalitaire repressie. Wat Arendt stelt, is dat mensenrechten als louter politiek-juridisch instrument niet krachtig genoeg zijn om ware gelijkheid te waarborgen voor zij die reeds uit iedere gemeenschap werden verstoten. Die kritiek van Arendt is complex en gelaagd, zoals het goede filosofie betaamt. Maar haar hele kritiek vloeit voort uit het gegeven dat mensenrechten niet emanciperend genoeg waren om de exclusies van de natiestaat op te vangen. Dat kan op geen enkele manier gelezen worden als een rechtvaardiging van die exclusies.