Zoé Konstantopoulou (1976) is een Griekse advocate die in 2012 voor het eerst werd verkozen tot volksvertegenwoordiger voor Syriza. Na de grote overwinning van Syriza bij de verkiezingen van 25 januari 2015 werd zij de eerste vrouwelijke voorzitter van het Griekse parlement, wat zij bleef tot 4 oktober 2015. Zij verliet Syriza en nam met een scheurlijst deel aan de verkiezingen van 20 september 2015, die echter de kiesdrempel niet haalde. In april 2016 richtte zij de nieuwe partij Plefsi Eleftherias (‘de weg naar de vrijheid’) op.

“Wat je ook mag zeggen en denken over de Europese instellingen, de overgave van de Griekse regering onder Tsipras was te wijten aan een gebrek aan politieke wilskracht, aan besluiteloosheid en vooral, een totaal gebrek aan menselijke waardigheid.”

“In de eerste regeerperiode (van januari tot augustus 2015), toen ik zelf voorzitter was van het parlement (Griekenland heeft één parlement, geen senaat), zijn er voldoende bewijzen geleverd dat een alternatief wel degelijk mogelijk was. Het Griekse volk heeft zijn macht gebruikt om te zeggen wat het wilde.”

“De regering zei wel dat ze zou vechten voor een oplossing. Dat zeggen is niet genoeg. Dat heeft deze regering niet gedaan. Nu weten we duidelijk dat van bij het begin van de eerste Syriza-regering bepaalde personen bereid waren hun engagement voor de verkiezingsbeloftes te breken. Zij gaven de principes en de waarden van links, democratie en de wil van de bevolking, op. Zij gaven de democratische rechten van vrijheid op, zij gaven het parlement en het land op.” 

De wil om te kunnen regeren

“Zij deden dat volgens mij omdat zij de linkse krachten hadden vervoegd, niet vanuit een of andere overtuiging, maar omdat er voor hen geen andere keuze was om te kunnen regeren. Als je het echt meent met de progressieve principes, dan kan je op geen enkele manier verantwoorden dat je het NEEN van de bevolking omdraait in een JA, zoals Tsipras heeft gedaan na het referendum tegen het EU-memorandum (het opgelegde besparingsprogramma van de trojka). Als je dat echt meent kan je nooit de zaken zo omdraaien alsof er geen andere keuze zou zijn voor de bevolking.”

“Onze fout is dat wij niet onmiddellijk door hadden dat Tsipras zich van bij het begin had neergelegd bij de hardste maatregelen van de trojka, dat hij eender welk akkoord zou aanvaarden. Ik kan dus onmogelijk enige rechtvaardiging of legitimering zien in wat er gebeurd is na het referendum. Het is heel belangrijk dat de mensen in de EU die feiten zien zoals ze zijn.”

“Dit was natuurlijk een coup van de Europese instellingen tegen het Griekse volk en tegen zijn politieke beslissingen. De Griekse eerste minister en zijn medestanders hebben echter besloten de medeplichtigen te worden in de uitvoering van deze coup.”

“Je moet begrijpen dat wij allemaal zeer enthousiast waren in het begin. We moeten nu erkennen dat de echte oorzaak van dit fiasco voor Griekenland van bij het begin lag bij het gebrek aan politieke wilskracht van de eerste minister en zijn regering. Dat kan ik persoonlijk getuigen.”

Vernietigend onderzoeksrapport

“Als voorzitter van het parlement deed ik alles wat in mijn mogelijkheden lag om deze afpersing tegen te houden – want dat was het. Ik heb de eerste minister het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie over de Griekse schuld gegeven . Daarin vond hij voldoende argumenten om zich te verzetten. Dit rapport is nog altijd een krachtig wapen tegen de manier waarop landen worden afgeperst door de financiële instellingen.”

“Dit rapport bewijst immers dat Griekenland voldoende argumenten had om de schuld zonder meer af te wijzen en te weigeren om ze af te betalen. Andere landen hebben dat wel gedaan¹. Zeer belangrijke economische machten binnen de EU hebben zich echter met alle middelen verzet tegen de mogelijkheid dat de waarheid over de Griekse schuld naar boven zou komen.”

“De schuldsituatie van Griekenland is gebaseerd op wrede leugens. Een van die leugens was dat de Grieken meer uitgaven dan ze hadden. De Griekse overheid zou zeer slordig zijn geweest enzovoort. Het onderzoek van deze ‘waarheidscommissie’ bewijst dat de Griekse schuld in geen geval het gevolg was van deficit-spending van de Griekse regeringen. In werkelijkheid was het tekort op de Griekse overheidsbegrotingen reeds sinds 1980 altijd lager dan de Europese gemiddelden.”

Corruptie in het leger

“Er was slechts één sector van het overheidsbudget waar systematisch teveel werd uitgegeven dan het land kon dragen, dat was het defensiebudget. Griekenland geeft (nog steeds) enorm veel uit aan defensie, bewapening, het leger, veel meer dan het Europese gemiddelde. Bovendien was de corruptie bij de aankoop van wapensystemen enorm en systemisch.”

“Overheidsambtenaren, ministers en regeringspartijen kregen enorme bedragen smeergeld van bedrijven zoals het Duitse Siemens en Thyssen-Krupp. De rechtszaken tegen deze bedrijven lopen nog steeds. Dit was geen crisis van de Griekse overheidsschuld. Dit was een crisis van de privé-banken en financiële instellingen die onverantwoorde risico’s hadden genomen. Die privé-schuld is volledig op de Griekse belastingbetaler afgewend.”

“Met dit rapport had de regering de mogelijkheid om hard te onderhandelen en een andere keuze te maken. De regering heeft niet eens de moeite gedaan om dit rapport te bekijken, laat staan om het aan de EU-onderhandelaars voor te leggen.”

Oorlogsschade is ernstige claim

“Dit rapport bewijst ook dat de claim van Griekenland tegen Duitsland voor de terugbetaling van de lening die aan Griekenland was opgelegd door de Duitse bezetters tijdens de Tweede Wereldoorlog wel degelijk legitiem en afdwingbaar is. Dit is geen peanuts. Het is een schadeclaim van 278 tot 340 miljard euro. Die bedragen zijn vastgelegd met de meest conservatieve criteria. Die schuld omvat niet de beschuldiging van misdaden tegen de mensheid tijdens de oorlog. Ze werden louter als financiële burgerrechtelijke claims berekend.”

“Ik heb de NEEN-stem in het referendum verdedigd en geloofde dat die zou worden gerespecteerd. Tsipras had daarentegen gespeculeerd op een overwinning van de JA-stem, om een mandaat te hebben voor het aanvaarden van het schuldmemorandum van de trojka. Hij was verrast door de grote NEEN-stem, maar heeft enkele dagen later toch het ultimatum van de trojka aanvaard, zoals hij altijd van plan was.”

“Zijn recente initiatieven om een schuldherschikking te vragen en zijn top van mediterrane landen zijn pure window-dressing, bedoeld voor de media. Tsipras bouwt een façade van verzet tegen de besparingen die de EU Griekenland oplegt. In werkelijkheid voert hij het memorandum gewoon verder uit. Deze regering legt antisociale, neoliberale besparingen op die geen enkele van de voorgaande Griekse regeringen ooit heeft aangedurfd. Geen enkel ander land gaat zover in de privatisering van overheidstaken, het schrappen van banen, het verminderen van gezondheidszorg, sociale zekerheid, lonen en pensioenen, allemaal in de naam van een zogezegd links programma.”

“De bevolking is wanhopig en in shock. Het is bewonderenswaardig dat de Griekse bevolking in deze barre omstandigheden niet naar extreemrechts gaat en dat in mijn land – in tegenstelling tot andere EU-landen – de politici en de media er niet in slagen de aandacht af te leiden naar de vluchtelingen. Integendeel, de extreemrechtse partij Gouden Dageraad scoort niet in de peilingen. De Griekse bevolking heeft een lange traditie van menselijkheid en solidariteit. Voor hen is solidariteit met de vluchtelingen een manier om te participeren, om hun menselijke waardigheid te bewaren.”

De weg naar de vrijheid

“In die context ben ik er toe gekomen de politieke partij Plefsi Eleftherias (‘de weg naar de vrijheid’) op te richten. De kern van ons programma is het volledig beëindigen van het trojka-regime en zijn memoranda en de afstraffing van deze regering en van alle personen die dit regime nog steeds ondersteunen, ook van zij die daar in de vorige regeringen sinds 2010 aan hebben meegewerkt.”

“Waar wij tegen strijden is niet zomaar een politiek systeem maar een de facto totalitair regime dat elke democratische wilsbeschikking en soevereiniteit heeft afgeschaft, een regime dat in de plaats is gekomen van de democratie.”

Griekenland voorafspiegeling van TTIP

“Wij kijken voor onze strijd echter verder dan alleen Griekenland en de EU. Wat nu wordt onderhandeld in het vrijhandelsakkoord TTIP is een uitvergroting van wat in Griekenland gebeurd is en nog aan het gebeuren is. Het TTIP is niet meer of niet minder dan een uitvergrote versie van het memorandum van de Europese trojka.”

“Landen worden overgeleverd aan de willekeur van grote bedrijven en aan de banken. TTIP wordt een regime waarbij actoren zonder enige democratische legitimatie wetten zullen opstellen en bepalen wie nog werk zal hebben aan welk loon, wat bedrijven mogen doen tegen de wil van de bevolking in.”

“Ik denk niet dat deze regering de volledige termijn gaat kunnen uitzitten (nog drie jaar, nvdr). Er komen op een bepaald ogenblik zeker vervroegde verkiezingen. Een van onze voornaamste aandachtspunten is de mensen er toe aan te zetten om toch te gaan stemmen. Tsipras heeft zijn tweede verkiezing alleen kunnen winnen door een zeer grote afwezigheid van de Griekse kiezers, omdat de Griekse kiezers zo verward waren door zijn verraad vlak na het referendum.”

Jonge Grieken aanspreken

“Wij willen de vele, vooral jonge Grieken die voor het eerst gingen stemmen bij het referendum, er toe aanzetten toch te gaan stemmen. Dat zijn mensen die voor het eerst gepolitiseerd zijn door de recente gebeurtenissen in hun land. Die mensen geloofden oprecht dat verandering mogelijk was, dat zijn de mensen die wij aanspreken en willen overtuigen. Dit zijn de kiezers die de objectieve bondgenoten zijn van de politieke krachten die Griekenland willen bevrijden en de democratie herstellen. Dat geldt trouwens ook voor de kiezers in de andere EU-landen.” 

1   Ecuador heeft een gelijkaardige waarheidscommissie opgericht. Uit dat onderzoek bleek dat een aanzienlijk deel van de schulden onwettig en zelfs ongrondwettelijk waren. Het IMF en de Wereldbank moesten de correctheid van dat rapport aanvaarden en dat deel van de schulden werd zonder meer geschrapt, wat Ecuador de kans gaf zijn economie te herstellen. De Griekse waarheidscommissie was een initiatief van parlementsvoorzitter voorzitter Zoé Konstantopoulou. Die werkte op dezelfde manier als de commissie in Ecuador.