Waakhond IMF vernietigend voor aanpak eurocrisis en sceptisch over euro zelf

Het interne controleorgaan van het IMF sabelt de Griekenland-beleid van Christine Lagarde neer en plaatst in één ruk ook nog eens grote vraagtekens bij het overleven van de euro. Over naar de orde van de dag.

vrijdag 29 juli 2016 22:16
Spread the love

Vernietigend. Een ander woord kan je niet bedenken voor de interne evalutie van het IMF die de aanpak van de eurocrisis onder de loep neemt. Het beleid van het IMF werd uitgestippeld in achterkamers ver van de Board of Governors, het orgaan waarin de lidstaten vertegenwoordigd zijn. Zelfs de IEO (The Indenpendent Evaluation Office), het controleorgaan van het IMF, slaagde er niet in om de hand te leggen op alle documenten.  

Het IMF lapte ook haar laars aan de regels over schuldverlichting. De schuldeisers kregen geen haircut voorgeschoteld. Het waren namelijk vooral West-Europese banken die de schuld in handen hielden. Doordat zij in die eerste fase de dans ontsprongen zijn, bleef er in 2012 nog maar weinig ruimte over voor een afwaardering van de schulden tegenover privé-schuldeisers.

“Door zo te handelen creëerde het IMF de indruk dat een beslissing gemaakt binnen Europa aan haar werd opgedrongen”, schrijft de IEO.

Doordat een schuldverlichting niet op tafel lag, moest het IMF maar hopen dat Griekenland het zou redden met een strak besparingsbeleid en structurele hervormingen. Die hoop was gebaseerd op ‘overdreven optimistische veronderstelling’.

De IEO somt een paar onthutsende voorbeelden op. Toen bleek dat Griekenland de doelstellingen niet haalde, werd de schatting van de opbrengst van privatiseringen gewoon verviervoudigd tot 50 miljard. Dat cijfer sloeg nergens op.

Het IMF ging er ook vanuit dat elke procent besparing een economische krimp van 0,5 procent zou veroorzaken. Sommige economen gingen er toen al vanuit dat het eerder 2,5 procent zou zijn. Zij kregen gelijk en het BNP van Griekenland donderde in elkaar, waardoor de schuldgraad explodeerde.

Hoewel alle indicatoren op rood sprongen, werd er niet afgeweken van die oorspronkelijke lijn. “Een almaar meer onwerkbare strategie werd te lang aangehouden”, aldus de IEO.

Waarom dat gebeurde, legde een staflid van het IMF uit aan de controleurs van het IEO. “De staf van het IMF had zoveel geïnvesteerd in het verkopen van het programma aan het Europese publiek als werkbaar dat er niet snel van toon kon veranderd worden.”

NIet meer onhankelijk

Dat de IEO niet licht gaat over die kritiek is normaal. Het ging uiteindelijk om veel geld. Tussen 2011 en 2014 waren de vier eurolanden die beroep deden op het IMF goed voor 80 procent van alle leningen. De middelen van het IMF worden aangebracht door alle leden samen en de niet-Europese keken met lede ogen toe hoe de financiële instelling zich helemaal inschreef in de agenda van de Europese Unie.

“De positie van de IMF-staf zat te dicht bij de officiële lijn van de Europese Unie en het IMF verloor daar haar effectiviteit als onafhankelijke beoordelaar”, schrijft het IEO. Directeur Christine Lagarde – die in een eerste reactie haar beleid verdedigde – zal toch even geslikt hebben toen ze die zinnen te lezen kreeg.

Vraag is wat er nu zal gebeuren. Kan het IMF zo’n rapport van het eigen controleorgaan zomaar naast zich neerleggen? Het zou niet de eerste keer zijn. In 2014 fulmineerde diezelfde IEO tegen het besparingsbeleid dat aan landen wordt opgelegd hoewel dat nefast is voor hun economische groei. Aan dat besparingsbeleid kwam voorlopig geen einde.

Wel is het zo dat dergelijke rapporten de manoeuvreerruimte van het IMF vernauwen bij volgende reddingsoperaties. Daar hebben de Grieken en de Portugezen natuurlijk weinig boodschap aan. De voormalige minister van Financiën van Griekenland Yanis Varoufakis eiste op Twitter al het ontslag van Poul Thomson die aan het hoofd staat van de Europese afdeling van het IMF. Wie weet zullen er toch nog koppen rollen.

Er is trouwens nog iets verontrustends aan het evaluatierapport. Het IEO heeft het ook – weliswaar in bedektere termen dan de kritiek op het IMF-beleid – over de constructiefouten van de euro.

Als verschillende landen dezelfde munt hanteren, kunnen armere landen makkelijker lenen. Maar met dat geld kopen ze vooral producten aan in de sterkere landen waardoor de handelsbalans in het rood gaat, schrijft het IEO.

En als die onevenwichten tot een crisis leiden, is er geen mogelijkheid om de munt te devalueren. Om de handelsbalans te herstellen rest er dan niets anders dan een verlaging van de lonen. Dat leidt op zijn beurt weer tot een duik van de economie. “Die inzichten gingen verloren in de euforie van de periode voor de crisis.”

Binnen het IMF werd daar voor de invoering van de euro stevig over gediscussieerd. “Interviews met voormalige en huidige stafleden tonen dat, na een verhit intern debat, het standpunt dat positief stond tegenover het vermeende politieke project van Europa het uiteindelijk haalde.”

Toevallig verscheen het rapport van het IEO in dezelfde week als het nieuwe boek van Nobelprijswinnaar en voormalige hoofdeconoom van de Wereldbank Joseph Stiglitz. The euro and its threat to the future of Europe, is de titel die weinig aan de verbeelding overlaat.

Voor Stiglitz zijn er niet zoveel opties meer. Ofwel maakt de Europese Unie komaf met het besparingsbeleid en komt er een echte politieke en economische federatie ofwel wordt de euro een flexibele munt waarbij een Griekse euro minder waard is dan een Duitse. Het alternatief is een ‘vriendschappelijke echtscheiding’.

Wie kan Stiglitz nog ongelijk geven als zelfs het IMF niet meer gelooft in de euro?

take down
the paywall
steun ons nu!