Migration by Nick Youngson CC BY-SA 3.0 Alpha Stock Images
Opinie - Indra Versmesse

Laat ons integratiedebat niet kapen

Als het de bedoeling is dat integratie deelname aan de samenleving mogelijk maakt, dan wordt het tijd ‘de feiten onder ogen te zien’: met name dat het weinig productief is toe te laten hoe seksueel geweld ons integratiedebat kaapt, zo stelt Indra Versmisse.

maandag 1 februari 2016 14:50
Spread the love

Sedert de gebeurtenissen in Keulen heeft de idee dat nieuwkomers het risico op seksueel geweld doen stijgen, zich in een ijltempo weten te verspreiden. Hoewel er ondertussen ook ‘inschattingsfouten’ gemaakt werden, zoals uit het recente voorval in Koksijde bleek (DM, 25/01), klinkt het uit alle hoeken dat we de feiten onder ogen moeten zien’ – of in de woorden van Gwendolyn Rutten ‘wie denkt dat een andere vrouwbeeld een zaak van “enkelen” is, is wel heel erg wereldvreemd’ (DS, 26/01).

Niet zelden worden daarbij de incidenten in Keulen ingeroepen om de noodzaak van integratie te onderschrijven, zoals Francken naar aanleiding ervan stelde ‘We moeten duidelijk maken aan nieuwkomers wat hier niet kan. Dat gebeurt nu al via cursussen, en we willen daar verder op inzetten.’ (Radio 1, 12/01).

Eerder dan een discussie over deze feiten – wat nu wel en niet is gebeurd en door wie – wil ik hier stilstaan bij twee achterliggende assumpties waarop het huidige debat gestoeld is. Want waar het ten eerste bijzonder discutabel is om seksueel geweld als een culturele kwestie van nieuwkomers te zien, dreigt de continue referentie naar deze daden in de integratiekwestie juist de betekenis en mogelijkheden van integratie te ondermijnen.

(1) Seksueel geweld is geen kwestie van cultuur

In bijna alle landen ter wereld is seksueel geweld strafbaar. Alleen is het recht helaas niet overal ter wereld in gelijke mate afdwingbaar. Echter, in de publieke opinie wordt het veroordelen van seksueel geweld plots gezien als een overtuiging die wij, ‘verlichte geesten’, met elkaar delen maar ‘zij’, waarmee we de facto moslims zeggen, niet.

Het gaat mij er niet om te ontkennen dat er reële cultuurverschillen in man-vouw verhoudingen zijn, maar wel om in vraag te stellen of deze ook gelinkt kunnen worden aan seksueel geweld – alsof een andere omgang enkel een criminele omgang kan zijn. Naast het feit dat dit de gruwel van dit soort daden banaliseert – alsof seksueel geweld een kwestie van cultuurverschil is, en een deel van de wereld daarmee instemt – staat het culturaliseren van seksueel geweld als een eigenschap van de (moslim)nieuwkomers haaks op verscheidene onderzoeksgegevens voorhanden.

Ten eerste zijn de landen die de hoogste verkrachtingspercentages kennen geen moslimlanden, integendeel: Zuidelijk Afrika en de Verenigde Staten zijn koploper in de verkrachtingsstatistieken (United Nations, International Statistics on Crime and Justice).

Tevens toont eerder onderzoek overtuigend aan dat de betrokkenheid van asielmigranten bij criminaliteit juist opmerkelijk stijgt naar gelang hun asielprocedure langer duurt en hun kansen op erkenning slinken. Dit illustreert hoe criminaliteit en seksueel geweld geen risico’s zijn die inherent zijn aan bepaalde migrantengroepen, maar door onze samenleving, of beter haar asielbeleid, zelf mee tot stand worden gebracht (de Boom, J., Snel, E., & Engbersen, G. (2008), Asielmigratie en criminaliteit.).

Ten derde weten we dat seksueel geweld zich eerder manifesteert tussen bekenden (en families) dan tussen onbekenden (Sensoa, Feiten & Cijfers). Alsof de vlotheid waarmee al deze zaken terzijde worden geschoven nog niet genoeg is, lijkt het voortdurende gescherm met cijfers over het aandeel mannen onder vluchtelingen er toe te leiden dat sommigen het vermeende risico van seksueel geweld onder nieuwkomers verder populariseren om zo een eigen anti-immigratieagenda kracht bij te zetten.

Men vergeet dan voor het gemak maar even dat deze scheve genderverhouding te maken heeft met hoe Europa zo goed als alle legale migratiekanalen drooglegt, wat maakt dat enkel zij die voldoende kracht en geld hebben om, op kans van leven en dood, de oversteek te wagen vooral alleenstaande mannen zijn.

(2) Integratie is geen risicopreventie

Daarnaast blijft het de vraag waarom integratie hier enkel betekenis krijgt in het licht van een problematische botsing, iets waarin nieuwkomers niet geïnteresseerd zijn en iets waarin cultuurverschillen a priori gecriminaliseerd worden. Hoewel ik het belang van integratiecursussen niet betwijfel, noch in vraag wil stellen dat kwesties rond man-vrouw verhoudingen in de publieke sfeer deel dienen te zijn van dit oriëntatieproces, wil ik erop wijzen dat we integratie meer en meer lijken te begrijpen als risicopreventie.

We vertrekken steeds meer vanuit een zeer negatief startpunt, waarbij wij strenge meesters zijn en zij onwillige leerlingen, waarbij wij goed zijn en zij slecht. Wanneer integratie zich op dit soort denken gaat ijken, dreigt het echter eerder mee deel te worden van (het creëren van) problemen.

In dit denken worden nieuwkomers immers op voorhand in een verdedigingsreflex en een anti-houding geduwd. Dit maakt het voor hen moeilijker zich hier thuis te gaan voelen en vanuit verantwoordelijkheid zorg te willen dragen voor die thuis. Ze krijgen dan ook zeer tegenstrijdige signalen van onze maatschappij; we propageren dat we hen wegwijs willen maken in onze samenleving en tegelijkertijd geven we intern continu aan dat we ons tegen hen moeten wapenen.

Daarenboven wordt het signaal uitgezonden dat wij de gedroomde samenleving al bereikt hebben – één die ‘zij’ enkel dreigen te verzieken. We mogen dan wel over integratie spreken, de facto wordt dit een leeg begrip; één dat nieuwkomers al a priori ontheft van de mogelijkheid tot een zinvolle bijdrage aan de samenleving. Als het echter de bedoeling is dat integratie deelname aan de samenleving mogelijk maakt en een positieve betrokkenheid op die samenleving wil stimuleren, wordt het misschien inderdaad tijd ‘de feiten onder ogen te zien’: met name dat het weinig productief is toe te laten hoe seksueel geweld ons integratiedebat kaapt en onze toekomstvisie op integratie dreigt te bepalen.

steunen

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!