Beste Sigmar Gabriel,

Ik ben sinds mijn dertiende lid van de SPD. Zoals je wel weet mag dat eigenlijk niet. Je moet veertien zijn om lid te worden. Maar ik was zo ongeduldig om de conservatieve regering van Helmut Kohl tot een eind te zien komen, en ik aanbad de geschiedenis van de sociaal-democratie. Tegenover de kameraden in Munchen smeekte ik net zo lang tot ze zeiden: “Je kan natuurlijk per vergissing schrijven dat je in 1981 geboren bent, in plaats van in 1982.”

Vanaf het moment dat ik lid was, had ik mijn meningsverschillen met de SPD. Maar ik heb het me nooit beklaagd dat ik tot de partij toegetreden ben. Tot nu.

Na een lang proces van vervreemding ben ik uiteindelijk alle hoop verloren in de partij. De laatste dagen en weken waren fataal. Ze deden me beseffen dat de partij in zijn huidige vorm en met zijn huidige leiders, niet zou opkomen voor de grote traditie van de sociaal-democratie.

Het ontbreekt de SPD aan een waarachtige politieke visie. Je hebt enkele ambities op korte termijn vooropgesteld, zoals de introductie van het minimumloon. Maar je weet niet hoe je een duurzame, toekomstgerichte welvaartsstaat moet uitbouwen. En je zweert trouw aan liberale waarden die me nauw aan het hart liggen. Maar vechten voor die waarden durf je niet, zelfs als een meerderheid van de Duitsers je steunt. Kijk maar naar de tegenzin waarmee je het debat over het homohuwelijk lanceerde.

Maar mijn vervreemding – ja, mijn woede tegenover de partij – springt voort uit het feit dat je het oudste en meest fundamentele principe van de sociaal-democratie uit het oog verloren bent: de belofte om te vechten voor alle mensen, of ze nu Duitser, Syriër, Oekraïener of Griek zijn.

Mijn geweten laat het niet toe dat het migranten nog moeilijker gemaakt wordt. Duitsland behandelt vluchtelingen en asielzoekers nu al op een onaanvaardbare manier. Mensen zonder papieren worden ontslagen uit Duitse hospitalen, zelfs als ze ernstig ziek zijn. Asielzoekers moeten maandenlang in centra verblijven, het is hen niet toegestaan om zich buiten de onmiddellijke omgeving van die centra te begeven. Alsof dat niet erg genoeg is, heb je net mee een wet gestemd die vluchtelingen verder stigmatiseert, vluchtelingen die nu uit pure wanhoop hun spaargeld aan mensensmokkelaars en criminelen geven. Of je sluit de vluchtelingen gewoon verder op. Op het moment dat steeds meer tehuizen voor vluchtelingen het doelwit zijn van aanslagen, maak je het leven van vluchtelingen nog harder en weiger je op te komen voor onze principes. De talrijke kameraden die moesten vluchten naar andere landen omdat ze standvastig weerstand boden tegen racisme en fascisme in de meest donkere en nobele dagen van de SPD, zouden beschaamd zijn.

Mijn geweten kan jouw onverschilligheid tegenover de slachtoffers van de Russische agressie niet verdragen. Meer dan vijfduizend Oekraïense burgers lieten het leven de afgelopen twee jaar. Frank-Walter Steinmeier, de secretaris Buitenlandse Zaken, is volgens mij iets te optimistisch wanneer hij denkt dat de Oekraïense crisis kan opgelost worden zonder Poetin te confronteren met zijn acties – maar hij weet op zijn minst wel wie de ware agressor is. De laatste sociaal-democratische bondskanseliers daarentegen, Helmut Schmidt en Gerhard Schröder, hebben de Russische annexatie van een soeverein land afgedaan als een bijzaak. Ze hebben het zelfs verdedigd. Dat houdt een diep verraad in ten aanzien van de internationalistische principes van de SPD. Desalniettemin is hun positionering populair bij de basis van de partij, waar een clichématig anti-Amerikanisme vaak vergezeld gaat met een dwaze sympathie voor Rusland.

Maar het is je kortzichtige, nationalistische politiek tegenover Griekenland – je verraad ten aanzien van de sociaaldemocratische droom van een verenigd Europa – die de onmiddellijke aanleiding vormt voor mijn vervreemding ten aanzien van de SPD.

Gedurende weken heeft de SPD op welwillende wijze deelgenomen aan Duitslands zelfingenomen campagne tegen Griekenland. Een sociaaldemocratisch beleid zou inhouden dat je vecht voor de langetermijnbelangen van de gewone mensen in Duitsland en Griekenland. Hoe kunnen we nu gelijkwaardige groei creëren in de Eurozone als we Griekenland een waardige toekomst bieden? Dat is de vraag. Maar in plaats van op zoek te gaan naar pragmatische antwoorden op die moeilijke vraag, heb je besloten om Wolfgang Schäuble te volgen, de conservatieve Minister van Financiën. En je hebt ervoor gekozen om Bild te volgen, de grootste tabloid van Duitsland, gespecialiseerd in goedkoop moraliseren. Net zoals hen, heb je de Grieken de les gespeld en gepest door ze te vertellen dat ze hun eigen bloed konden drinken. Ook al stellen toonaangevende internationale economen reeds lang dat austeriteit een deel van het probleem vormt, niet van de oplossing. En ook al zal het akkoord dat nu gesloten is niet verzekeren dat – zoals het IMF erkent – Griekenland zijn schulden terugbetaalt en dat de structurele problemen van de eurozone worden aangepakt.

In een artikel geschreven samen met Martin Schulz, de voorzitter van het Europees Parlement en SPD’er, schrijf je dat we de voorbije dagen een “historische test” doorstaan hebben. Wat goedkoop. De waarheid is dat je bijgedragen hebt aan de vernietiging van een gemeenschappelijk, democratisch en solidair Europa. Want dit is wat het akkoord, dat door een grote meerderheid van “onze” parlementairen zal goedgekeurd worden in de Bundestag, feitelijk is. Na deze verschrikkelijke week van Duits gemoraliseer en Griekse vernedering, is het idee van een sterker wordende unie tussen Europese naties een reliek uit het verleden. De SPD, banggemaakt door de veronderstelde kracht van de nationalistische sentimenten onder de bevolking, heeft zich wederom aangesloten bij de grafdragers van een nobele, internationalistische gedachte.

De geschiedenis van de sociaaldemocratie bevat momenten van onbeschrijflijke moed en onvoorstelbare lafheid. Ik bewonder de kameraden die standvastig genoeg waren om trouw te blijven aan de SPD toen Hitler de macht greep in 1933. Maar ik bewonder evenzeer de kameraden die in 1914 de helderheid van geest hadden om de SPD de rug toe te keren, toen Duitsland in de Eerste Wereldoorlog stapte. Gelukkig leven we vandaag in minder dramatische tijden. Maar leiders die de principes van de partij verraden – principes waaraan ik nog steeds vasthou – bij de eerste tekenen van een crisis, die vertegenwoordigen mij niet langer. Daarom geef ik vandaag mijn lidmaatschap op.

Het kleine boekje dat naar alle nieuwe partijleden wordt gezonden, raakte ik kwijt toen ik enkele jaren geleden verhuisde. Misschien is dat best. De idealen die in het boekje stonden, zouden aanleiding geven tot voorspelbare, bittere ironie. En misschien koester ik nog een flard hoop dat mijn vroegere partij ooit zijn internationalistische principes opnieuw zal huldigen. Als dat gebeurt, dan ga ik opnieuw op zoek naar dat boekje. Het boekje waarop ik zo trots was toen ik dertien was, toen ik nog ontzag had voor de geschiedenis en de belofte van de sociaaldemocratie.

Met droefheid,

Yascha Mounk

Deze brief verscheen voor het eerst in Die Zeit. Vertaling: Thomas Decreus