Na het onverwachte electorale succes
van de amper enkele maanden eerder opgerichte partij Podemos (‘Wij
kunnen’) bij de Europese verkiezingen van 28 mei 2014 (acht procent), werd nu vooral uitgekeken naar hun resultaat.
Podemos nam echter niet overal deel aan
deze verkiezingen en waar de lijst wel deelnam was dat meestal
in een samenwerkingsverband met andere linkse partijen en
organisaties. Het ziet er naar uit dat overal waar de partij opkomt
de prognoses worden bevestigd.
De partij onder leiding van
charismatisch leider Pablo Iglesias heeft nog een lange weg te gaan
om in het hele land voet aan de grond te krijgen. Deze regionale en
gemeentelijke verkiezingen waren wel een belangrijke test voor de
komende Spaanse parlementsverkiezingen. De exacte datum is nog niet vastgelegd, maar volgens de grondwet is de uiterste datum 20
december 2015. In de aanloop naar de verkiezingen werd Podemos zwaar aangevallen met een lastercampagne over vermeende corruptie, interne ruzies en ‘banden met het regime in Venezuela’.
De kieswetgeving in Spanje laat
Spanjaarden, ook die met dubbele nationaliteit, toe om deel te nemen
aan alle verkiezingen (mits aan een aantal registratievoorwaarden
wordt voldaan). Podemos heeft in meerdere landen een campagne op touw
gezet om Spanjaarden aan te zetten zich alsnog te registreren op de
Spaanse ambassade van hun land, met succes. Ook in België. Podemos
Bélgica organiseerde samen met Izquierda Unida (‘verenigd links’) een verkiezingsavond in het Cultureel Centrum Garcia Lorca1
in Brussel.
“Heel wat jongeren hebben besloten
zich te registreren en zijn gaan stemmen op het consulaat in Brussel,
vorige woensdag, donderdag en vrijdag. Maar ook heel wat oudere
Spanjaarden zijn terug gaan stemmen. Het gaat vaak over mensen
die vroeger nooit politiek actief waren,” aldus José Luis, 63 en
Podemos-sympathisant van het eerste uur. Hij is zelfstandig
ondernemer in Brussel. Ooit vluchtten zijn ouders hierheen voor
de dictatuur.
De meeste aanwezigen op de
verkiezingsavond drukken hun hoop ui op verandering. Vooral het
systeem van de twee traditionele partijen, die sinds de afschaffing
van de dictatuur in 1975 met elkaar de macht wisselen, de
sociaaldemocratische PSOE en de conservatieve partij PP, krijgen
zware kritiek.
“PP en PSOE staan op een paar
accentverschillen voor hetzelfde anti-sociale beleid. De mensen
willen de huidige regering van de PP niet, maar willen evenmin een
terugkeer van de huidige oppositie van de PSOE. Die staan voor
hetzelfde inleveringsbeleid ten voordele van de elite, van de banken,
en voor de afbraak van de sociale welvaartsstaat.” aldus Jesus, een
43-jarige ambtenaar bij de Europese Commissie. “Ik ben
contractueel, niet vast benoemd,” benadrukt hij.
“Ik wil vooral een einde aan de
corruptie van het hele politieke apparaat”, zegt Imma. Zij is 62 en
vervroegd met pensioen wegens een opgelopen handicap. “Ik ben al
jaren Belg maar voel me nog steeds betrokken met wat in mijn
vaderland gebeurt. Ik hoop echt dat er nu verandering komt.”
José Luis: “De huidige en de vorige
regeringen hebben een sociaal bloedbad aangericht in Spanje. Ik dacht
tot voor kort nog dat ik me nooit meer betrokken zou voelen bij wat
in Spanje gebeurt. Podemos is een nieuw verschijnsel in het
vastgeroeste tweepartijensysteem. Het zijn de jongeren die het
verschil zullen maken. Ook ik ben nu voor het eerst gaan stemmen.”
Ook Adrián, een 27-jarig medewerker
van een ngo-netwerk in Brussel voor Centraal-Amerika, en Marta, 28,
die op bezoek is uit haar stad Burgos, hopen op die verandering: “In
veel gemeentes zal voor het eerst in tientallen jaren geen van beide
grote partijen alleen kunnen regeren. Dat is nieuw en biedt kansen op
verandering.”
De meeste toehoorders zijn realistisch
over de verwachte resultaten. Araceli, een 48-jarige professor Frans
in Brussel, en de 52-jarige technicus Eduardo uit Bergen, vonden het
belangrijk om samen te komen om de verkiezingsresultaten op te
volgen: “Wij blijven betrokken bij Spanje. Vooral in Galicia is het
heel erg. De armoede is overal. Mensen verliezen daar al hun
sociale rechten. De zelfmoordcijfers in Spanje zijn fenomenaal,
duizenden meer dan andere jaren. Mensen stellen de aankoop van
geneesmiddelen uit tot ze op de spoed belanden en het vaak te
laat is.”
Zullen de leugens die de voorbije weken
massaal werden verspreid geen impact hebben op de kiezers? José Luis
denkt dat het twee kanten op kan: “Geïnformeerde mensen hebben de
gedetailleerde weerleggingen van Podemos zelf wel gevonden op
internet. Veel mensen hebben echter alleen de geruchten
gehoord of gelezen en niet de rechtzetting op de achterpagina’s
van de kranten. Zullen zij hun stem uitbrengen? Tot 60 procent van de kiezers gaat vaak niet stemmen.
Het zijn net de armsten die zo gedesillusioneerd zijn dat ze de
moeite niet doen. Ze weten vaak alleen wat de grote commerciële
zenders en kranten beweren.”
Marc, 35, Fatima, 30 en Borja, 35,
hopen vooral op goede resultaten in de gemeentelijke verkiezingen van
de hoofdstad Madrid en in Barelona. “Daar hebben sterke
alternatieve kandidaten samen met Podemos en andere linkse bewegingen
stevig campagne gevoerd. Het ziet er naar uit dat de bestaande
meerderheden in beide steden zullen gebroken worden.”
Rond 21 uur beginnen de eerste
voorlopige resultaten binnen te sijpelen op
twee grote schermen. De eerste prognoses zijn veelbelovend. De
alternatieve lijsten doen het overal goed. Later op de avond worden
die eerste prognoses bevestigd. De nieuwe lijst Ahora Madrid (‘Madrid
nu’) onder leiding van Manuela Carmena kan samen met de PSOE een
meerderheid vormen in de gemeenteraad van de hoofdstad en de PP naar
de oppositie verwijzen. De PP verliest maar liefst de helft van zijn kiezers.
Adau Colau haalt met haar nieuwe lijst
Barcelona En Comú (Barcelona Samen, in het Catalaans) 25 procent van
de stemmen. In Valencia, de tweede grootste stad van Spanje,
verliezen de conservatieven van de PP voor het eerst in 24 jaar hun
meerderheid. De nieuwe lijst Compromis behaalt 9 zetels, slechts één
minder dan de PP. Ook in andere grote steden, zoals Sevilla en
Zaragoza, betreden nieuwe progressieve lijsten voor het eerst de
gemeenteraden.
Pablo Iglesias, leider van Podemos,
noemt het de slechtste uitslag van de twee traditionele partijen PSOE
en PP “in hun volledige geschiedenis”. “Niets zal voortaan nog
hetzelfde zijn”, meldt hij in een interview met de
Latijns-Amerikaanse zender TeleSur.
Heel wat toehoorders op de
verkiezingsmeeting in Brussel bekritiseren ook de Spaanse media. Die
hebben de voorbije weken openlijk kant gekozen voor de twee grote
partijen. Eduardo en Araceli bevestigen: “Het was een zeer
negatieve moddercampagne. Datt bewijst dat er paniek heerst in de
rangen van de gevestigde machten. Die willen doorgaan met het
neoliberale inleveringsbeleid. Deze electorale verschuiving is een
reactie op dat beleid.”
1 Federico
del Sagrado Corazón de Jesús García Lorca (1898 – 1936) was een populair dichter en theaterdirecteur. In 1936 werd hij
tijdens de burgeroorlog geëxecuteerd door fascistisch dictator Franco .
