Opinie -

De terugkeer van de vooruitgang (en de waanzin van de groei)

Open brief aan NV-A voorzitter Bart De Wever, Minister-president Geert Bourgeois, VLD partijvoorzitter Gwendolyne Rutten, rector Rik Torfs en alle andere vooruitgangsoptimisten: vooruitgang door groei is op dit moment in de geschiedenis pure, pure waanzin. De terugkeer van de vooruitgang als ideologisch kernwoord is totaal onverantwoord.

maandag 18 mei 2015 12:18
Spread the love

Het
vooruitgangsgeloof, dat ontstond in de Verlichting en in 19de eeuw
een soort basis werd voor het optimisme van de burgerij en via
wereldtentoonstellingen tot en met expo ‘58 met veel poeha werd uitgedragen, had in
de jaren tachtig van de vorige eeuw afgedaan. De Franse filosoof Lyotard bond
de kat de bel aan en stelde vast dat de ‘grote verhalen over emancipatie en
vooruitgang’ hun geloofwaardigheid hadden verloren. Er was nog wel groei en
ontwikkeling, maar, zei hij, gezien alle catastrofale neveneffecten (van de Holocaust
tot de atoombom, van het kolonialisme tot de opwarming van de aarde) durven we
het geen vooruitgang meer noemen.   

Verhofstadt
& Slangen die een neus hadden voor tijdsgeest, vonden het aangewezen om de
PVV, de ‘Partij voor Vrijheid en Vooruitgang’ van zijn oubollige naam te
ontdoen en een facelift te geven: de ‘Vlaamse Liberale Democraten’ waren
geboren.

Bruntland
probeerde de kool en de geit te sparen door het magische, maar niets zeggende
concept van duurzame ontwikkeling in de plaats te stellen van de
kapitalistische vooruitgangsidee. Maar duurzame ontwikkeling is een holle frase
gebleken en daarbovenop nog eens een contradictie in de termen: groei en
duurzaamheid zijn onverzoenbaar gebleken.

Lees er alle statistieken over
CO2-uitstoot maar op na. Maar je kan ook gewoon rondkijken: als alles en
iedereen, zowel producten als mensen steeds meer de wereld rondvliegen, kan dat
alleen maar leiden tot meer uitstoot. Richard Branson, die zwoer dat hij de
wereld van de klimaatcatastrofe zou redden, heeft zijn Virgin-vloot en dus zijn
uitstoot intussen vermenigvuldigd. De luchtvaartindustrie moet groeien, zoals
de auto-industrie, de olie-industrie en de verpakkingsindustrie. En natuurlijk
de wapenindustrie en beveiligingsindustrie  (die doet gouden zaken: het ‘catastrofe-kapitalisme’
is in opmars). Kortom: vooruitgang door groei is onhoudbaar gebleken en
duurzame ontwikkeling letterlijk een maat voor niets. 

Nu,
juist nu, is plots, out of the blue, de vooruitgangidee als politiek buzzword
weer helemaal terug van weggeweest. Het werd het kernwoord van de N-VA
campagnes: ‘Verandering voor vooruitgang’. En ook Gwendolyn Rutten laat zich,
zoals bekend (en zoals onlangs nog in De Standaard [8 mei]), niet onbetuigd in
haar enthousiaste geloofsbelijdenis aan de vooruitgang. En de vrijheid
natuurlijk, ‘zolang die de vrijheid van anderen niet schaadt’. Laat me niet
lachen, Gwendolyn. Het is om bij te wenen: laat uw liberale mantra eens los op
Monsanto of de bootvluchtelingen en je zal zien hoe hol hij klinkt.

Al
dat hernieuwde vooruitgangsgeloof is naïef, en dat is een understatement. We
stevenen met quasi-wetenschappelijke zekerheid af op een catastrofale opwarming
van de aarde: tot 6 graden Celsius meer tegen 2100 als de CO2 uitstoot
onverminderd blijft groeien. Bij 6 graden opwarming is volgens wetenschappers
niets meer zeker, niet eens het overleven van de menselijke soort.

Nu,
net op dit moment in de geschiedenis, juist doordat die geschiedenis wordt opgevat
als vooruitgang en dus groei, zijn we zeer risicovolle diepzee-olievoorraden, erg
vervuilende tar sands aan het ontginnen en schaliegas aan het aanboren. Fracking
is een ramp op zich. De Duitse Energiewende wordt een maat voor niets
wegens het sterk gestegen gebruik van het bruinkool voor elektriciteitsproductie.
En in China rijzen de steenkoolcentrales als paddenstoelen uit de grond. Net
nu we al decennia weten dat het misgaat, begint het ‘tijdperk van de extreme
energie’ (in de treffende termen van Naomi Klein).  

De
klimaatcatastrofe is begonnen. Maar onze politici blijven de wonderen van de
groei en de vooruitgang bezingen. Ze zwaaien graag met statistieken maar
blijven alle klimaatrapporten onverstoord naast zich neerleggen. Net zoals de
journalisten van de economiebladzijden maar blijven schrijven alsof ze op
letterlijk op een andere planeet leven. Die ‘lobotomie’ in de berichtgeving zou
moeten worden aangepakt.

Zelfs
de groenen blijven, in hun zoektocht naar het midden, zedig zwijgen. ‘Je moet
de mensen een positief verhaal brengen’, weet je wel. Na 200 jaar optimisme
misschien toch eens het geweer van schouder veranderen, nee? Ook onze goede
rector Torfs heeft het nog altijd niet begrepen (DS 18 mei); hij gelooft ook
nog altijd dat groei fantastisch is en herverdeling een miskleun. Hij gelooft
zelfs dat nulgroei en herverdeling rampzalig zouden zijn. In zijn optimisme
heeft hij duidelijk de natuur, die hij bezingt in zijn stuk, vergeten. Hooggeachte
Heer Rector, Beste Rik, lees toch maar eens de rapporten van het IPCC (Of, als
je durft: Naomi Klein’s This changes
everything
zal u uit uw slaap houden. Wedden?).

De
hele politieke klasse en ook veruit de meeste academici (om van de captains of industry nog maar te
zwijgen) zijn bezig aan een schandalig klimaat-negationisme, ja een schuldig
verzuim van wereldhistorische proporties. Alle middelen zijn goed om hen op
andere gedachten te brengen, de ‘klimaatzaak’ is er een van. Ik herhaal: alle
middelen.

Vooruitgang
kan vandaag de dag alleen transitie heten. Die overgang zal een radicale omslag
moeten zijn om het allerergste te voorkomen. We hebben volgens wetenschappers
nog een kleine tien jaar om onze CO2-uitstoot drastisch in te perken zodat we
onder twee graden opwarming blijven, op zich al veel teveel.

Onderzoek
aan Stanford heeft uitgewezen dat we perfect op zero CO2 kunnen
overschakelen – we moeten alleen willen. We kunnen zonder kapitalisme – zal
lastig zijn, want de belangen gigantisch – maar we kunnen niet zonder de biosfeer.
Politici die vooruitgang door groei blijven bepleiten zijn wetenschappelijk en
ethisch onverantwoord bezig. Ze hebben hun mond vol over onze kinderen en
kleinkinderen (met name Minister-president Bourgeois), maar zijn minstens
passief medeplichtig aan het vergiftigen van de biosfeer op massale schaal. De plotse
terugkeer van de vooruitgang als politiek kernwoord is op dit moment in de
geschiedenis totaal van de pot gerukt.

Aan allen: ‘Open uw ogen voordat de waanzin van de
groei die van uw kleinkinderen sluit!’.  

take down
the paywall
steun ons nu!