Publiciteit van Dexia
Analyse -

Achter de schermen van het Griekse drama

Na hun toetreding tot de eurozone in 2002 kenden Griekenland, Ierland en Spanje een ongekende economische boom, die alle verwachtingen overtrof. Even spectaculair was de ineenstorting van hun economie toen de crisis van 2008 begon. De oorzaken waren snel gevonden. Vooral de luie Grieken waren kop van jut. Er is ook een ander verhaal, dat van zij die echt hebben geprofiteerd.

vrijdag 20 februari 2015 18:02
Spread the love

Luie
burgers en spilzieke overheden waren de oorzaak, de enige oorzaak. De
EU reageerde daar dan op als domme, misleide bureaucraten. Die gaven
lukraak miljarden euros weg aan deze krankzinnige mensen, die
roekeloos dat geld bleven uitgeven. Tot daar het verhaaltje. Het
klinkt goed. Iedere Griek zou een schuld hebben van 900 euro bij elke
Belg.

De
betrokken landen moesten gered worden. Miljarden euro’s werden hen
toegeschoven. Die reddingsplannen kwamen echter met strikte
voorwaarden. Het feestje was immers voorbij. Sindsdien voerden deze
landen alles volgens het boekje van de orthodoxe economische
theorieën, van de conventionele wijsheden. Zo goed als niets is van
de voorspellingen uitgekomen. Zeven jaar na het begin van de crisis
staan de betrokken landen nog waar ze begonnen, of erger, zoals
Griekenland.

Wat
ging er aan vooraf?

Een blik achter de coulissen verduidelijkt een en
ander. Eerst en vooral zit er een zware constructiefout in de
eurozone. Die heeft geen enkel beschermingsmechanisme voorzien om
achterlopende landen binnen de eurozone bij te staan en zo het
evenwicht van de eurozone te vrijwaren. Zeer zwakke economieën met
een permanent handels- en budgettair tekort werden samengeklonken met
landen als Duitsland en Nederland. In plaats van hun overschotten te investeren in de zwakkere
zones gebeurde het omgekeerde.

Bovendien,
toen landen als Griekenland door hun lamentabele financiële toestand
werden verplicht te gaan lenen, zagen heel wat banken hun kans schoon om
excessieve rentes te eisen. Een hele reeks banken vonden er niets
beter op om te gaan speculeren op de precaire toestand in
Griekenland.

Griekenland
kon die leningen niet meer afbetalen en deze banken moesten gered
worden met enorme hoeveelheden belastinggeld, waarna ze met dat
nieuwe geld dezelfde praktijken verder zetten. Banken kregen reddingsplannen zonder enige besparingsvoorwaarden en
konden vrij beslissen wat ze met dat nieuwe geld deden. Staten kregen daarentegen reddingsplannen met strenge besparingsvoorwaarden en konden daarenboven niet vrij
beslissen waar ze hun leningen aan zouden besteden.

Roekeloze leningen

Vooral
een aantal banken in Frankrijk, Duitsland, Nederland en België
profiteerden van deze gang van zaken en investeerden er op los zonder
enige realistische prognose op succes. De verkregen rentes op hun
leningen waren gewoon te goed om deze kansen te missen. Enkele voorbeelden.

De
oorspronkelijk Belgische en nu Belgisch-Franse bank Dexia liet zijn
filiaal Dexia Banco Sabadell tientallen miljoenen euro spenderen aan
een nieuwe luchthaven in het Spaanse Castellón. Geen enkele studie
wees op de noodzaak van deze luchthaven, die er nu volledig klaar maar werkloos bij ligt. Er landen alleen kleine privétoestellen.

De
Franse bank Crédit Agricole kocht in 2006 de Emporiki Bank of Greece
voor 3,1 miljard euro. Het werd een onmetelijke put. Uiteindelijk
moest de bank van de hand worden gedaan voor één symbolische euro
in oktober 2012. De verliezen voor Crédit Agricole liepen toen al
op tot 5,3 miljard euro.

De
Duitse hypotheekbank Depfa stak onder meer 265 miljoen euro in de
Griekse spoorwegen, 200 miljoen euro in een Portugese
watermaatschappij en 90 miljoen euro in een privéautostrade in de
Spaanse regio Galicië.

In
2012 moesten vier Griekse banken van de ondergang gered worden met 18
miljard euro. De oplossing werd gevonden door het verschuiven van de
verantwoordelijkheid van de banken naar de Griekse overheid, in feite dus de Griekse burgers.

Een
hele reeks kleinere Duitse banken werden gered door het toestaan
van enorme leningen met lage rente. Dat geld konden ze dan zelf met hoge rentes uitlenen
aan de zuidelijke landen van de eurogroep. Door de
crisis in Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje dreigde
704 miljard euro voor deze banken verloren te gaan. De Duitse overheid heeft
daar ongeveer 646 miljard euro van overgenomen.

Hetzelfde
gebeurde in Frankrijk met een hele reeks banken die werden
geprivatiseerd. Ook zij konden goedkoop euro’s lenen van de Franse
belastingbetaler, die ze dan verder uitleenden aan Griekenland,
Ierland, Ierland en Portugal. Zowat 477 miljard euro kwam bij de crisis op de
helling te staan. Daarvan heeft de Franse staat in 2008 370 miljard
euro overgenomen.

Dexia

De
nu Belgisch/Franse bank Dexia heeft onder meer 3,65 miljard euro hoge
renteleningen verloren die ze was aangegaan met Griekse
gemeentebesturen, maar waarvan de terugbetaling nooit gegarandeerd
was. In oktober 2011 moest de bank worden gered van de ondergang door
de Belgische en Franse regeringen. Nauwelijks drie maand nadat de
bank een zogeheten stresstest van de EU glansrijk had doorstaan,
moesten de Belgische en de Franse regeringen met 90 miljard euro
belastinggeld het failliet van de bank voorkomen.

Walker Todd, een
voormalig expert bij de Federal Reserve Bank (de nationale bank van
de VS), beschreef die operatie zo: “Dit is alsof je openbaar geld
gebruikt om je lokale casino te redden, het is moeilijk te vatten hoe
dat de maatschappij ten goed gaat komen.”

Nog
een voorbeeld om de roekeloze houding van de banken te illustreren.
In 2006 tekende toenmalig burgemeester Yiannis Kazakos van Zografou,
een voorstad van Athene, 25 miljoen euro bij Kommunalkredit
International, de Oostenrijkse afdeling van Dexia, voor de aankoop
van land voor de bouw van een groot nieuw shoppingcenter. Op het land
dat werd aangekocht mocht echter niet gebouwd worden. Bovendien bleek
de lening onwettelijk te zijn omdat ze niet door het auditbureau van
de nationale overheid was goedgekeurd. Gelijkaardige leningen van de
gemeentes Melisia en Volos gingen dezelfde weg op.

Financiële oorlogsschepen

“In
de negentiende eeuw stuurden buitenlandse regeringen die hun wil wilden
opleggen hun oorlogsschepen. Nu sturen ze het IMF, de Europese
Centrale Bank en de Europese Commissie”, was de commentaar van
Grieks financieel advocaat Stathis Chatzopoulos in The Guardian.

In
plaats van ook de bank aan te pakken voor zijn medeplichtigheid bij
het aangaan van deze roekeloze lening verplichtte het IMF in 2011 de
Griekse regering om de lening van de gemeente Zogafrou volledig over
te nemen – die was met intrest ondertussen opgelopen tot 45 miljoen
euro. Het was één van de vele voorwaarden van de trojka om het
steunprogramma voor Griekenland te behouden.

Samengevat,
banken hebben enorme hoeveelheden belastinggeld dat ze van hun
overheden kregen aan een rente van 1 tot 4 procent in hun
spreekwoordelijke valiezen gestoken naar de zuidelijke EU-landen. Daar gingen ze dat geld zelf uitlenen aan 14 procent. Het zou lukken, want alle prognoses waren positief en als er toch iets zou gebeuren zouden
hun overheden hen wel redden. Risico was nul.

Griekenland ondertussen

Griekenland
had onder leiding van de conservatieve partij Nieuwe Democratie of
van de sociaal-democraten van PASOK (soms beiden samen) alles
gedaan om toch maar lid te worden van de eurozone. Hoewel het land
bij het begin van de onderhandelingen over de euro reeds zwaar in de
schulden zat – door massale openbare investeringen, onder meer in
het leger – kon de Griekse regering met behulp van adviezen van de bank Goldman Sachs
zijn boekhoudkundige cijfers zo vervalsen dat het land aan de
voorwaarden voldeed en kon toetreden.

Didier
Reynders (toenmalig minister van Financiën) verklaarde later dat de
andere kandidaat-lidstaten van de eurozone dat wel wisten, maar een
oogje dichtknepen. Eenmaal in de euro zou dat immers wel loslopen.
The sky was immers the limit.

Griekenland begon bij de start van de
eurozone in 2002 inderdaad massaal te lenen bij Belgische, Franse en
Duitse banken. In 2004 werden onder meer de dure Olympische Spelen in Athene
georganiseerd. Griekenland is daarnaast de enige NAVO-lidstaat die de volle 2
procent van zijn budget besteedt aan militaire uitgaven. Geen enkel
ander Europees land doet het beter.

Ondertussen
is de situatie bekend. Griekenland moet sinds 2008 het ene na het
andere reddingsplan slikken, in ruil voor een streng
besparingsbeleid.

De gewone Griek in dit alles

Wanneer
wordt beweerd dat elke Griek 900 euro schulden heeft aan elke Belg,
dan is dat een misleidende manier van voorstellen. Correcter zou zijn
te stellen dat het de banken zijn die deze schuld bij de belastingbetaler hebben.

Overigens hebben de banken dat geld al lang terug verdiend. Griekenland
werd immers verplicht geld te lenen aan enorme rentes. In februari
2012 betaalde Griekenland bijvoorbeeld een astronomische rente van 31 procent aan de
banken voor obligaties van tien jaar. In september 2013 was dat al minder, maar nog
altijd 10,3 procent. In diezelfde periode kon de Duitse overheid
leningen aangaan aan 1,17 procent rente.

Ironisch
aan dit verhaal is dat – met de uitzondering van Griekenland –
alle betrokken landen (Spanje, Italië, Portugal en Ierland) tot aan
de crisis van 2008 een veel voorzichtiger financieel beleid hadden
gevoerd dan de noordelijke EU-lidstaten. Ierland met 25 procent van
het NBP en Spanje met 36 procent hadden proportioneel minder schulden
dan België (84 procent), Frankrijk (65 procent), Duitsland (65
procent) en Groot-Brittannië. Alleen Griekenland zat in 2008 reeds
met een schuld van 100 procent van het eigen bnp.

Waarom?

Waarom
hebben de banken deze enorme risico’s genomen? Ze gingen ervan uit
dat hun overheden hen toch zouden redden. Voor deze roekeloze waanzin betalen
zij dus niet zelf. Dat deel van het plaatje is netjes doorgeschoven naar
de armste burgers van de EU in Griekenland, Ierland, Spanje, Italië
en Portugal.

Beweren
dat de Griekse burgers geen echte inspanningen hebben gedaan klopt
niet met de cijfers. In 2009 betaalde de Griekse overheid nog 30,7
miljard euro lonen uit aan overheidspersoneel, in 2013 was dat 21,8
miljard euro, een vermindering van 29 procent in vier jaar. In 2009
stonden de sociale uitgaven van de staat op 49,1 miljard euro, in
2013 op 38,4 miljard, een vermindering van 27 procent.

In
2012 werd het minimumloon met 22 procent verminderd. Daardoor gingen
de lonen in alle sectoren omlaag omdat het sociaal overleg onder druk
kwam te staan. Lagere lonen leidden op hun beurt tot minder fiscale
inkomsten en minder bijdragen tot de sociale zekerheid. In dezelfde
vier jaar ging een kwart van de economische activiteit in Griekenland
ten onder, een kwart van de Griekse werknemers verloor zijn baan.

Duitsland eist een knieval

Vooral
Duitsland eist een volledige knieval van de regering-Tsipras, die ze
wil verplichten al haar verkiezingsbeloften te breken. De Duitse
spaarder wil immers zijn geld terug. Dat is de veronderstelde gedachte.

Ironisch genoeg heeft de Duitse overheid ondertussen verdiend aan de
Griekse crisis. Dat geldt ook voor de regeringen in Finland,
Oostenrijk, Nederland, België en Frankrijk. Dat komt onder meer omwille van
de veel lagere rentes die zij moeten betalen voor hun leningen (zie
reeds hierboven) ten overstaan van het geld dat ze aan Griekenland
uitlenen.

Een
studie door Allianz, één van de grootste Duitse
verzekeringsbedrijven, in 2013 stelt vast dat Duitsland alleen al in
2010-2012 10,2 miljard euro heeft gespaard op hun eigen leningen aan
1,18 procent. Volgens het IfW Economisch Instituut heeft Duitsland
8,6 miljard euro gespaard in 2011 dankzij die lage rente. In totaal
zou Duitsland volgens dezelfde studie tegen eind 2012 op deze manier
al 67 miljard euro hebben verdiend.

Apolitieke trojka

De
trojka van Europese Commissie, Europese Centrale Bank (ECB) en het
Internationaal Muntfonds (IMF) beweert zich zuiver apolitiek op te
stellen en enkel de overeengekomen akkoorden uit te voeren. Dat
blijkt niet uit de realiteit.

De
steun voor Griekenland werd steeds stelselmatig met zes maand verlengd.
Dat ging normaal ook gebeuren op 31 december 2014. Toch heeft de
vorige Griekse regering onder leiding van conservatief eerste
minister Samaras toen een uitzonderlijke verlenging met slechts twee
maand kunnen bekomen van de trojka. Waarom? Samaras zag de bui al
komen in de opiniepeilingen, schoof de presidentsverkiezingen vooruit
(normaal moesten ze pas eind maart worden gehouden) en ging naar vervroegde verkiezingen met de slogan dat het beter begon te gaan met de Griekse
economie.

Door
de verlenging slechts tot eind februari 2015 kreeg de nieuwe regering
niet de normale tijd tot eind juni om aan een nieuw herstelprogramma
te werken, in afwachting van onderhandelingen met de eurogroep in
mei-juni. De regering Tsipras zou dan met een volledig uitgewerkt
aantal voorstellen naar Brussel kunnen komen. Door de huidige
einddatum van februari heeft vorig eerste minister Samaras met
samenwerking van de trojka een pad in de korf gelegd van de nieuwe
regering.

Het
verwijt dat ‘de Grieken’ hun verplichtingen niet nakomen klopt echter
wel gedeeltelijk. Er zijn inderdaad een aantal Grieken die tijdens de
crisis niets hebben ingeleverd en tijdens de humanitaire ramp voor de gewone Grieken nog rijker zijn
geworden dan voorheen. Dat zijn de Griekse reders en oligarchen van de
grote bedrijven, de Grieks-orthodoxe kerk en het leger. De trojka
heeft de voorbije zeven jaar nooit aangedrongen op fiscale
hervormingen die deze sectoren zouden treffen.

De Duitse halsstarrigheid is deels ook ingegeven door ideologische motieven. Er is in hun ogen een extreem-linkse regering aan de macht in Athene, die alle evidenties van het huidige economische beleid fundamenteel in vraag stelt. Enige toegeving aan deze regering zou een veel te riskant precedent scheppen en veel te inspirerend werken voor maatschappelijke bewegingen in zowat alle EU-lidstaten. Te beginnen bij Spanje, waar de conservatieve regering nu al in halve paniekstemming is voor de komende regionale verkiezingen in mei en de parlementaire verkiezingen eind 2015. Een Grieks succesverhaal is voor de regeringen in Madrid, Berlijn en andere hoofdsteden een nachtmerrie.

Bronnen:
Rejecting
Austerity, Greece Squares Off with Its Creditors & Risks Future
in Eurozone

Analysis:
What taxpayer bailouts? Euro crisis saves Germany money

You’ve
heard the Greek crisis myths, now here are some truths

The
EuroZone Profiteers A CorpWatch Report

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!