De ernst van de humanitaire ramp die zich in Gaza heeft
voltrokken, valt moeilijk te vatten. Televisiebeelden geven zicht op puin en
tonen bloederige taferelen. Maar beelden zijn vluchtig en tonen niet de proporties
van de ellende.

Om de draagwijdte te vatten, moet je uitgaan van het gegeven
dat Gaza een heel dichtbevolkt stedelijk gebied is. 1,8 miljoen mensen wonen er
op amper 150 km². Je kan het enigszins vergelijken met het Brussels hoofdstedelijk
gewest, zij het dat er in Gaza op ongeveer dezelfde oppervlakte ongeveer
tweemaal zoveel mensen wonen. Het is daarmee een van de meest dichtbevolkte
gebieden ter wereld.

Zo’n gebied beschieten met raketten of artillerie kan niet
anders dan humanitaire catastrofes veroorzaken. Hierna overlopen we de belangrijkste aspecten van de humanitaire
ramp die het voorbije Israëlisch offensief heeft veroorzaakt.

Slachtoffers

Meer dan 1800
Palestijnen werden gedood, van wie volgens
de VN zo’n 70 procent burgers en 22 procent kinderen. Ook werden 9
VN-medewerkers omgebracht. Aan Israëlische zijde sneuvelden 64 soldaten, 3
burgers en 0 kinderen.

Voor de derde keer in vijf jaar worden Palestijnse kinderen geconfronteerd
met bombardementen met alle traumatische
gevolgen van dien. Heel wat kinderen vertonen symptomen van angst,
rusteloosheid, slapeloosheid, eetstoornissen, depressie, enz. Bijna 400.000
kinderen hebben onmiddellijke en gespecialiseerde psychologische hulp
nodig.

Gezondheid

De gezondheidssector en de hulpverlening lag mee
in het vizier van de Israëlische bombardementen. Achttien gezondheidsposten en ziekenhuizen, waaronder een
ambulancecentrale en een revalidatieziekenhuis, werden vernield. Ongeveer de helft
van de dokters kunnen daardoor geen zorg meer verlenen.  

Omdat de enige energiecentrale vernietigd werd,
zijn de overblijvende ziekenhuizen aangewezen op onbetrouwbare
generators. Bij een familie waar negen slachtoffers vielen, zag
men zich genoodzaakt om de lichamen van de kinderen te bewaren in
diepvriezers omdat er geen plaats meer was in het lijkenhuis.

Als gevolg van de blokkade sinds 2012 was de voorraad
medicamenten extreem laag. Tijdens de bombardementen
geraakten de stocks snel op. Het was dan ook onmogelijk de duizenden gewonden
een elementaire verzorging te bieden. Bovendien werd het werk van zorgverleners
door de Israëlische aanvallen doelbewust bemoeilijkt.
Dat heeft het dodenaantal ongetwijfeld nog doen toenemen.

Heel veel mensen wachten vandaag op dringende verzorging.
Maar veel uitzicht of uitweg is er niet. Omwille van de blokkade is het voor zieke of
gewonde Palestijnen niet eenvoudig om de Gazastrook
te verlaten.  

Voedsel

Een belegering gecombineerd met uithongering was een
beproefde middeleeuwse tactiek. Vandaag wordt ze opnieuw gehanteerd. Vóór het juli-offensief werd Gaza al in een voedselwurggreep
gehouden. Voor hun voedselbevoorrading zijn de Gaza-bewoners grotendeels
afhankelijk van de voedselinvoer. Die wordt volledig bepaald, beperkt en zo
nodig afgegrendeld door Israël. Sinds de blokkade ging de situatie van kwaad
naar erger. De voedselonzekerheid
steeg sinds 2012 van 44 procent naar 57 procent van de bevolking. 70 procent ontving voedselhulp.

In principe kon er in die periode ook gevist
worden dicht bij de kustlijn – de breedte ervan is afhankelijk van het al dan
niet afvuren van raketten. In werkelijkheid werden vissers uit Gaza vaak
beschoten door het Israëlisch leger. Volgens de VN zou een reguliere visvangst
een belangrijke en goedkope bron zijn van proteïnen en bovendien tewerkstelling
creëren.   

Het voorbije offensief verergerde de situatie nog verder. Boeren
werden niet langer toegelaten
in een bufferzone, toevallig overlapt die zone met het meest vruchtbare
gedeelte van de Gazastrook. Vissers
werden nu al beschoten als ze 50 meter de zee in gingen. Door het wegvallen van
elektriciteit werd minder brood geproduceerd in de huisgezinnen. Bakkerijen
konden dat tekort niet opvangen. Voedselprijzen schoten als gevolg daarvan de
lucht in.

Vandaag hebben 485.000
bewoners, 28 procent van het totaal, dringend voedselhulp nodig.  

Water

Met water is het nog slechter gesteld. Door verzilting is
het grondwater zo goed als ondrinkbaar. Slechts 5,5 procent van het leidingwater
beantwoordde in 2013 aan de kwaliteitsnormen van de
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Meer dan 30 procent van de huizen heeft zeer beperkte
toegang tot water: tussen 6 en 8 uur om de vier dagen. Der gemiddelde
consumptie ligt volgens de WHO beneden het gezondheidsminimum. 

Tijdens het offensief had 80 procent van de bevolking niet of nauwelijks toegang tot water. De bombardementen
hebben 50 van de 225 waterbronnen
beschadigd. 50 andere zijn buiten gebruik omdat technici er niet bij konden om
ze te herstellen. Van de overige 125 werken er slechts 30 door het gebrek aan
elektriciteit. Zo’n half miljoen mensen moeten het stellen zonder stromend water.  

Huisvesting

Tijdens het voorbije offensief werd 43 procent van de
Gaza-bevolking getroffen door een evacuatiewaarschuwing of
een no-go zone. Meer dan 10.000 woningen
werden vernield en nog eens 5.000 woningen zijn onbewoonbaar. Het gaat hier in
totaal over 100.000 mensen.

Tijdens het offensief verlieten
460.000 inwoners hun huis. Dat is een kwart van de
bevolking. Het is alsof heel Antwerpen op twee weken tijd op de dool zou
geraken. Meer dan de helft van die ontheemde bevolking woont nu in overbevolkte
opvangkampen, waar vaak geen stromend water is. 

Elektriciteit

Met de elektriciteitsvoorziening was het voordien
al heel slecht gesteld. Maar door de beschietingen van 29 juli moest nu ook de enige
energiecentrale gesloten worden. Het kan maanden duren
tegen dat ze hersteld is. Van de tien hoogspanningsleidingen
die elektriciteit leveren vanuit Israël, is er nog één die werkt. In enkele
districten is er nu twee uren per dag elektriciteit en in andere helemaal niets
meer.

Elektriciteit is van essentieel belang voor de
gezondheidszorg, de waterzuivering, rioleringssystemen, de economie, de
publieke dienstverlening en uiteraard voor een normaal en fatsoenlijk
leven. Zonder elektriciteit word je teruggeworpen in de middeleeuwen.  

Economie

De economie in Gaza is volstrekt afhankelijk van Israël.
Gaza levert goedkope arbeidskrachten aan Israël maar mag zelf nauwelijks eigen
economische activiteiten ontwikkelen. Ook de financiële stromen naar Gaza
worden door Israël volledig gecontroleerd en minimaal gehouden. Sinds de
blokkade is de wurggreep op de economie nog versterkt.

Uit gelekte documenten via Wikileaks
blijkt dat dit een bewuste strategie is van Tel Aviv. Het is de bedoeling om de
Gaza-economie op het laagst mogelijke peil te houden om onrust
te zaaien bij de bevolking en zo de macht van Hamas te ondermijnen. 

De bombardementen hebben de al minimale economische
activiteiten nog een verdere slag toegebracht. De enige
haven werd vernietigd en ook nog eens 250
bedrijven uitgeschakeld. Het gaat daarbij om bedrijven die niets
te maken hebben met mogelijke verzetsactiviteiten: productie van plastic,
sponzen, distributie van fruit, enz.  

Armoede
en werkloosheid

Volgens de Wereldbank is 38 procent van de inwoners van
Gaza arm en 21 procent extreem
arm (minder dan 1,25 dollar per dag). Daarmee is Gaza na Jemen en Soedan de
armste regio van de Arabische wereld. Meer dan 70 procent van de inwoners is in ‘normale
tijden’ afhankelijk van humanitaire hulp.

Die armoede wordt mee veroorzaakt door hoge werkloosheid. In 2000 was 19 procent van de werkende bevolking werkloos, in
2014 was dat al opgelopen tot 41 procent. Bij de jongeren bereikt de werkloosheid vandaag
een recordhoogte van 58 procent.  

Onderwijs

Leerkrachten zijn niet het probleem in Gaza, maar wel de schoolgebouwen.
Er is een tekort
aan 259 scholen. Omwille daarvan worden in een groot aantal scholen in twee
shiften gewerkt en zijn er klassen van 40 tot 50 leerlingen.

De bombardementen hebben 141
scholen en 4 kindertuinen geraakt. De Israëli’s vernielden ook verschillende
gebouwen van de universiteit. Ondanks de onmogelijke omstandigheden heeft Gaza een hoge
scholingsgraad en nauwelijks analfabeten.
 

Religie

De bombardementen hebben 161
moskeeën getroffen. 41 moskeeën werden volledig vernietigd, 120 gedeeltelijk.

De vernietiging van religieuze symbolen en gebouwen was volgens
de overlevering een weerkerende Bijbelse praktijk waarvan het joodse volk gebruikmaakte om zich het beloofde land toe te eigenen.[1] We
zijn nu meer dan drieduizend jaar verder. Vandaag is het niet alleen een
oorlogsmisdaad, maar ook een doelbewuste aanslag op de identiteit en
waardigheid van een bevolkingsgroep, met het doel hun verzet te breken.

Openluchtgevangenis

Mensen in Gaza kunnen niet
naar het buitenland om te studeren, te werken, familie te bezoeken of zaken
te doen, tenzij ze een speciale vergunning kunnen bemachtigen. Sinds de blokkade van 2012 was de bewegingsvrijheid al sterk
gelimiteerd, maar na de val van de Egyptische president Morsi halverwege 2013, werd
Gaza praktisch volledig afgegrendeld. In de eerste helft van 2013 staken elke
maand nog 40.000 Gaza-bewoners de grens over in Rafah.
Eind december waren dat er geen 10.000 meer.

Omwille van de blokkade moeten de bewoners het stellen
zonder een
hele lijst van essentiële goederen en levensmiddelen als hout, cement,
gedroogd fruit, verwarmingstoestellen, A4 papier, vers vlees, confituur, chocolade,
azijn, enz.

Ralph Nader, herhaaldelijk presidentskandidaat in de VS, heeft
het over een openluchtgoelag: “Heb je de laatste tijd veel gehoord over de 1,5 miljoen
Palestijnen die illegaal gevangen zijn door de Israëlische regering in ‘s
werelds grootste openlucht Goelag? Hun verschrikkelijke levensomstandigheden,
verergerd door een selectieve Israëlische belegering die de invoer van
levensbehoeften – medische artikelen, voedsel, water, bouwmaterialen en
brandstof, om er een paar op te noemen – beperkt, heeft geresulteerd in een 80
procent werkloosheid en onwettige straffen, willekeurige arrestaties en
opsluiting in Israëlische gevangenissen.” 

Met klem

Als je alles op een rij zet dan is het duidelijk dat de
voorbije Operatie Beschermende Rand niet enkel militaire doelen (tunnels,
raketten) had, maar doelbewust de infrastructuur van Gaza en het moreel en de
waardigheid van de bewoners viseerde. “Wanneer langs de ene kant van een
conflict meer dan 95 procent van de slachtoffers valt dan is het geen
oorlogsoperatie meer maar dan gaat het om een slachting, een strafexpeditie”, aldus
de bekende epidemioloog Marc Van Ranst.

De houding van de Europese politici ten aanzien van deze ‘hoogtechnologische
pogrom’ is stuitend. Toen enkele weken geleden een lijnvliegtuig werd
neergehaald boven Oekraïne schreeuwden ze moord en brand en werd Rusland – op
basis van een niet bewezen beschuldiging – prompt getrakteerd op zware
economische sancties. Toen op hetzelfde moment een veelvoud aan burgers doelbewust
werd afgeslacht in Gaza, keken ze de andere kant uit. 

Het kan anders. In een gemeenschappelijk
communiqué veroordeelden de presidenten van Brazilië, Argentinië, Venezuela
en Uruguya “met klem het buitensporige gebruik van geweld door het Israëlische
leger in de Gazastrook, die voornamelijk burgers, waaronder vrouwen en kinderen
treft.” Ook de presidenten van Bolivia
en Cuba hebben de agressie scherp veroordeeld. Verschillende landen van
Latijns-Amerika hebben hun
ambassadeurs uit Israël teruggeroepen voor overleg en landen als Bolivia, Cuba
en Venezuela hadden hun diplomatieke relaties voordien al verbroken.

In Europa was er één uitzondering. De moedige stem kwam van
de Britse staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken, Sayeeda Warsi. Zij nam ontslag
uit onvrede met het beleid van haar regering ten aanzien van Gaza. Zij
verwijt haar regering hypocrisie en hekelt het feit dat ze niet in staat
was de slachting in Gaza te veroordelen. Zij is de uitzondering die helaas de
regel bevestigt.

Noot

[1]
Zie bijvoorbeeld: “De volken die u zult verdrijven, vereren hun goden op
heuveltoppen en hoge bergen en onder bladerrijke bomen. U moet hun gewijde
plaatsen met de grond gelijk maken, hun altaren slopen en hun gewijde stenen
verbrijzelen; hun wijstenen moet u verbranden en hun godenbeelden in stukken
hakken. Er mag niets overblijven dat aan die goden herinnert.” Deut. 12,2-3
(Oud Testament). http://www.willibrordbijbel.nl/?p=page&i=5257,5287