Januari, van oudsher de maand dat er door de touroperators kwistig met allerlei vroegboekkortingen gegooid wordt. Voor een paar honderd euro op citytrip naar Barcelona of toch maar een weekje uitrusten op het paradijselijke Bali? Nochtans zijn het beide schoolvoorbeelden van plaatsen die kreunen onder de negatieve gevolgen van het overtoerisme. Het is een wereldwijd probleem waarvan we allemaal de gevolgen dragen, maar waar we vooral ook allemaal zelf aan meewerken.

Airbnb jaagt inwoners weg

Zo wordt de Amsterdammer in zijn eigen stad van z’n stekje naast de grachten verdrongen naar de buitenwijken. Airbnb schudt in verschillende steden namelijk de private huurmarkt dooreen, met onbetaalbare woningen voor de lokale bevolking tot gevolg. Het is immers lucratiever te verhuren aan toeristen.

Taks de oplossing?

Het historische centrum van Venetië krijgt ieder jaar zo’n 30 miljoen toeristen over de vloer. Zelf zijn de Venetianen maar met z’n 50.000. Dat wil zeggen dat er iedere dag meer dan 80.000 toeristen rondlopen in de stad, veel meer dus dan dat er lokale bewoners zijn. Met als gevolg: het openbaar vervoer zit eivol, er zijn niet voldoende openbare toiletten en de citytrippers droppen hun afval overal behalve in de vuilnisbak. De stad besliste onlangs dat ook dagjesmensen die de binnenstad willen bezoeken binnenkort eerst langs de kassa moeten passeren. Men gaat een toeristentaks innen waarvan de prijs zal afhangen van het seizoen.

(te) Weinig profijt voor lokale economie

Ook het Spaanse Barcelona krijgt al jaren te maken met een overvolle binnenstad ontsiert door toerbussen, souvenirwinkels en nachtlawaai door stomdronken -bachelor party- feestvierders. Een groot deel van de bezoekers zijn -net als in Venetië- cruisepassagiers. Veelal Amerikanen en Britten die op slechts enkele uren de stad op z’n kop zetten, maar relatief weinig centen achterlaten. Uit onderzoek blijkt dat ze gemiddeld 45 euro spenderen, maar vaak is de kost van zo’n cruisetoerist voor de stad groter. Op zo’n schip is de prijs voor eten en drinken meestal vooraf betaald, waarom dan nog veel geld laten rollen aan land?

Globaal probleem

Overtoerisme is uiteraard niet alleen een probleem binnen Europa. Denk maar aan een land zoals Ijsland dat het toerisme veel te snel zag groeien met ernstige bedreigingen voor het ecosysteem als gevolg. Of bezienswaardigheden als Angkor Wat in Cambodja. Het grote aantal toeristen dat het tempelcomplex bezocht dreigde ernstige schade aan te richten. UNESCO stelde daarom voor om het aantal bezoekers te beperken tot 2500 per dag. De lokale overheden begrepen de bezorgdheden van de werelderfgoedorganisatie. Toch werden de aanbevelingen niet helemaal gevolgd en werd er vooral naar de portefeuille gekeken. De limiet ligt nu op bijna 6000 bezoekers. Meer dan het dubbel als wenselijk.

Chinezen staan klaar

Wie denkt dat er snel een rem zal komen op het overtoerisme moet ik teleurstellen. Zo staan er enkele nieuwe markten te popelen om massaal het vliegtuig te nemen. Denk aan de groeiende middenklasse in India en China. Amper 7 procent van de Chinezen beschikt momenteel over een paspoort. Dat wil zeggen dat door een versoepeling van het visumbeleid, honderden miljoenen mensen extra op de reismarkt zullen terechtkomen.

Structurele oplossingen

Er ligt vaak een grote verantwoordelijkheid bij de lokale overheden. Die zijn er als de kippen bij om bezoekers het geld uit de zakken te kloppen met allerlei (toeristen)belastingen. Mooi, als er dan ook iets structureels tegen het probleem zou gedaan worden met die inkomsten. De Europese landen die in grote mate te maken hebben met overtoerisme -denk aan Spanje, Italië en Griekenland- worden vaak bestuurd door een corrupte overheid. In plaats van enkel te denken aan hetgeen toerisme kan opleveren, moet men ook dringend kijken naar de desastreuze gevolgen voor mens en natuur. Quota’s opleggen voor het aantal toeristen op bepaalde plaatsen, het actief promoten van alternatieve steden buiten het centrum of het aantrekkelijker maken van het laagseizoen (evenementen, musea, …) zijn enkele mogelijke oplossingen.

Maar ook wij kunnen ons steentje bijdragen. Door het niet altijd zo ver te gaan zoeken bijvoorbeeld. Dit jaar staan er bij Vetexbart trouwens heel wat dichtbijtripjes op het programma, vooral met de trein. Of door gewoon eens een keertje meer thuis te blijven. Ook leuk, toch? Maar vooral: vergeet nooit dat je een gast bent op de bestemming die je bezoekt. Gedraag je er dus zoals je zou willen dat toeristen zich gedragen in jouw stad.