De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Zijn we blind voor het autoritaire karakter van de coronamaatregelen?
Opinie -

Zijn we blind voor het autoritaire karakter van de coronamaatregelen?

woensdag 1 april 2020 13:02
Spread the love

 

Voor het coronavirus het maatschappelijke debat volledig beheerste, leek er aan de linkerzijde een consensus te bestaan dat we in een tijd leven van gevaarlijke verrechtsing. Sinds de uitbraak van het virus lijken we een vorm van fascisering mee te maken zoals het in de boekjes beschreven wordt. Er is een crisis, er heerst angst, mensen zoeken duidelijke leiding. Er wordt een noodregering opgericht. Die noodregering neemt drastische maatregelen die een verregaande invloed hebben op ons persoonlijk leven. Terwijl de macht groeit, wordt gepleit voor burgerplicht en samenhorigheid. In een wereld waar we een groeiende antidemocratische rechtse politiek zien, baart het me zorgen dat dit proces zo weinig in vraag gesteld word.

Donderdag 12 maart kwam de Nationale Veiligheidsraad met het noodplan. Het is vanaf de woensdag daarvoor dat Terzake en De Afspraak volledig focussen op het virus. Meer aandacht gaat ernaartoe en de toon verandert ingrijpend. Hoewel niet ontkend kan worden dat virologen en andere experten veel invloed hebben op hoe de crisis wordt aangepakt, mogen we niet vergeten dat ook vanuit rechtse hoek voor een harde aanpak werd gelobbyd.

Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van de invloedrijke rechtse lobbygroep Itinera was al langer aan het pleiten voor meer drastische maatregelen. Hij publiceert op 6 februari een opiniestuk op doorbaak.be met als titel Naïviteit over het coronavirus. Het stuk opent als volgt: “De wereld zit met een probleem. Het Coronavirus heeft de potentie om een deel van de industriële aanvoerketen van de wereld ernstig te verstoren”. Volgens Van de Cloot is de economische schade het best te beperken door het virus zo goed mogelijk onder controle krijgen. [1]

Over de omschakeling op de VRT in de week van 12 maart stelt Van de Cloot: “De overheid is weken te lang in die niet-paniekzaaimodus blijven hangen. Maar op een bepaald moment moet je dan ineens helemaal het schip keren. En dan moet je zeggen, nu moeten we eigenlijk de mensen een beetje bang maken. Nu gaan we ze moeten alerteren tot extreme waakzaamheid”. En in hetzelfde interview: “Sommige spindokters zitten met verkeerde draaiboeken te werken, zeg ik al weken, rustig doserend mensen dingen doen binnensijpelen. Dat is goed voor andere zaken. Maar niet voor dit soort toestanden waar je eigenlijk een enorme schakel moeten maken naar alertering en oproep tot verantwoordelijkheid.”

Het invoeren van de maatregelen in België werd steeds voorbereid door een mediacampagne, als ik dat zo plat mag zeggen. Enige angst werd gecreëerd en de toon werd gezet dat de politiek niet voldoende deed. Er is een sfeer gecreëerd waarbij erg autoritaire maatregelen niet publiekelijk in vraag gesteld konden worden. Er is een noodregering gekomen met verreikende volmachten die ongeziene maatregelen heeft getroffen. Maar al wie dat in vraag stelt, vormt een bedreiging voor onze volksgezondheid. Want nu is het tijd om samen in één richting te marcheren. De enige kritiek die gegeven kan worden, is dat de maatregelen niet krachtdadig en drastisch genoeg zijn.

De betrokken politici hebben er alle belang bij krachtdadig over te komen. Dat is waar ze in het heersende maatschappelijk debat op afgerekend zullen worden. Tegelijkertijd zijn er natuurlijk nog de economische belangen. We zien dat de politiek naast daadkrachtig te willen overkomen ook als doel heeft om de productie zoveel mogelijk draaiende te houden. De N-VA heeft al laten verstaan dat er te veel mensen thuis zitten nu die verder zouden moeten werken. De Backer (Open Vld) wil testen op antistoffen om mensen zo snel mogelijk weer de fabriek in te krijgen. Het lijkt me vrij vanzelfsprekend dat – als we de productie zoveel mogelijk draaiende willen houden – de rest van de bevolking extra discipline aan de dag moet leggen om te zorgen dat de maximumcapaciteit in de ziekenhuizen niet overschreden wordt. Wij moeten in ons kot blijven zodat de extra besmettingen in de industrie nog opgevangen kunnen worden.

Het gevolg van deze aanpak is bovendien dat de verantwoordelijkheid voor de mogelijke overbevraging van de ziekenhuizen volledig bij de bevolking komt te liggen. Wie zal zich na deze coronatijden nog herinneren dat met virusremmers de pandemie vermeden had kunnen worden, maar dat dat geen prioriteit was voor de politiek en de farmaceutische bedrijven? Wanneer zullen we het debat voeren over het feit dat men al lang wist dat zo’n pandemie ging uitbreken, maar dat onze politici daar toen niet echt mee bezig waren? En over de kwestie dat onze ziekenhuizen een pandemie moesten tackelen na jaren van besparingen? Als deze crisis volledig losbarst in België zal de verantwoordelijkheid gelegd worden bij de burgers die zich niet voldoende gehouden hebben aan de maatregelen. Alle politieke verantwoordelijkheid lijkt te worden weggevaagd.

Eén van de voorlopige uitzonderingen is Zweden. Zij gaan tot op dit moment niet voor een volledige of Belgische lockdown. Daar is het standpunt dat zo’n lockdown meer miserie veroorzaakt dan vermijdt. Een reden die gegeven wordt voor deze afwijkende keuze is dat de aanpak van de coronacrisis daar geleid wordt door wetenschappers en dat de bevolking veel vertrouwen heeft in de die wetenschappelijke instelling. Er moeten dus geen politici in overdrive gaan om te tonen aan de mensen dat ze het krachtdadig aanpakken.

Voor de duidelijkheid: ik pleit er niet voor om de maatregelen zomaar links te laten liggen. Maar in een gezonde democratie zou ruimte moeten zijn voor het debat of bepaalde maatregelen niet eerder een vorm van autoritaire politiek zijn. Het is net in crisistijden, in tijden met veel angst, dat het in vraag stellen van macht essentieel is. Hoe langer we wachten, hoe minder relevant dat debat wordt.

Een oproep dus om niet alleen onze gezondheid maar ook onze vrijheden en democratische verworvenheden te beschermen.

 

Note:

[1] Over de aanpak van het Verenigd Koninkrijk en Nederland (landen die rekenen op groepsimmuniteit) zegt hij in datzelfde interview dat dit een economische impact kan hebben “die onze recente ervaringen zeker zal overtreffen”. Italië zit volgens hem “in een ruïne en dit gaat tientallen jaren blijven doorwegen”.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!