*****
Response to the question “If a two-state solution to the conflict between Israel and the Palestinians were not possible, meaning the West Bank and Gaza had to be under Israeli control indefinitely, which of the following would be closer to your view?”
*****
Deel 2: wat houdt het zionisme in, en wat drijft Israël.
Zionisme is racisme dat aanspraak maakt op het land van een ander. Een deel van de Amerikaanse Joden gaat niet akkoord met apartheid in Israël. Israël is in veel opzichten een Pruisische kolonistenstaat die zich verbeeldt aangevallen te worden door fanatieke antisemieten.
In deel 1 van dit drieluik keken we naar wat er nu werkelijk is gebeurd op 7 oktober in en rond Gaza. We betoogden dat Israël het meedogenloos platbombarderen van Gaza legitimeert op basis van ongefundeerde verhalen over wreedheden van Hamas. We nuanceerden die verhalen aan de hand van getuigenissen en presenteerden een andere lezing van het gebeuren. We analyseerden vervolgens de propaganda rond Hamas, de Palestijnse speler die het in Gaza voor het zeggen heeft. We stelden dat het etiket “extremistisch” Hamas tekort doet, er in werkelijkheid sprake is van een legitieme verzetsorganisatie tegen 75 jaar bezetting door de Israëlische kolonisator, en de Israëlische poging om Hamas uit te roeien niet meer dan symptoombestrijding is.
Dit deel behandelt het begrip ‘zionisme’, de ideologie die het fundament vormt van de Joodse staat Israël zoals we die vandaag kennen, en de vraag wat Israël drijft, waarom het de confrontatie zoekt en heeft gezocht met landen in de regio.
(3) Wat houdt het zionisme in?
Zionisme is een vorm van racisme, maar zionisten zijn – op één uitzondering na – niet noodzakelijk racistischer dan andere westerlingen. Dat zegt de Nederlandse zionisme-expert Jaap Bosma, die theorie en praktijk van de ideologie heeft bestudeerd. De uitzondering is dat het zionisme exclusief aanspraak maakt op het bijbelse ‘land van Israël’, wat ingaat tegen het [democratische] staatsmodel sinds de Verlichting. Dat is een model gebaseerd op een contract tussen Staat en burger, dat individuele vrijheden garandeert, ongeacht godsdienst, taal of afkomst1. De Nederlandse Anne Frank Stichting definieert zionisme als het streven naar een onafhankelijke Joodse staat, zonder daarbij te vermelden dat die staat het Joods maken beoogde van een gebied dat oorspronkelijk Arabisch was.
Theodor Herzl
Toen Theodor Herzl in 1897 het eerste Zionistische Congres in Bazel organiseerde, passeerden eerst Argentinië en Uganda aan de revue als locaties voor zijn Judenstaat2, maar onder druk van Oost-Europese zionisten werd het Palestina.3 Herzls politiek zionisme was gebaseerd op de gedachte dat het onmogelijk was om het Europese antisemitisme uit te bannen. Europeanen, zo dacht Herzl, waren fundamenteel antisemitisch. Hij had geen vertrouwen meer in oplossingen voor het samenleven van verschillende gemeenschappen in één land. Dat weerspiegelt zich in de Balfour-verklaring van 1917, die de weg vrijmaakte voor het gedroomde Joodse thuisland in Palestina, mits respectering van de burgerlijke en godsdienstige rechten van daar al woonachtige niet-Joodse gemeenschappen.4
Bij het ontstaan van het zionisme 150 jaar geleden waren niet enkel de charedische, maar bijna alle orthodoxe joden tegen het zionisme. Het zionisme werd beschouwd als joodse ketterij. Het kreeg ook zware kritiek van een groot deel van de mondiale Joodse hervormingsbeweging. Voor veel van hun leiders was Joodsheid een religie, geen politieke identiteit. Veel orthodoxe joden legden zich pas na de oorlog van 1967 neer bij het zionisme, maar de meeste charedische joden blijven zionisme zien als ketterij. Het zijn Israëli’s die geen dienst doen in het leger, de onafhankelijkheidsdag niet vieren, het volkslied niet zingen en geen gebeden in hun synagogen toestaan voor het welzijn van de Israëlische politieke leiders.5
Christelijke zionisten zien in de ‘terugkeer’ van de Joden naar Palestina de wederkomst van Jezus, met vervolgens de dag des oordeels die alle Joden veroordeelt tot eeuwig lijden in de hel, tenzij zij zich bekeren tot het christendom.
Historici zien een samenhang tussen het anti-semitische verlangen om de Joden kwijt te raken en het zionistische project. Balfour werd beïnvloed door ‘christelijk zionisme’, de antisemitische stroming die de ‘terugkeer’ van de Joden naar Palestina ondersteunt, om zich te ontdoen van de Joodse aanwezigheid in landen met een christelijke meerderheid. Christelijke zionisten zien in de ‘terugkeer’ van de Joden naar Palestina de wederkomst van Jezus, met vervolgens de dag des oordeels die alle Joden veroordeelt tot eeuwig lijden in de hel, tenzij zij zich bekeren tot het christendom. Het is een stroming die ook in Amerika opgang doet.6
Koloniale onderneming
Al in een vroeg stadium werd gewezen op de problematische aspecten van het zionisme. “In het land van onze dromen woont al een volk”, zo waarschuwde de sinds 1886 in Palestina gevestigde leerkracht Yitzhak Epstein het zionistische congres van 1905. Epstein pleitte ervoor met de Palestijnen tot een samenwerking te komen, een integratiemodel dat de meerderheid van de zionisten verwierp. De staat Israël moest een puur Joods project worden. Daarmee riep het zionisme de problemen over zich af: een nationale bevrijdingsbeweging laat zich niet verzoenen met een koloniale onderneming. Het leven van het ene volk moest worden gered door een ander volk te verjagen.7
In 1988 nam Likoed de als fascistisch te boek staande beweging van Menachem Begin, Cheroet, over. Deze kliek zit vandaag in de partij van Netanyahu. In 2003 schreef een lid van de Arbeiderspartij: ‘Tweeduizend jaar strijd om te overleven komt blijkbaar neer op een koloniale staat, geleid door een corrupte kliek wetsovertreders die doof zijn voor zowel hun burgers als hun vijanden. Het aftellen naar het einde van de Israëlische samenleving is begonnen’. Het bestaan van Israël als toevluchtsoord is voor veel Joden een geruststelling. Maar de wereld is veranderd. Volkeren vermengen, culturele en nationale verschillen zijn geen hindernis meer. In zo’n wereld tendeert Israël naar een anachronisme: het rangschikt zich in de kleine groep intolerante, fascistoïde, oorlogszuchtige etnostaten die in de wereld verfoeid worden.8
De aanvaarding van 181-II was dus puur bedrog, op grond waarvan men zou kunnen verdedigen dat de eenzijdige uitroeping van de Joodse staat op losse schroeven is komen te staan.
Hoezeer Israël exclusief aanspraak maakt op het bijbelse Israël blijkt uit zijn gedrag na de Zesdaagse Oorlog (1967). De uitroeping van de staat Israël in 1948 ging gepaard met een expliciete verwijzing in de Declaration of the Establishment of the State of Israel naar het door Israël aanvaarde VN-verdelingsplan (181-II) van 29 november 1947 dat voorzag in een Joodse en een Arabische staat. Na de Oorlog legde Israël 181-II ijskoud naast zich neer. Het verviervoudigde zijn grondgebied en weigerde het op Egypte en Jordanië veroverde Gaza en de Westelijke Jordaanoever aan Palestina te laten. Het voerde de politiek-zionistische doctrine uit. De aanvaarding van 181-II was dus puur bedrog, op grond waarvan men zou kunnen verdedigen dat de eenzijdige uitroeping van de Joodse staat op losse schroeven is komen te staan.9
Het zionisme dat de Joden in de vorige eeuw moest beschermen tegen moorddadig antisemitisme, is ontaard in kolonialisme. Het heeft een apartheidsstaat gecreëerd waarin Joden meer rechten hebben dan anderen. De geschiedenis leert hoe gevaarlijk dat kan zijn. Joden leefden duizenden jaren vreedzaam onder moslims en christenen. Zij maakten deel uit van hun samenleving en deelden hun taal en gewoonten. Het zionisme heeft daar een einde aan gemaakt. Het heeft de Joden geïndoctrineerd met de waan dat het Joodse volk alleen staat, altijd wordt bedreigd, niemand kan vertrouwen. Het heeft hen bijgebracht dat de beste reactie op angst een groter wapen is, een hogere muur, een vernederender controlepost.
Zionisten proberen kritiek op Israël in de kiem te smoren door critici uit te maken voor antisemieten. Zo omschreef de invloedrijke muziekjournaliste Eve Barlow de 300.000 demonstranten in Londen op 11 november op X als volgt: “[zij] zijn niet louter omstanders. Ze zijn erger. Ze zijn daders. Ieder van hen is een Holocaustontkenner, ieder van hen is een persoon die dorst naar Joods bloed, ieder van hen is een pleitbezorger van verkrachting en pedofilie, ieder van hen is een hypocriet.” Maar demonstreren tegen genocide is toch wat anders dan waarvan Barlow de demonstranten beschuldigt. Zionisme is een ideologie die lang niet alle Joden, godsdienstig of seculier, aanhangen. Veel Joden zijn trouwe aanhangers van Palestina en lopen voorop in het verzet tegen het genocidale, etno-nationalistische Israëlische regime.
Amerikaanse Joden
Hoe groot is de aanhang van het zionisme onder Amerikaanse Joden? Volgens een peiling in 2018 kiest 20% voor democratie in Israël in plaats van een puur Joodse staat. In 2022 geconfronteerd met de definities (1) gehechtheid aan Israël, (2) geloof in een Joodse en tegelijk democratische staat, en (3) de rechten van Israëlische Joden gaan voor die van niet-Joden, identificeerde 70%, 72%, resp. 10% zich als zionist. En een recente peiling leert dat 73% kiest voor democratie, zelfs als dat betekent dat Israël geen Joodse staat meer is. Uit de uiteenlopende cijfers kan men in ieder geval concluderen dat een niet onaanzienlijk deel van de Amerikaanse Joden niet akkoord gaat met zionisme gedefinieerd als apartheid. Er is veel onbekendheid rond zionisme. Het thema vergt dus intensieve objectieve communicatie.
(4) Wat drijft Israël?
In een wereld waarin kritiek op Israël gemakkelijk wordt verguisd, publiceerde het dappere Schotse tijdschrift The Herald het artikel What drives Israel van Ilan Pappé, de in Israël opgegroeide historicus en thans directeur van het European Centre for Palestine Studies aan de Britse University of Exeter en auteur van o.a. The Ethnic Cleansing Of Palestine. Het stuk is vreemd genoeg niet meer beschikbaar op de website van The Herald, maar werd opgevist10 door Americans United for Palestinian Human Rights. Pappé schreef het stuk naar aanleiding van de bloedige onderschepping van het hulpkonvooi voor Gaza in internationale wateren op 31 mei 2010. Het konvooi probeerde de blokkade van Gaza te breken om hulpgoederen te leveren aan de behoeftige bevolking.
Pappé meent dat de Israëlische verontwaardiging misschien het verbluffendste aspect aan de zaak van het hulpkonvooi naar Gaza is. Deze verontwaardiging uitte zich in marsen ter ere van de “moedige” commando’s en demonstraties van scholieren tegen “de nieuwe golf antisemitisme”. Pappé draagt drie factoren aan die aan de basis liggen van dit fenomeen. De eerste factor is de gedachte dat wat ooit Palestina was, nu – op grond van heilig en onweerlegbaar recht – aan het Joodse volk toekomt. Misschien is dit recht niet absoluut, maar men geeft de droom niet op. Elke afwijzing van een Israëlisch voorstel wordt dus gezien als ondankbaarheid jegens de “enige democratie in het Midden-Oosten”. Beschaafd gedrag wordt beantwoord met vijandschap, zo wordt gedacht.
De eerste factor is de gedachte dat wat ooit Palestina was, nu – op grond van heilig en onweerlegbaar recht – aan het Joodse volk toekomt.
In alles wat de wereld tegen Israël onderneemt ziet men antisemitisme. Het beeld is dat de Palestijnen enkel niets van de de beschaafde Joden moesten hebben omdat ze Joden waren, niet wegens de diefstal van land en water, de deportatie in 1948 van de halve Palestijnse bevolking, de bezetting van de Westelijke Jordaanoever en de blokkade van Gaza. Vandaar de gedachte dat enkel geweld een halt kan toeroepen aan de Palestijnen, “die uit zijn op de vernietiging van Israël”.
Fobie
De tweede factor is het vermeende islamitische plan om het joods geloof en de Joodse natie te vernietigen. Een fobie die als feit wordt gepresenteerd en voortdurend wordt gevoed en gemanipuleerd door Joodse academici. De meeste Israëlische Joden informeren zich via de mainstream media die de feiten verzwijgen. Men is niet op de hoogte van de etnische zuivering van 1948, met alle ellende voor de Palestijnen van dien. En men weet niets over tientallen jaren systematische schending van de rechten van miljoenen mensen door zijn eigen overheid. De rapporten over de erbarmelijke toestand in de Gazastrook kent men al helemaal niet. Wat men kent is het beeld van een land dat wordt aangevallen door fanatieke antisemieten. Onze elitecommando’s worden niet ingezet tegen ongewapende mensenrechtenactivisten, zo dacht men rond de aanval op het hulpkonvooi.
Israël is in veel opzichten een Pruisische kolonistenstaat. Een koloniaal beleid, gekruid met militarisme. Dat is voor Pappé het derde aspect om het Israëlische antwoord op het hulpkonvooi naar Gaza te kunnen begrijpen. Het leger domineert het politieke, culturele en economische leven. Voormalig defensieminister Ehud Barak was ooit commandant van een militaire eenheid – identiek aan die welke het konvooi aanviel – waarin ook Benjamin Netanyahu diende. Belangrijke achtergrondinformatie om het zionistische antwoord op de “ernstige dreiging” van het hulpkonvooi te kunnen begrijpen.
Misschien moet men in Israël geboren zijn om de militaristische mentaliteit te kunnen begrijpen, en het feit dat de internationale gemeenschap op een verkeerd spoor zit. Want met meer Palestijnse concessies komt er een oplossing voor het territoriale conflict niet dichterbij.11
*****
In een derde deel komen de laatste twee vragen aan de orde: (5) hoe komt er een einde aan de strijd, en (6) komt het nog goed tussen dit Israël en de Palestijnen?
*****
