De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Wj’s Latijns-Amerikaanse dagboeken

Wj’s Latijns-Amerikaanse dagboeken

dinsdag 12 december 2017 20:00
Spread the love



Tweelingen in Yalanhuitz (Guatemala) (c) Willemjan Vandenplas

Willemjan is nu 15 jaar bezig met Latijns-Amerika, tijd om eens het één en het ander recht te zetten en zijn verhaal te doen. Hij ontwikkelde zich na zijn studies geneeskunde tot fotograaf en journalist voor het middenveld en tolkte en vertaalde Spaans bij verschillende organisaties.

 Latijns-Amerika, vóór de volwassenheid

Na mijn middelbaar vertrok ik een jaar naar Argentinië op een culturele uitwisseling met WEP. Ik wist snel dat ik dit wilde doen, dus in 2002 tijdens mijn vijfde middelbaar ging ik Spaans studeren op avondschool in Sint-Genesius-Rode (GLTT). Ik volgde 2 jaar Spaans, 4 uur per week.

Daarnaast las ik nog ‘Koffie en Cola’ van Tom Dieusaert, over zijn reis met een ‘Volkswagen Kever’ door Zuid-Amerika. Ik was onder de indruk van zijn verhaal over de Argentijnse ‘Coralito’, de Argentijnse bankencrisis in 2001 en de uitwasemingen daarvan in de maatschappij, in het bijzonder al de organisaties rond ruilhandel die ontstonden.

Ik las ook, Argentinië en Chili: Het Europa van toen, van Evita & Allende tot Videla & Pinochet, van Leonard van Veldhoven. Een reisverhaal over de zogenaamde zuidkegel van Zuid-Amerika. Daarmee kon ik mij een beeld vormen over de cultuur en het land.

De maanden en de weken voor het vertrek stonden helemaal in het teken van Argentinië. Op het einde van het schooljaar interviewden ze mij nog voor het schoolkrantje ‘De geruchten’ over Argentinië en mijn reis daarnaartoe en voor ik het wist zat ik op het vliegtuig naar Argentinië, waar ik toekwam op 6 Augustus 2004, midden in de nacht. Tijdens de vlucht las ik De geschiedenis van Latijns-Amerika van Hans Vogel.

Het viel me bij onze landing op Ezeiza in Buenos Aires snel op dat de Argentijnen een ander soort Spaans spreken; ik realiseerde mij dat mijn 2 jaar Spaans aan de GLTT, (Talencentrum in Sint-Genesius-Rode) niet voor niets waren geweest, maar toch ook ver van de Argentijnse dagelijkse praktijk stond.

Dus ik ging mij de komende maanden op het Argentijnse Spaans focussen in de middelbare school, Malvinas Argentina nr 398, in Funes. Ik werd door de WEP organisatie in een familie gelogeerd, waarvan enkel de moeder thuis was tijdens de week en haar man en kinderen af en toe eens kwamen omdat zij werkten of studeerden in de stad. Dus ik had veel tijd en vrijheid. Samen met mijn vrienden van de middelbare school in Funes vierde ik mijn 18de verjaardag op 1 september 2004.

Volwassen, maar toch klopt er iets niet in deze wereld

Toen ik het Argentijnse Spaans beter machtig was, ging in naar een fotoclub om fotografie te studeren; dit was dan ook mijn hoofdactiviteit in Argentinië. Ik studeerde analoge fotografie aan La Peña Fotografica Rosarina. Ik kon me daar in goed ontwikkelen en ontmoette er een aantal mensen die goede vrienden werden. Zij waren iets ouder, en hadden een auto waarmee we in de weekends op uitstap konden gaan om foto’s te nemen en van elkaar over fotografie te leren. We zaten vele uren op café en aten pizza, zoals zoveel jongeren in de grootsteden van Latijns-Amerika op restaurant eten.

Ondertussen ging ik op reis met de WEP Argentinië en ook mijn moeder kwam voor een rondreis naar Argentinië. Ik had dus een mooi leven in Argentinië, maar desondanks realiseerde ik me dat er iets ontbrak …

Toen we in het middelbaar studeerden, viel de elektriciteit uit en werd er gemobiliseerd om te betogen tegen het ALCA-verdrag een vrijhandelsverdrag van Argentinië tot in Canada. Dit zou de Argentijnen, en meer bepaald de zwakkeren in de samenleving niet kunnen beschermen, en de Argentijnse economie verzwakken.

Elke week kwam een ‘cartonero’ langs op school met paard en koets. Dit was één der vele vuilnismannen die, in het kader van de informele economie, zaakjes proberen te doen met afval; hij riep altijd ‘Chicos que Estudien, si no terminen como yo’ (Kinderen, zie dat jullie genoeg studeren, anders eindig je zoals als ik).

We gingen ‘La fiesta de la Primavera’ (het feest van de Lente) vieren op een soort domein, waar er tijdens de militaire dictatuur politieke gevangen werden gefolterd en geliquideerd.

Thuis vertelde mijn gastvader me hoe zijn foto’s, toen hij fotograaf was tijdens zijn jaren op de universiteit, misbruikt werden als bewijsmateriaal door de militaire dictatuur om zijn vrienden die er opstonden op te pakken na betogingen op de universiteit tegen de dictatuur. Velen van hen werden nooit meer gezien.

In deze context werd mijn politiek bewustzijn gekneed, en begon ik Argentinië te bestuderen. Ik ging foto’s nemen bij vakbonden en bedrijven die door hun arbeiders werden overgenomen in 2004. Ik werd steeds meer politiek actief en las dat het geboortehuis van Ernesto “Che” Guevara in Rosario was, de nabijgelegen stad. Zo begaf ik me naar het pleintje voor zijn geboortehuis waar er verschillende muurschilderingen waren. Maar voor ik het wist, moest ik weer naar huis, naar België.

Hoe “Che” me in België achtervolgde

Toen ik mijn studentenjob deed voor Artsen zonder Grenzen ontmoette ik een lid van de Comac, Laurens Liesenborgs, hij gaf mij de solidair van de PVDA+ en op het einde van het eerste jaar Geneeskunde in 2006 werd ik lid van Comac, de jongerenorganisatie van de PVDA+. Zij inspireerden zich op de ideeën van Ernesto “Che” Guevara, hun slogan is dan ook: “Chénge the World”. En ik had in ‘la Cuna del Che’ gewoond (de geboorteplaats van Che).

Ik werd gevraagd door Mario Franssen van Intal (de mensenrechtenorganisatie van de PVDA +) om een artikel over mijn jaar in Argentinië te schrijven en werd voorzitter van de werkgroep Latijns-Amerika van Comac Leuven.

Daarnaast werd ik uitgenodigd voor colleges met Marc Vandepitte. Samen bestudeerden we Latin America at the Crossroads: Domination, Crisis, Popular Movements, & Political Alternatives van Roberto Regalado.

Ondertussen was het jaar 2006 alweer ten einde, en stond ik al heel ver van de partij. Ik voelde me eerder journalist en fotograaf. Mijn engagement doofde dan ook langzaam uit en na een paar artikels bij Indymedia.be in samenwerking met Marc Vandepitte, hield het bij Comac helemaal op in mei 2007.

De reden hiervoor was omdat ik naar Cuba was geweest samen met een vriend Rafael, een Uruguayaan wiens zijn vader gevochten had bij de Tupamarus, een Uruguayaanse stadsguerrilla tijdens de militaire dictatuur.

Op Cuba gingen we het huis bezoeken waar zijn vader woonde toen die training kreeg van de Cubanen om het regime in Uruguay te overwinnen. Later las ik Mis años verde olivo van Roberto Ampuero, wat deze periode meer in perspectief bracht.

Via Geneeskunde voor de Derde Wereld, de ngo van de PVDA, kreeg ik, samen met een andere student geneeskunde, toegang tot het onderwijs en de gezondheidszorg van Cuba. We ontmoeten Cubaanse doktors die werkten in Venezuela, en zij vertelden ons over hun leven in Venezuela. Toen we echter naar ‘La escuela Latino Americana de Medicina’ gingen, werden we er buitengesmeten door Cubaanse Militairen. Dat is een universiteit die de beste studenten van heel Latijns-Amerika gratis laat studeren op Cuba.

Het zou hypocriet zijn te zeggen dat ik ontgoocheld ben teruggekomen. Eigenlijk is dat niet zo, maar ik zag geen plaats voor mij bij ‘Dokters voor het Volk’. Ik droomde altijd van Artsen zonder Grenzen, maar besefte nog niet wat “structurele veranderingen in de maatschappij” is, dat zou ik later leren bij FOS, de ngo van de socialistische beweging.

Ik trok weg bij Comac en ging op zoek naar een ‘nieuwe wereld’. Op het einde van mijn 2de jaar geneeskunde begon ik te werken als inslaper in een psychiatrisch centrum in Leuven omdat ik er aan dacht om psychiater te worden.

Wj werd in de plaats van een Revolutionair à la Che, een fotograaf en journalist voor het middenveld

Tijdens de zomer van 2007 ging ik op reis naar Ecuador, omdat de nonkel van één van mijn beste maten daar de verantwoordelijke was voor de BTC (De Belgische technische organisatie, dienst die ontwikkelingsorganisatie organiseerde op federaal vlak). Hij was ook de oprichter van AZG België en een persoonlijk vriend van Bernard Kouchner (dé oprichter van Artsen zonder Grenzen).

In Ecuador kreeg ik de kans om coöperanten van het BTC te ontmoeten, Vierde Pijler initiatieven zoals Inti Sisa te ontdekken en leden van Pachakutik en Conaia, de organisaties van inheemse volkeren in Ecuador, te leren kennen.

Ik las ook het boek van Kinto Lucas, Un Extraño en Carondolet, over de pas verkozen president Rafael Correa. Deze lectuur zou later, wanneer ik mijn ideologie in de praktijk wou zetten, zeer nuttig blijken.

In 2008 behaalde ik mijn bachelor geneeskunde en mijn diploma Spaans C2 aan het CLT Leuven. Helaas kreeg ik zware gezondheidsproblemen, en zou ik het voortaan rustiger aan moeten doen.

Ik vertrok naar Mexico voor een stage fotografie en leerde de inheemse dorpen van de Zapatistas kennen in Chiapas waar ik gedurende enkele weken fotografeerde. In Chiapas leerde ik dat de inheemse volkeren eigenlijk hun cultuur hebben behouden; zo werden bijvoorbeeld standbeelden van de Apostelen in de inheemse kerk verkleed als inheemse goden. Op de begraafplaatsen stonden er zo ook niet één kruis per begraafplaats, maar verschillende omdat ze geloven in reïncarnatie. Al deze informatie veranderde mijn wereldbeeld en maakte me klaar om nieuwe werelden en gemeenschappen te leren kennen.

 In 2009 begon ik opnieuw aan mijn master geneeskunde. Ik liep stage stage in Guatemala, niet ver van Chiapas, waar ik gedurende twee maanden een veldziekenhuis of complexe EHBO-post openhield voor Vivir en Amor, een West-Vlaams Vierde Pijler initiatief, in een heel afgelegen dorp op 5 uur van het eerste ziekenhuis of dokter. Daar werd ik een bush-dokter, op dat moment moest ik alleen nog “een geweer” hebben en ik was in 2011 Ernesto “Che” Guevara.

Toch eindigde daar mijn Links en Latijns-Amerikaans verhaal. Ik verkoos er het fototoestel boven het geweer en pluralisme boven extreem-links na een hele bibliotheek Latijns-Amerikaanse boeken te hebben gelezen. Ik was klaar om weer een nieuwe wereld te leren kennen.

Lees hier het vervolg over het Midden-Oosten en Subsahara Afrika

Willemjan is blog, bekijk zijn werk op zijn blog of website

take down
the paywall
steun ons nu!