Ik moest toch even slikken toen ik dit citaat als hoofdtitel zag boven een interview met Inge Vervotte en Rik Torfs over het ‘ideologisch vernieuwingsrapport’ van de CD&V (DeStandaard, 30 april 2011). Het rapport zelf vind je op www.cdenv.be/Ampersand-Christendemocratie. Ideologie, vernieuwing, mossel noch vis: welke volgorde je ook kiest, het blijft een rare combinatie. Maar eerlijk is eerlijk: het is de schuld van de journalist. Want het citaat is niet terug te vinden in het interview. Of toch tenminste niet op die manier. Wat staat er dan wel?

DS: “Enerzijds, anderzijds?”
Torfs: “Fantastische woorden.”
Vervotte: “Wij vinden dat juist onze kracht en ons voordeel. Soms krijgen we het verwijt dat onze standpunten mossel noch vis zijn. Maar wij houden juist van nuance, ook al worden we in de media gedwongen om onze standpunten eenvoudig te formuleren. Dit is typisch christendemocratisch en gaan we niet lossen.’

Sinds wanneer staat ‘mossel noch vis’ voor ‘genuanceerd’ en kunnen eenvoudige formuleringen niet genuanceerd zijn? En vooral: wat is hier ‘typisch christendemocratisch’ aan? Vervang christendemocratisch door sociaaldemocratisch of liberaal en wie merkt het verschil? Tenzij die beide laatste stromingen niet van zichzelf gezegd willen hebben dat ze ‘ervan houden mossel noch vis te zijn’.
Rik Torfs verzet zich met klem tegen de gedachte “dat een CD&V-ideologie een flou artistique is. Alleen zit onze helderheid in dingen waar de andere partijen al lang niet meer over spreken. Onder andere het belang van een gesprek in de politiek, maar dan een gesprek in de echte zin van het woord.” Het verwondert dan ook niet dat volgens Torfs hun “werkstuk vooral een christendemocratische methode beschrijft. Dit is geen afgewerkt pakket standpunten, daar ligt ook een groot verschil met andere ideologieën. We willen niet de werkelijkheid gaan kneden naar een ideologie, zoals de anderen doen. Zonder al te zeperig te willen doen, maar wij accepteren de werkelijkheid zoals ze is. (…) Wij zijn de enigen die de mensen accepteren zoals ze zijn.” En Inge Vervotte beaamt dat ze absoluut hebben willen vermijden te vervallen in een opsomming van concrete standpunten: “Ideologie moet toch iets meer zijn dan een programmaboekje. Wij zijn op zoek gegaan naar de ingrediënten voor een goed christendemocratisch standpunt. En dan kom je terecht bij begrippen als ethiek, solidariteit, respect, duurzaamheid, zorgzaamheid en weerbaarheid.” Zouden andere democratische partijen bij andere ingrediënten uitkomen om hun visie te omschrijven? De journalist maakt dan ook de opmerking dat dit voor sommigen misschien wel wollig is en niet origineel. Waarop Vervotte antwoordt: “We zijn misschien niet origineel in die aparte punten, maar we kunnen wel onze plaats in het politieke landschap opeisen door de combinatie.” Een combinatie om wat te doen?
Torfs blijft er van overtuigd: “De christendemocratische ideologie verschilt wezenlijk van andere ideologieën. We zijn tot nader order de enige partij die zowel het individu als de gemeenschap helemaal au sérieux neemt. We willen verhinderen dat mensen achterblijven, maar aan de andere kant geloven we ook erg in ondernemerschap. (…) Wij vinden dat niemand zwak mag blijven en dat sterken zo goed als mogelijk aangemoedigd moeten worden.” En Inge Vervotte ‘verduidelijkt’: “Ik, de andere en het subtiele samenspel daartussen. Daar willen we ons in onderscheiden.”
Maar ook hier blijft de vraag: Onderscheiden om wat te doen, wat te bereiken? Achterblijvers en zwakken enerzijds, ondernemerschap en sterken anderzijds. De werkelijkheid en de mensen aanvaarden zoals ze zijn. Betekent dit aanvaarden zich neerleggen bij die realiteit? Ik dacht dat een ideologie op de eerste plaats een visie inhield over hoe de samenleving er zou moeten uitzien en als het even kan, maar toch in tweede orde, hoe die samenleving, op welke wijze, met welke methode, het best kan worden gerealiseerd. Waar staat in die christendemocratische ideologie voor welk soort samenleving zij wil opkomen? En hoe die na te streven samenleving verschilt van de huidige samenleving, van “de werkelijkheid zoals ze is”? En welke keuzes er moeten gemaakt worden om van die ‘werkelijkheid zoals ze is’ te kunnen komen tot de samenleving die wij willen? En beginnen die keuzes niet met het opheffen van onrechtvaardige verhoudingen in de huidige samenleving, in ‘de werkelijkheid zoals ze is’? En kan je dan wel tegelijkertijd kiezen voor de achterblijvers, de zwakken, de sterken en het geloof in het ondernemerschap?

In het interview merkt de journalist op: Aan de c van christelijk maakt u weinig woorden vuil? Maar Torfs stelt hem gerust: “En toch zitten de basiswaarden van het christendom absoluut in deze tekst verwerkt. (…) Solidariteit hoeft voor ons niet wederkerig te zijn. Ik erger me aan het harteloze sociale contract dat meer en meer de bovenhand krijgt in onze samenleving.”

Is het toeval dat ik na het lezen van dit interview en het verslag ‘Christendemocratie in de samenleving’ onweerstaanbaar moest denken aan de Bijbelpassage waarin Johannes aan de gemeente van Laodicea schrijft: “Ik ken uw daden: u bent noch koud noch heet. Was u maar koud of heet. Omdat u lauw bent en heet noch koud, zal ik u uitbraken uit mijn mond” (Apocalyps 3,15-16).

Jozef Mampuys
19 mei 2011