Wie ligt er nog wakker van de oorlog in Syrië? Wie durft er nog dromen van vrede in dat land?

Op 15 maart 2020 zal het tiende jaar van de oorlog in Syrië aanvatten en op 18 maart het tweede jaar van de militaire bezetting door Turkije van het Koerdische Afrin in Noord-West Syrië.

Na de overwinning op de Islamitische Staat krijgen we hier soms de indruk dat de oorlog in Syrië voorbij is. Maar dat is helemaal niet het geval. Vrede in Syrië is nog lang niet in zicht. Als plaatselijke groep kunnen we alleen daar weinig aan doen. Daarom roepen we politici en het middenveld op om internationaal druk te zetten, nu ons land nog een zitje heeft in de Veiligheidsraad, om eindelijk deze barbaarse oorlog te stoppen en om strijdende partijen ten minste het Internationaal Humanitair Recht te doen respecteren.

De oorlog is niet voorbij

Wat begon als een burgerprotest voor meer waardigheid en democratie, ontaardde in een plaatselijke wereldoorlog. De Verenigde Naties, die de situatie in Syrië de meest dramatische humanitaire crisis sinds tientallen jaren noemden, zijn al lang gestopt met het tellen van het aantal doden. Hun aantal wordt geschat op meer dan 500.000. Twaalf miljoen Syriërs hebben nood aan humanitaire hulp en bescherming. De toekomst van een generatie kinderen wordt gefnuikt.

Een groot deel van de infrastructuur is verwoest. Het aantal binnenlandse vluchtelingen (ontheemden) loopt op tot meer dan 6 miljoen en het grootste aantal buitenlandse vluchtelingen (5,6 miljoen) zit niet in Europa (bijna een miljoen) maar in de buurlanden Turkije (3,5 miljoen ), Libanon (rond een miljoen geregistreerde vluchtelingen) en Jordanië (650.000). Ze hebben er vaak te kampen met toenemende discriminatie, lamentabele leefomstandigheden en bedreigingen. De EU, weliswaar de grootste humanitaire hulpverlener, sloot een deal met Turkije, om de vluchtelingen zo veel mogelijk buiten te houden.

De internationale coalitie tegen de Islamitische Staat onder leiding van de VSA, waar België aan mee deed, volgde een militaire strategie van vernietiging met ook vele burgerdoden. IS werd dan wel militair verslagen, maar zet haar strijd op andere manieren en plaatsen verder. De Koerden, die het vuile werk op de grond deden, kregen stank voor dank. Afrin werd militair bezet door Turkije en haar islamitische handlangers, zogenaamd om haar grenzen veilig te stellen tegen de ‘terroristische organisaties’ gelinkt aan de PKK. Het gebied wordt geplunderd en gearabiseerd met vluchtelingen om onderdeel te worden van een Groot-Turkije.

President Assad heeft met de hulp van zijn bondgenoten Rusland, Iran en milities van Hezbollah de oorlog gewonnen tegen de opposanten. Hij wil weer controle krijgen over heel Syrië. De militaire oppositie is versplinterd en islamitische milities bestrijden elkaar.

In Idlib en Hama werden de overblijvende opposanten samen gedreven. Dat gebied met drie miljoen inwoners was één van de veiligheidszones uitgeroepen door Rusland, Turkije en Iran, maar is ondertussen doelwit geworden van militaire aanvallen door het regime en zijn bondgenoten. Weer worden medische centra, hospitalen, markten en scholen, zelfs kampen voor ontheemden gebombardeerd. Gewapende rebellen worden geviseerd, maar burgers zijn opnieuw het slachtoffer.

Mensen gaan voor de zoveelste keer op de vlucht, ze zijn al met een half miljoen, maar waar naar toe? Turkije houdt zijn grenzen dicht. Zal de recent door Damascus aangekondigde humanitaire corridor om burgers toe te laten Hama te vluchten werkelijk soelaas bieden? Zal de resolutie voorgesteld in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties door België op 29 augustus, samen met Koeweit en Duitsland, voor een onmiddellijk staakt-het-vuren in Idlib gevolg krijgen?

In Daraa, in het Zuiden van Syrië zijn er dagelijks aanvallen en ontvoeringen. Opposanten wisselen regelmatig van kamp. Goederen van gevluchte burgers worden sluw onteigend. De soldaten van het regime laten de opstandelingen elkaar uitmoorden.

Vrede is niet in zicht

De VN raden buitenlandse vluchtelingen af om reeds terug te keren omdat de binnenlandse situatie helemaal nog niet veilig is. Organisaties van moeders klagen verdwijningen en martelingen aan. Het land is gedestabiliseerd. Niemand vertrouwt nog niemand. Sommigen zeggen: ‘De burgeroorlog is nu pas echt begonnen’.

Medewerkers van humanitaire organisaties zoals het Rode Kruis, Artsen zonder Grenzen, de Witte Helmen, SAMS doen bewonderenswaardig werk met risico’s voor hun eigen leven, maar kunnen niets doen aan de oorzaken van het geweld. De grootste diplomaten van de VN hebben hun tanden stuk gebeten op het streven naar een onderhandelde oplossing.

De besprekingen in Genève over een transitie naar een nieuwe grondwet en democratische verkiezingen zijn verzand in discussies over wie mag mee aanschuiven aan de onderhandelingstafel. De grote internationale en regionale actoren Rusland, de VSA, Turkije, Iran, Israël, de Arabische landen zijn uit op het veilig stellen van hun belangen (olie en silicium) en invloedssfeer in het Midden Oosten en willen hun graantje meepikken van de heropbouw van het land.

Genoeg redenen om wakker te liggen van de oorlog in Syrië.

Oproep aan het middenveld en politici

Met de Werkgroep Syrië van de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking Herent (de GROSH) namen we sinds 2013 talrijke initiatieven: informatie- en sensibiliseringsavonden, noodhulpoproepen, solidariteitsmaaltijden en een benefietconcert met steun aan het Rode Kruis en een humanitaire organisatie van vrouwen in Afrin, De Witte Helmen, en de medische hulporganisatie SAMS in Oost-Ghouta. Daarnaast waren we actief betrokken met de Werkgroep Vluchtelingen Herent en het Lokaal Opvanginitiatief (LOI) in de steun aan Syrische vluchtelingen en traumaverwerking van kinderen.

We lieten onze stem ook horen op politiek vlak met adviezen aan het gemeentebestuur, brieven aan de Minister van Buitenlandse Zaken, de Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheid en met contacten in het Europese Parlement via Bart Staes (Groen) en Kathleen Van Brempt (sp.a) en met steun van 11.11.11.

Allemaal interessant en betekenisvol. Maar we zijn moe en ervaarden dat we als lokale groep geen invloed kunnen uitoefenen op het buitenlands beleid van ons land, laat staan op het beleid van de EU en op het machtsspel van internationale en regionale actoren.

Mogen we bij de aanvang van het nieuwe schooljaar en werkjaar toch nog dromen?

Daarom een dringende oproep aan vredesbewegingen, ontwikkelingsorganisaties en vakbonden met hun internationale netwerken om druk uit te oefenen op het beleid van ons land, de EU en de Verenigde Naties om eindelijk deze barbaarse oorlog te stoppen en om minstens het Internationaal Humanitair Recht te doen respecteren dat burgers beschermt in oorlogstijd. Zet een internationale campagne op en betrek daarbij de lokale groepen en kernen in de bedrijven.

Neem een voorbeeld aan de internationale campagne voor de afschaffing van nucleaire wapens. ICAN kreeg in 2017 de Nobelprijs voor de vrede voor haar inspanningen om te komen tot een wereldwijd verdrag voor het verbod op kernwapens. Of aan de Schone Klerencampagne. Na de ramp in Rana Plaza in 2013 werd een veiligheidsakkoord in de kledingindustrie in Bangladesh in minder dan acht maanden actief.

En politici, stop met palaveren, doe iets a.u.b. Elke dag van getreuzel worden er onschuldige burgers gedood. Kunnen Vlaanderen en Wallonië hun staatszin tonen met engagementen voor een werkelijk gastvrij Vlaanderen en cordiaal Wallonië? Verdubbel het aantal hervestigingen van kwetsbare vluchtelingen in België tot 2.200 personen per jaar.

De Belgische Eerste Minister wordt binnenkort de Voorzitter van de Europese Raad en de Minister van Buitenlandse Zaken wordt EU-Commissaris. Zou het geen mooi visitekaartje zijn voor ons land om op Europees niveau een vredesinitiatief op gang te brengen? Wil België, dat nog een jaar lid is van de Veiligheidsraad, een doorbraak forceren voor echte veiligheidszones? Doe de wapentoevoer aan de vechtende partijen stoppen. Voer de diplomatieke inspanningen nog op voor actieve steun aan de bemiddelingspogingen van VN-gezant Geir Pedersen.

Laat ons er samen voor zorgen dat 11 en 18 maart geen trieste verjaardagen worden, maar wel de start van echte vrede voor Syrië.

Akram Hamo, Voorzitter van de Belgisch-Koerdische vereniging Hevi, Syrische Koerd en genaturaliseerde Belg

Farouk Al-Hasbani, erkende vluchteling uit Syrië, gewezen professor Franse literatuur aan de Universiteit van Damascus

Leni Creuwels, verantwoordelijke van de VZW Hannah – Interculturele projecten, een huis voor kunst en samenwerking, lid van de Werkgroep Vluchtelingen Herent.

Marcel De Prins, ex-medewerker, nu vrijwilliger van KWB en Wereldsolidariteit, lid van de AV van Pax Christi Vlaanderen en het bestuur van Orbit VZW

Allen leden van de Werkgroep Syrië van de GROSHerent