De groot-rabbijn van Frankrijk, Haim Korsia: de godsdienstvrijheid opnieuw verdedigen als een recht!
foto: Facebookpagina van Haim Korsia
“Het in het publiek dragen van een keppeltje verschilt niet veel van het dragen van een hoofddoek: ze gaan allebei in tegen de geest van de Franse laïciteit.” Dat is de titel van het edito van het decembernummer van het zeer rechtse blad Causeur. Het is alweer een offensief tegen de godsdienstvrijheid – maar dat hinderlijke begrip wordt niet meer vermeld. De woordzwendel bestaat erin alleen maar te praten over LA laïcité, en te doen alsof er maar één enkele visie bestaat op de laïciteit, en die op te dringen tegen de Franse liberale en tolerante traditie in.
De dame die deze zwendel verspreidt is Elisabeth Lévy, de directrice van Causeur, van Algerijns-joodse afkomst. Zij nam deel aan een televisiegesprek op Cnews waarin ook de Israëlische immunoloog Cyrille Cohen te gast was. Die droeg een kippa. Lévy beschrijft in haar edito wat zij voelde en wat er gebeurde: “Ik moet het bekennen, van zodra ik arriveerde stak die kippa mij tegen. Een kwestie van wellevendheid. Zeker, de wet verbiedt niet het dragen van de kippa of van de islamitische hoofddoek in de publieke ruimte. Maar wat de regel ook moge zijn, de geest van de laïciteit legt een zekere discretie op. (…) Meer nog dan een wet, die maar kan gewijzigd worden door een stemming in het parlement, is een stilzwijgende regel onderworpen aan evolutie, in functie van de debatten in de samenleving. Waarschijnlijk zou deze kippa dertig jaar geleden niemand geschokt hebben, dat was voor de islamitische hoofddoek een terugkerend onderwerp werd in het Franse debat (…). De hoofddoek afkeuren en de kippa accepteren getuigt minstens van incoherentie, en in de ogen van heel wat mensen van een betreurenswaardig werken met twee maten en twee gewichten. Het is trouwens in dat perspectief dat Marine Le Pen enkele jaren gelden de Franse joden vroeg van af te zien van het dragen van de kippa op straat. Velen hebben dat gedaan, helaas om veiligheidsredenen.”
“Men zal tegen mij zeggen dat dat niet hetzelfde is. Inderdaad, de kippa is geen teken van de onderworpenheid van de vrouw (noch van de mannen). Hij is niet de vlag van onze vijanden, hij wordt er niet van verdacht anti-Franse sentimenten uit te drukken. (…) We hebben geen mannen met kippa zich zien verheugen over het bloedbad bij Charlie Hebdo of in de Bataclan. Maar in Frankrijk dragen veel jonge moslima’s de hoofddoek zonder dat ze ook maar de minste sympathie hebben voor de terroristen en evenmin enige afkeer van hun land. (…) Maar laten we onszelf niets wijsmaken. Er bestaat een joods separatisme. Zeker, het is vreedzaam en apolitiek. Met andere woorden: het zijn niet de joden die vandaag de cohesie van de Franse maatschappij in vraag stellen. Maar dat neemt niet weg dat wat enkele decennia geleden voor een onschuldig particularisme kon doorgaan vandaag problematisch is voor heel wat van onze medeburgers. Dat sommigen daaronder een probleem hebben met de joden mag ons niet beletten naar de anderen te luisteren, die terecht denken dat een regel maar zin heeft als hij geldt voor iedereen. (…)
Een onbeschofte wellevendheid
Elisabeth Lévy plaatst tegenover de (nog steeds) tolerante Franse wetgeving over religieuze uitingen in de publieke sfeer een etiquette die voorrang heeft en die erin bestaat alle levensbeschouwelijke uitingen te beperken tot de strikte privésfeer. Het gaat daarbij eigenlijk om het onderdrukken van alles wat doet denken aan de islam, maar het principe moet dan ook maar gelden voor andere levensbeschouwingen zoals het jodendom. Via de wellevendheid, het “savoir-vivre”, wordt de klassieke Franse laïcité omzeild en stilletjes gesloopt. (Een deel van Frankrijk staat te wachten op de kans om die dubieuze etiquette te verankeren in de wetgeving.)
De Franse Minister van Binnenlandse Zaken, Darmanin, die volop naar de presidentsverkiezingen van 2027 toewerkt, moet het joodse kiespubliek natuurlijk te vriend houden. Hij verklaarde in september nog: “de Franse laïcité is niet de ontkenning van de godsdiensten en is niet de neutraliteit van de publieke ruimte. (…) Men zal altijd een kippa kunnen dragen in de straten van Frankrijk (…), geen enkele wet van de Republiek zou dat verbieden”.
Toch is het Franse jodendom niet gerust in de situatie. De groot-rabbijn Haïm Corsa wees op 3 oktober op “het risico van de ontsporing van de laïcité” en riep ertoe op de godsdienstvrijheid te verdedigen. Volgens hem is “de unieke genialiteit van Frankrijk dat het land een model van eenheid prijst, maar niet van uniformiteit. Iedereen gelijk, maar allemaal verschillend!” De joden “belichamen wat volgens mij het schitterendste deel van Frankrijk is: het respect en de integratie van de diversiteit. En telkens als Frankrijk die diversiteit weigert, negeert het land zichzelf.”
De godsdienstvrijheid reanimeren!
In zijn boek “Réinventer les aurores” (Fayard 2020) had de groot-rabbijn al geschreven: “De godsdienstvrijheid, begrepen als de mogelijkheid om vrij en in het publiek van je geloof te getuigen, moet opnieuw bevestigd worden als een recht, ook op praktisch gebied, met als voorwaarde dat het niet mag ingaan tegen het credo van de Republiek.”
De realiteit van de godsdienstvrijheid? De keerzijde van de actie tegen het keppeltje in de openbare ruimte in naam van een verzonnen etiquette is dat antisemitische daden nog altijd talrijk zijn in Frankrijk en dat de joodse kinderen zich moeten terugtrekken in joodse scholen. Die tellen al 35.000 leerlingen. Velen daarvan zouden in het gewone staatsonderwijs kunnen zitten, maar blijkbaar is het klimaat daar voor hen te ongunstig. (Als nevenschade van de actie tegen de hoofddoek van leerlingen in het staatsonderwijs is door de schandelijke wet van 2004 ook het keppeltje verboden.) Veel joden dragen geen kippa meer in het publiek, niet omwille van “laïciteit”, maar omwille van het gevaar gemolesteerd te worden.
