Kijken we eerst naar parlementair links: dat stelt niets meer voor. Wat er van rest wordt geleid door Yair Golan, een gewezen generaal van het leger, die een paar maanden geleden de leiding nam voor oproepen tot een invasie van Libanon… De ooit dominante Laborpartij heeft in de Knesset nog 4 zetels op 120 en Meretz is bij de verkiezingen van 2022 ten onder gegaan. In juni 2024 zijn die twee verzwakte partijen gefusioneerd.

Tot een noemenswaardige linkse politiek heeft dat niet geleid. Een goede illustratie daarvan is de resolutie in de Knesset van juli 2024, waarbij een Palestijnse staat werd afgekeurd en uitgesloten met 68 stemmen voor en 9 tegen, waarbij de tegenstemmen alleen maar kwamen van Palestijnse partijen.

Wat overblijft van links, zijn een aantal basisbewegingen, die na 7 oktober 2023 in een uiterst moeilijke situatie verkeren en te maken krijgen met intimidatie, vervolging, controle en pesterij. Zelfs familieleden van door Hamas gegijzelde Israëli’s die opkomen voor het redden van die gijzelaars en pleiten voor een wapenstilstand, worden lastig gevallen en zwartgemaakt als linkse verraders.

Hadas Binyamini splitst het linkse politieke landschap eerst en vooral op in:

–  het “vredeskamp“, met de meeste aanhang, het dichtst aanleunend bij zionistisch links, ruim vertegenwoordigd door NGO’s en met financiële middelen uit internationale steun, en bezig met zich te herpakken

– “radicaal links“, een soms zo genoemd, kleiner netwerk dat minder internationale aandacht krijgt, en zelfs door het vredeskamp vaak genegeerd wordt, met een waaier van standpunten van non-zionisten tot anti-zionisten

Denkbeelden binnen radicaal-links

Binyamini typeert de leden van de tweede groep als volgt: “Ander dan het mainstream vredeskamp hebben zij van bij het begin de huidige oorlog ondubbelzinnig bestreden en zij roepen op tot het ontmantelen van Israëls bezettingsregime, van de apartheid en van de Joodse suprematie. Zij leggen de klemtoon op organisatie van beneden uit, versterking van de gemeenschappelijke strijd van Joden en Palestijnen, en het beklemtonen van de banden van Israëls koloniale overheersing over de Palestijnen en de ongelijkheid volgens etniciteit en klasse in de Israëlische samenleving.”

Deze activisten houden zich bezig met plannen van en deelnemen aan anti-oorlogsprotest en ook met “beschermende aanwezigheid”: aanwezig zijn in Palestijnse gemeenschappen op de bezette westelijke Jordaanoever die bedreigd worden met verdrijving. Velen van hen hebben in de gevangenis gezeten wegens dienstweigering, en zij nemen regelmatig deel aan Palestijnse protestacties, zowel op de Westelijke Oever als in Israël zelf.

De activisten van deze groep waar Binyamini mee sprak, denken niet dat een staakt-het-vuren  op zich de politieke structuren in Israël en de VS zou veranderen. Die structuren die in beide landen het massaal doen verhongeren en het uitmoorden van Palestijnen mogelijk maken. Als er een einde komt aan de gevechten, blijft er een uitroeiingsmaatschappij die nieuwe drempels van ontmenselijking van de Palestijnen overschreden heeft…

De activist en podcaster Yaha Erez zegt: “Zoveel mensen hier zijn in een fascistische razernij. Ik stel mezelf de vraag: ‘je leeft in een genocidestaat, haast iedereen om je heen heeft nul empathie voor eender wie die niet tot “hun’ volk behoort, en je bent nog steeds in contact met hen – hoe kan ze legitiem vinden? Maar van de andere kant: ik ben net zoals zij geweest.”

Deze linkse activisten zetten in op politieke verandering op de lange termijn. Zij zien zich verplicht hun macht en de basis daarvan en hun capaciteit om verandering te creëren te herdenken. Dat brengt ook uiteenlopende visies met zich mee over het actievoeren.  

Hoe actie voeren?

In Israël hebben rechts en het politieke centrum de voorbije decennia ingezet op het managen en inkrimpen van de conflicten. De idee daarachter was dat het mogelijk moest zijn de relaties met de Arabische landen te normaliseren en akkoorden af te sluiten terwijl ondertussen de Palestijnen met geweld en hightechmiddelen onder controle worden gehouden.

Dat leek te werken. De Israëli’s leefden alsof er weinig of niets aan de hand was en waren weinig met de Palestijnse kwestie bezig. Sally Abed, een leidende figuur in Standing together, een Joods-Arabische organisatie die tussen het traditionele vredeskamp en radicaal links in te situeren is, zegt: “Ik zal heel eerlijk zijn: we zaten vast. Niemand sprak over de bezetting, niemand sprak over vrede. De houding was: ‘Wie trekt zich daar iets van aan?’ ”

Sally Abed stelt vast dat de politiek niet van richting veranderd is. Het enige wat de Knesset naar buiten toe communiceert is: ” ‘Laten we meer bommen gooien. Oh, dat werkt niet? Laten we er nog wat meer gooien.”

Maar buiten de politieke instellingen is er wel oppositie tegen de oorlog gegroeid. Op 1 juli 2024 had een “grote vredesconferentie” plaats, ‘It’s Time’. Een organisatie als Standing together gebruikte die om te ijveren voor het evolueren van een staakt-het-vuren-eis naar een agenda tegen de bezetting. De organisatie probeert degenen die net rechts van haar staan over te halen tot een radicaler standpunt.

Het anti-bezettingsblok, met een communistische figuur als Noa Levy en zeer actief rond dienstweigering, dat opereert met Palestijnse vlaggen, Arabische liederen en slogans zoals “Geen democratie met bezetting”, werd door de mainstream van het protest scheef bekeken, ja als een irriterende pariah behandeld.

Nog verder naar links vormde zich het Radicale Blok, dat enkele honderden Israëli’s van uiterst links telt. Hier wordt zionisme gezien als een koloniaal project van “settlers” en gestreden voor een maatschappij waarin gelijke rechten gelden voor iedereen van de rivier tot aan de zee, en ook voor het recht van de verjaagde Palestijnen op terugkeer! De slogans van deze strekking, van “Dit is geen conflict, dit is een genocide!” tot “Piloot, stop met kinderen vermoorden!” leidden tot meer dan irritatie bij de mainstream, namelijk tot totale afwijzing.

Taalgebruik en tactiek

De verschillende proteststrekkingen onderscheiden zich ook door hun woordgebruik en de strategie daarachter. De meest radicale willen niemand meer overtuigen, maar de waarheid uitspreken. Maar iemand als Yeheli Cialic van de Israëlische Communistische Partij acht dat taalgebruik de uiting van een verliezersmentaliteit. “Het is de politiek van de zelfexpressie en niet de politiek van macht uitbouwen of spelen om te winnen.”  Als je probeert met het Israëlische publiek te communiceren en je boodschap leidt ertoe dat de mensen zich meteen afsluiten of zelfs boos worden, dan ben je mislukt in je communicatie en ook in je politieke actie, vindt Cialic.

Naast die kwesties van tactiek is er natuurlijk nog het heel grote probleem van de effectloosheid van de acties en het feit dat de meerderheid van de Israëli’s de oorlog en de slachting in Gaza goedkeurt. De Israëlische regering negeert de protesten, en ook in andere landen, de VS op kop, is dat zo. Dat maakt dat de linkse Israëli’s andere middelen moeten inschakelen: diplomatieke druk, pleidooien voor een Palestijnse staat, internationale gerechtshoven, boycotbewegingen en sancties. Eind oktober 2024 tekenden meer dan 3500 Israëlische staatsburgers een open brief die opriep tot alle mogelijke vormen van wereldwijde druk op Israël om de genocide in Gaza te stoppen.

De aanval van 8 oktober heeft de samenwerking van Joden en Palestijnen uiteraard heel moeilijk gemaakt, niet alleen omdat ze van buitenaf scheef bekeken wordt, maar ook omdat de onderlinge relatie beschadigd werd, en het wij-tegen-hen-denken fors versterkt werd. Toch zegt Nisreen Morqus, secretaris-generaal van de Beweging voor Democratische Vrouwen, met communistische banden, duidelijk: “we hebben een gemeenschappelijke strijd nodig, geen twee aparte.”

Apartheid en discriminatie schaden ook de Joden

Een belangrijk punt in de strategie van links is argumenteren dat de Joodse Israëli’s veel te winnen hebben bij een oplossing van de Palestijnse kwestie, en dat het niet gaat om een geschenk aan de Palestijnen waarmee de Joden zichzelf te kort doen. Hadas Benjamini: “Tegen deze dominante visie stelt links duidelijk dat Israëlische Joden er in feite belang bij hebben de privileges van de Joodse suprematie op te geven, vermits die privileges berusten op een valse regeling. De onderwerping van de Palestijnen vereist steeds hogere niveaus van ontmenselijking en geweld die ook de veronderstelde nutsontvangers niet sparen. Het regime van Joodse overheersing kan alleen maar gehandhaafd worden door een gemilitariseerde samenleving die eenvormigheid en gehoorzaamheid eist van al zijn leden, en die haar geweld binnenlands zowel richt tegen immigranten, vrouwen, queers, gehandicapten, armen, dissidenten als tegen heel de Arabische cultuur.”

Een ander belangrijk element in de discussie is de visie op solidariteit: dat kan meer zijn dan steun van de ene groep voor een andere. Het kan gaan om de transformatie van de groepen, het overwinnen van het separatisme en het geweld tussen de groepen en het evolueren naar een gemeenschappelijke strijd voor een democratische samenleving.