De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Wat met klimaatvluchtelingen?

Wat met klimaatvluchtelingen?

vrijdag 21 juni 2019 12:48
Spread the love

Het was gisteren Wereldvluchtelingendag. Door klimaatverandering worden steeds meer mensen gedwongen hun woonplaats te verlaten. 

De VN gaan uit van 200 miljoen ontheemden tegen 2050 indien er geen krachtige maatregelen genomen worden in de strijd tegen oprukkende klimaatverandering. De Internationale Organisatie voor Migratie gaat zelf uit van 1 miljard tegen dan. Het Rode Kruis schat dat ze momenteel al met 50 miljoen zijn, de klimaatvluchtelingen. Toch is hier geen internationaal juridisch kader voor.

Want: de ‘klimaatvluchteling’ bestaat juridisch niet. Dat komt omdat dit een relatief nieuw verschijnsel is. Een klimaatvluchteling is vaak moeilijk te identificeren. Daardoor genieten deze mensen vaak niet dezelfde rechten als andere, ‘klassieke’ vluchtelingen.

Het Vluchtelingenverdrag (1951) is dan ook duidelijk om iemand de status als ‘vluchteling’ toe te kennen. Enkel op gronde van ras, godsdienst, nationaliteit, sociale groep of politieke overtuiging. Klimaatontwortelden vallen hier dus buiten. Het gekke is dan weer dat binnenlandse klimaatvluchtelingen dan weer wel beter beschermd worden. Dat zien we bijvoorbeeld in de VS.

Hoog tijd om een internationale versnelling hoger te schakelen. Want de nood is hoog.

Klimaatverandering treft zwakkeren

In 2006 waarschuwde een invloedrijk rapport dat een van de grootste gevaren van klimaatverandering massamigratie zou zijn. “Klimaatverandering heeft in het verleden tot gewelddadige conflicten geleid”, schreef Nicholas Stern, de econoom achter het rapport. “Heel wat conflicten vormen een immens risico in gebieden als West-Afrika, het Nijlbekken en Centraal-Azië.” Dat zal er niet op verbeteren.

En wel om volgende redenen:

➡️ Klimaatverandering: Dit zal een immense impact hebben op hoe wij leven, zeker in gebieden boven en onder de evenaar. Het zal volgens NASA  (check deze video) het hardst toeslaan in de Noordpool, Groenland, Noord-Canada en -Rusland. Alles hangt grotendeels af of we in staat zullen zijn de temperatuurstijging kunnen beperken tot een redelijke 1.5 graden Celsius ten opzichte van vóór de industriele revolutie. Hoe hoger de temperatuurstijging, hoe gevaarlijker het wordt.

Het ziet er naar uit dat alles net boven de evenaar verder zal verwoestijnen. Grote delen van Noord-Afrika en Azïe zullen te maken hebben met verzengende hitte en droogtes. De landbouw- en voedselproducties zullen hier onder lijden. Allesverwoestende cyclonen ontzien de vaak fragiele infrastructuur van heel wat huizen en dorpen niet. Waterschaarste én overstromingen zullen schering en inslag zijn.

Komt daar nog eens bij: een stijgende zeespiegel, grondverzakkingen, bodemdegradatie of -verzilting, erosie of verarming van de visgronden gebeuren langzamer en zijn daardoor minder zichtbaar. Dit alles zorgt voor voedselschaarste, sociale ongelijkheid of, erger, burgeroorlogen. (Lees er hier alles over in “Hoe gaan we dit uitleggen?”)

Mensen raken ontworteld. Daarenboven trekken steeds meer mensen weg uit plattelandsgebieden en verhuizen ze richting stad, met conflicten als gevolg.

➡️ Bevolkingsdichtheid: We zijn momenteel met meer dan 7 miljard mensen op deze planeet. Waar wonen die in allemaal? Wel, Europa is een van de meest dichtbevolkte gebieden wereldwijd. Maar wij zijn een rijke regio. De bevolkingsdichtheid in Azïe, en meer bepaald Centraal- en Zuid-Oost Azïe, is hoog tot zeer hoog. Ook in Afrika, in landen zoals Nigeria, Benin, Togo en Ghana ligt ze toch wel vrij hoog. Check even onderstaand kaartje. Daar zie je mooi waar de meeste mensen op elkaars lip zitten.

KAART 1. © Junuxx at en.wikipedia [CC-BY-SA-3.0 or GFDL], via Wikimedia Commons

➡️ Armoede: Als je dan ook kijkt naar landen waar de meeste mensen in extreme armoede leven, dan is dat opnieuw (relatief genomen) veeleer net boven en onder de evenaar. Opnieuw: landen als Nigeria, Benin, Togo en Ghana. Maar ook India springt in het oog. En uiteraard een pak meer, zeker op het Afrikaans continent. De wereldbevolking wordt wel rijker, zoals de Zweedse arts Hans Rosling overtuigend beargumenteerd in zijn Factfulness. Wat goed is. Maar dat neemt niet weg dat er een pak mensen nog steeds in (extreme) armoede leven, waar niet direct een structurele oplossing voorhanden is.

Landen met bevolkingpercentage die onder $ 1,25 per dag leven. (World Bank 2018 API die loopt van 1995 tot 2017)

Structurele oplossingen

En dan hebben we de dubieuze rol van het Noorden. Van Europa tot de VS. De ecologische voetafdruk van Europa, de VS en China is immens. Veel te veel. Wij zijn dus verantwoordelijk voor wat er zich vandaag afspeelt. Maar wat doet Fort Europa? Hogere muren bouwen. Klimaatweifelen. Vluchtelingen wegzetten als profiteurs en gelukszoekers.

Rechtse politici doen er dan alles aan om lekker goedkoop te scoren via enkele welgemikte tweets. Het dehumaniserend misprijzen voor dergelijke mensen: beschamend.

Dat dit een complex probleem is, is een understatement. Een sluitende oplossing op korte termijn is er niet. Toch kunnen ons land en Europa wat doen om op lange termijn tot een duurzame oplossing te komen.

Ten eerste, voer een doortastend klimaatbeleid dat minstens in lijn ligt met de afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs. Trouwens, in dat klimaatakkoord werd met geen woord gerept over de status van klimaatvluchtelingen. Een gemiste kans. Toch staan er bepalingen in die ontheming door klimaatverandering structureel moet aanpakken. “Wees eens wat proactiever”. Zoiets dus.

Dé oplossing is uiteraard dat we met z’n allen de uitstoot van broeikasgassen in 2050 naar 0 herleiden. Gedaan ermee. Daarnaast moeten we een manier vinden om onze huidige ecologische voetafdruk te verkleinen. Het huidige economische systeem laat dit echter niet toe.

Ten tweede, maak werk van sociaal rechtvaardige alternatieven. Circulaire economie (weg met die wegwerpcultuur), enkel nog hernieuwbare energiebronnen (weg met die fossiele brandstoffen) en méér overheidsinvesteringen (weg met liberalisering of privatisering) bieden soelaas. Het gratuite winstbejag, de focus op economische groei en de heiligverklaring van de markt moet er wat uit.

Ten derde, zal internationale solidariteit meer dan ooit noodzakelijker worden. Heel wat vluchtelingen vluchten vaak naar buurlanden, die vaak al even hard in de penarie zitten. Meer ontwikkelingshulp is nodig. Dit wordt anders een gevaarlijk kruitvat met wereldwijde implicaties. Dat moeten we koste wat het kost vermijden.

syrische vluchtelingen

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!