In Europa worden jaarlijks 45 à 50 miljoen naaldbomen gekapt om enkele weken als kerstboom voor gezelligheid te zorgen in de huiskamer. Als symbool van wegwerpcultuur kan dat tellen. In België worden er elk jaar naar schatting 800.000 verkocht. Eén op twee Vlaamse gezinnen heeft in de kerstperiode een exemplaar in huis.
De milieu-impact van dit alles is enorm want zo’n fijn- of Nordmannspar wordt momenteel gekapt na gemiddeld 7 jaar, maar kan 200 jaar oud worden. Op dat ogenblik heeft hij pakweg 7 ton CO2 opgeslagen, terwijl dat met een doorsnee gekapte kerstboom gemiddeld slechts 18 kilo is. Reken uit wat dat betekent voor het klimaat moesten we die miljoenen naaldbomen veel ouder laten worden. Het om de 7 jaar kappen van naaldbossen voor kerstbomen brengt bovendien schade toe aan de biodiversiteit, met name aan die insecten, vogels en ander gespuis die er zich nestelden.
Vraag is wat er gebeurt met al die bomen eens de kersttijd gepasseerd is? Willen we de opgeslagen CO2 maximaal behouden dan dient het hout hergebruikt te worden in andere toepassingen. Dat is vanzelfsprekend niet evident gezien het weinig volumineuze hout van de doorsnee kerstboom. In 2023 bezorgde het Vaticaan de immens grote kerstboom op het Sint-Pietersplein aan een bedrijf dat er speelgoed voor behoeftige kinderen van maakte.
Verbranden in open lucht is vanzelfsprekend not done. De opgeslagen CO2 belandt onverminderd terug in de lucht en genereert fijnstof en roet. Iets beter is verbranding in een energiecentrale die energie recupereert. Een betere oplossing is compostering omdat op die manier 20 procent van de CO2 opslag behouden blijft. Voorwaarde hierbij is echter dat er geen of weinig chemische spullen gebruikt werden bij de teelt.
De discussie over wat te doen met de hypergezellige kerstboom is gelijkaardig met andere gedragingen die op zich niet veel kwaad kunnen maar en masse een enorme impact hebben op het klimaat. Wie zich beweegt met de auto draagt weinig bij tot de klimaatopwarming, maar de totale autoverplaatsingen doen dat wel. Zo wordt het aandeel van binnenlands vervoer in de CO2-uitstoot voor Vlaanderen geraamd op 23,8 procent, waarvan 96 procent afkomstig van het wegvervoer. Dezelfde redenering kan worden gemaakt voor slecht geïsoleerde woningen, reizen met vliegtuigen, enz.
Ook voor de kerstboom bestaan gezellige alternatieven zoals constructies van boeken, hout van oude pallets of het versieren van een kamerplant. Men kan ook kiezen voor een boom met grote wortelkluit om de kans op succesvol herplanten te vergroten. Een kunstboom is pas na een gebruiksperiode van pakweg 10 jaar ecologischer.
Luc Vanheerentals is zelfstandig journalist
