Update: economische gevolgen: 210125, 19 uur; de visie van vooraanstaand economist Joseph Stiglitz: 220125, 18 uur. De inaugurale rede van Donald Trump als nieuwe president en de eerste decreten ondertekend In Office, laten, zonder dadelijk te panikeren, toch duidelijk een en ander concluderen wat de gevolgen van de situatie betreft voor Amerika, voor de Wereld en voor de Menselijkheid. We geven pogend een diepzinniger duiding, een afweging van wat de toekomst kan brengen, en een leidraad voor reactie mee. (Update: hoe zullen in de VS de politieke verhoudingen, de gezondheidszorg en de bewapening evolueren? 15u, 21 I 2025).
De man is zonder twijfel, zoals ooit de Duitse fascistische leider, fundamenteel een verongelijkte, kribbige persoon gedreven door een reusachtige machtswil. Hij ziet zichzelf niet (bewust) als een beperkte mens, maar juist als een groots man, begiftigd met een soort heilige Missie. Veel talenten die konden nuttig zijn voor het volbrengen van die missie vallen echter niet meteen op. Een paar markante politieke talenten zijn er wel: een doorheen een ongewoon bestaan fel aangescherpt talent voor Macht en leiding geven. Een machtswil die ondanks de opvallende en vrij extreme gebreken, kon doorbreken met inzet van een even getrainde feeling voor dominantie en (dus) voor Intimidatie. Hier komt de tegenhanger in het Kremlin in beeld. Die al vijfentwintig jaar aan zijn carrière en missie heeft kunnen timmeren, ook al was dat in zijn land vanaf dag één minder moeilijk, met de Russische traditie van onderdrukking van de vrije wil en het vrij denken en spreken bij de bevolking.
Wat betekent Trumpery?
Donald Trump plaveide zijn weg naar meer macht ook met inzet van een ongewoon talent voor bedrog. Merkwaardig in overeenstemming, dit, met zijn naam. Trumpery = Bedrog. Hij beschikt over een hypnotiserende, magnetiserende kracht, die bij sommige mensen het kompas voor Waarheid en Goedheid weet uit te schakelen. Zijn viriele mimiek, zijn simpele, op geloof gerichte woorden die met kracht en overtuiging worden uitgesproken, het masker dat kunstmatige zonneschijn zijn gelaat zijn afstotelijkheid ontneemt en juist warm laat schijnen: veel mensen vallen ervoor. De Evolutie heeft veel meer dan we vermoedden in de mens zin voor onderwerping aan een grote leider ingebouwd.
Catastrofaal Enthousiasme voor de boze baas
Sommigen blijven onder deze machtsverwerving merkwaardig gerust. De vraag is toch of de genoemde talenten die tot een strak bestuur zullen leiden, en die zich zullen uiten in het verkrijgen van enthousiasme (letterlijk betekent deze term: God zien in de gebeurtenissen!) zullen kunnen opwegen tegen het gebrek aan integriteit, aan mentale stabiliteit, aan zin voor inzicht en voor kalm en respectvol samenwerken met andere figuren en groepen. Alleen als een minimale Redelijkheid en zin voor Respect (eerbied kunnen we niet verwachten) ondanks de machtswil en het gemene in zijn karakter, het beleid zullen kenmerken, zal die regering een succes kunnen worden.
In het andere geval, indien de figuur zich gaat wentelen in machtswellust, en toenemend plezier vinden in het doorbreken van allerlei morele grenzen en normale afspraken, kan zich een Catastrofe voordoen, een neergang, waaruit de VS en de traditionele bondgenoten zich pas na decennia zullen kunnen optrekken.
Brengt Trump economische groei of wordt het een commercieel rampscenario?
De eerste reactie op de rede van D. Trump van een van onze grootste denkers en schrijvers, Stefan Hertmans, was op zijn profiel op Facebook al in de vroege morgen scherp, boos en bezorgd. We kunnen als humanistische intellectuelen teleurgesteld, angstig en boos zijn. Maar ook vanuit misschien wat hardere economische wetenschappelijke inzichten is er weinig reden tot optimisme. Fans van het heerschap met Duitse inwijkelingenstamboom zeggen dat hij commerciĂ«le flair bezit, hoewel zijn fortuin minder groot bleek dan velen dachten, toen hij er verplicht over communiceerde. Een basiskennis economie maakt duidelijk dat zijn egocentrisme en daaraan verwantn ijdele chauvinisme dit talent wel eens teniet kon doen. De man kondigde in zijn rede invoerheffingen aan van vijfentwintig procent in de handel met Canada! Voor dit bevriende buurland waarvan de uitvoer voor meer dan 70 procent naar de VS gaat, kan dit een desastreus scenario brengen. Economisten becijferen op dit moment al hoe groot de daling in nationale cijfers zal zijn. De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula Von der Leyen heeft om 14 uur op 21 januari de bui voor ons continent zien hangen, en sprak straffe taal: “Als er ook voor Europa zware nationalistische taxatie op de handel komt, zullen wij relaties aanknopen met andere commerciĂ«le partners”. Je kan je bedenkingen maken: wanneer dit soort vijandschap op handelsvlak zich doorzet, wat blijft er dan op de lange termijn misschien nog over van Amerika als “grootste partner” voor Europa? Gaan we dan niet naar een “renversement des alliances”? Protectionisme, handelsbarrières, ze hebben onder economisten een kwade faam. Op termijn schaden ze ook de eigen economie, die minder incentives krijgt tot efficiĂ«ntie.Â
Hier stoten wij op een probleem dat nauw verweven lijkt met de complexe persoon die Donald Trump is. Zijn grootspraak kan tijdelijk miljoenen charmeren en fierheid bezorgen, maar de dromen van eigen grootsheid en ook zijn typerende agressieve bluf, ze zullen de test van de realiteit moeten doormaken. Isolement is niet gezond, dat geldt voor de persoon en ook voor internationale identiteit en betrekkingen. In BelgiĂ« is de wens naar meer nationalisme tot op heden ook altijd klein gebleven door het besef van een bepaalde realiteit. Er is een universele wet die dit samenvat: Samen sterk. Of de nationale leuze: Eendracht maakt macht. Grote eigenliefde en trots houdt gevaren in. Trump lijkt een voorbeeld van hoogmoed, hybris. Ter inspiratie schreven voorouders daarover het volgende: “Hoogmoed komt voor de val”. Grote Strijdlust is zeker een van de sterke kanten van Donald Trump, maar je kunt je ook doodvechten.
___

Rooster fight in Yogyakarta, Indonesia
By Beastness, Flickr
En een grote Oorlog?
In de komende vier-vijf jaar gaan wij geregeld moeten slikken, zoveel lijkt vast te staan. Sommigen zullen keer op keer een sigaar aansteken of een kaars, hoofdschuddend om het lot dat het onze zal worden. De kans bestaat dat deze regering economie en vrede grondig en langdurig saboteert, zodat we misschien wel door ongeziene schaarste zullen moeten gaan, of opnieuw grootschalig bloedvergieten te verwerken krijgen. Wat een nieuwe reeks grote oorlogen betreft die verschillende continenten aandoen, lijkt de situatie met de komst van deze bedrieglijke huizenkoning erg volatiel. Zeker met zulke figuur in het Oval Office, op het historische moment waarop Europa, Amerika, China en Rusland meer en meer in oorlogsmodus gaan. Waarbij wantrouwen een eind maakt aan de tijd van globalisering en maximale wereldhandel. Waarbij ressentiment en een sentiment van gepercipieerde vernedering en verzwakking een regressie van formaat veroorzaakt, zoals Koert Debeuf heeft aangetoond in zijn werk “Waarom dit niet de laatste oorlog is.” Donald Trump lijkt nu al aan te sturen op militaire onderwerping van Panama. De situatie wordt dus in hoge mate onzeker, gevaarlijk en kwetsbaar, ondanks de mooie woorden. Als de nieuwe Amerikaanse president géén oorlogen zou voeren, zou de man misschien wel de grote uitzondering vormen, de eerste leider van een grootmacht zijn die zich op den duur niet laat verleiden met de wapens en de legers de macht voor hem en zijn natie verder uit te bouwen, gebrand als hij is op die vergroting van impact. Dat is een punt dat nader onderzoek verdient, maar het kan nooit veel gerustheid opleveren. Trump is immers, zoals Adolf Hitler en de huidige Russische heerser, een aartsleugenaar.
___
Moreel lijkt er voor de mens voorlopig geen vooruitgang meer in het verschiet
Een voorspelling, Ă©Ă©n conclusie lijkt mij nu al te maken: de golf van redelijkheid, bescheidenheid en menslievendheid die de westerse mensheid zich heeft aangewend, als een nieuwe jas na de gruwelijke Catastrofe van de Tweede Wereldoorlog, het optimistische sentiment dat de Mens doorheen de tijd “gewoon” op weg is naar een identiteit van meer menselijkheid en goedheid, meer beschaving en moreel denken en doen, zal haar einde kennen. Immers, in de lijn van de grote man in het Witte Huis, zullen kerels die vanuit bruut buikgevoel handelen en denken, het vaker halen van mensen die de Tederheid en de Zorg voor Anderen meer in het wapenschild dragen. ‘Vuistmensen’ zullen vaker ‘boekmensen’ kunnen terecht wijzen en overtroeven.
Vrouw en maatschappij
Wat zal het lot van de Vrouw worden? Die anima die, laten we eerlijk zijn in dit moment van historische kanteling, toch vaak de humaniteit, het meevoelen en de empathie heeft belichaamd en verdedigt. In toenemende mate, in een nooit geziene golf van feminisatie. Zullen bepaalde vrouwen het verzet aanvoeren, vanuit diepgewortelde intuĂŻtie over wat menselijke onaanvaardbaar blijft, ondanks charme en verdwazing van macht en geld? Zal de vermenselijking en verzachting, die voor sommigen de laatste jaren te ver ging, op vele plaatsen teruggeschroefd worden? Donald Trump staat immers voor genade-loosheid. Voor maffioze regels rond loyauteit.
Ons mensbeeld en ons wereldbeeld zullen her-timmerd moeten worden. De opvatting, de positieve overtuiging die na WO II had kunnen ingang vinden, dat de Beschaving en de Mens op haar weg naar de Toekomst steeds menselijker, vriendelijker, minder agressief en meer moreel van inslag zou worden, zal een illusie blijken. Hopelijk niet voor de rest van de eeuw. Het bestaan en het denken zal onder Donald Trump aan zachtheid verliezen. Tenzij culturele, politieke en morele Weerstanders zullen opstaan en de strijd aangaan.
___
Een goede kennis, een eenvoudige oude man die zich de toestanden in de wereld aantrekt, die aan hulpverlening doet, en toch met aandacht
de verrechtsing en verruwing bestudeerd, stuurde mij vanmorgen deze meme. Hij lijkt mij perfect als antithese bij de Trumpiaanse geest
die vanaf nu uit de VSA lijkt te zullen waaien.
Hoe zal Moeder Natuur deze politiek onthalen?
Hoe zal de Natuur reageren? Zij is vanuit een fine tuning doorheen de millennia, zowel zacht en herbergzaam voor onze soort, maar ook ongenadig. De wet van actie en reactie zal haar laten “reageren”: meer olie-damp in de dampkring zal heftig, vernietigend weer doen toenemen. In die zin zal Trump in de wat verdere toekomst allicht als een groot misdadiger worden geïnterpreteerd; maar komt dit inzicht op tijd? Hij lijkt de kampioen van het korte termijn-denken, en van de on-verantwoordelijkheid.
Naar een VSA van dictatuur?
Een belangrijke, nuchtere, concrete vraag lijkt mij: hoeveel schade kan een onmens in vier jaar aanrichten? Of slaagt de vreemde man er in die tijd misschien zelfs in, zoals Vladimir Poetin in Rusland, om de meest fundamentele regels van de Democratie te veranderen, en blijft hij tot aan zijn dood kamperen in het Huis van de Macht op Capitol Hill?
Hoe zouden andere grootmachten daar mee omgaan? Gaan China en India in de contramine, of respecteren de machtigen van de grote drie elkaar, dictators weten immers waar absolute heersers toe in staat zijn? Hoe zal het diep in cultuur en menselijkheid gewortelde, in WO II gemartelde Europa reageren? Ik zie het op den duur tegenkrachten vormen, maar worden die een echte tegenmacht? Is ons Europese Huis niet te verdeeld om doeltreffend druk te zetten?
De machtswil van deze man heeft iets absolutistisch, vanaf dag een: hij heeft decreten laten opstellen en ondertekend waardoor de “administratie”, de ministeries in afwachting van zijn volle potestas niets wezenlijks meer mogen beslissen. Zullen deze overheidsdiensten de man voldoende tot redelijkheid kunnen bewegen? Tijdens zijn vorige legislatuur heeft hij ministeries zoals dit van Milieu de facto opgeheven.
___
Barack en Michelle Obama, 26 XII 2009, Flickr American History
___
Wat gaat de invloed zijn van zulke “zware planeet” in het Witte Huis, van zoveel republikeinse politieke graviteit op de Democratische partij? Barack Obama had samen met vele observatoren de kloof opgemerkt die groeide tussen beide grote politieke formaties. Hij schreef daarover het intelligente en openhartige, verzoeningsgezinde boek “The audacity of Hope. Thoughts on reclaiming the American Dream”, maar het heeft niet mogen baten. Gaat die polarisering verder gaan onder invloed van de buitengewoon eigenzinnige topman van de Republikeinen? Zal er voldoende realiteitszin en sereniteit overblijven om in de parlementen samen te werken? Er doen geruchten de ronde dat de Ziekteverzekering die Barack Obama liet verbreden en verbeteren voor miljoenen minder welvarende Amerikanen, en die een doorn in het oog was van de Republikeinen, zou worden herroepen. Mensen zouden daaraan sterven, door ellende gaan die wij in ons kleine land met uitstekende en betaalbare gezondheidszorg niet (meer) voor mogelijk houden. Zal deze president de uitgaven voor bewapening opvoeren? Dan bestaat het risico dat dit wapentuig en dat leger zal “schreeuwen” om gebruikt te worden. Zoals wapens in het huis van een burger al te vaak misbruikt worden voor geweld of zelfdoding.
Kan het kapitaal goed regeren?
Kan de menselijkheid ontkomen aan de macht van het grote kapitaal en haar incarnaties, bekende mannen zonder veel empathie of compassie, die de Trumpery-figuur voorlopig gewillig en gretig omarmen en ondersteunen? De vraag stelt zich of een regering gebaseerd op mercantiele listigheid kan slagen. De kans lijkt reëel dat zij zichzelf saboteert, door interne spanningen en gebrek aan bekwaamheid en moraliteit. Eerlijk duurt het langst.
Humaniteit komt onder druk
Wie zullen wij binnen vier of tien jaar zelf zijn? Zal de kwade geest van deze man ons weten aan te tasten? Waar, in welke huizen en steegjes in de steden en op de buiten, in welke bomen in de bossen, in welke boeken en instituten, in welke families, in welke vriendenkringen, in welke bedrijven en overheden zal de Integriteit, de Goedheid en de Menselijkheid zich in tussentijd terugtrekken en verbergen? Hoeveel verzet zullen die twee eeuwige deugden tegen de golf van on-menselijkheid die eraan komt gerold, weten op te brengen? De kookpot van de beschaving komt de volgende jaren onder verhoogde druk te staan, dat lijkt een zekerheid. Laat ons hopen dat die beschaving niet geheel verdampt. Het zal kantje boordje worden: we waren het misschien vergeten, maar het kwade is besmettelijk. Zoals het Goede.
Aandacht is dus geboden! Wees waakzaam, creatief, verstandig, behoud je onafhankelijkheid en strijdbaarheid. Maakt tijd om de zaken te volgen en blijf bereid kleine goede stappen te zetten waar mogelijk. Zoals dit in feite toch altijd al onze menselijke opdracht en roeping was?
__________________________________
Toemaatje
De visie van de Amerikaanse economist en Nobelprijswinnaar JOSEPH STIGLITZ, zoals opgevangen in een interview door Le Vif, en weergegeven door ons Vlaamse KNACK (220125, 17 uur). Hij ook ziet de zaken somber in.
Le Vif:
U hebt Donald Trump beschreven als een product van het neoliberalisme. Hoe ziet u zijn volgende ambtstermijn tegemoet?
Stiglitz:
Ik ben zeer bezorgd, eerlijk gezegd. Trump is de belichaming van de mislukkingen van het neoliberalisme. Decennialang heeft dat model de ongelijkheid vergroot, de sociale bescherming vernietigd en de economische en politieke macht geconcentreerd in de handen van enkelen. Dat heeft de woede, het ressentiment en het populisme aangewakkerd die Trump aan de macht hebben gebracht.
â€Trump zal proberen de belastingen voor miljardairs en grote bedrijven nog verder te verlagen, terwijl hij de ongelijkheid zal vergroten.’
Ik ben niet optimistisch over de komende jaren. Trump zal proberen de belastingen voor miljardairs en grote bedrijven nog verder te verlagen, terwijl hij de ongelijkheid zal vergroten.
Hij zal opnieuw zijn pijlen richten op de Affordable Care Act (Obamacare), die gezondheidszorg biedt aan bescheiden Amerikanen.
Bovendien zal hij de inspanningen van Biden om het probleem van de monopolievorming aan te pakken, terugdraaien. Figuren zoals Elon Musk en Mark Zuckerberg zullen van zijn ambtstermijn profiteren om hun economische en politieke macht verder uit te breiden.
Op alle gebieden – gezondheidszorg, fiscaliteit, regulering – zal Trump de problemen in Amerika alleen maar verergeren.
______________________________________________________________________________________________________________________
Featured Image: als achtergrondbeeld koos ik een portret van de grote oorlogscorrespondent en schrijver Vasily Grossman (12 december 1905 – 14 september 1964) op latere leeftijd. Deze Rus, OekraĂŻner van Joodse afkomst, heeft immers met veel vallen en opstaan Ă©n met succes de rol van verdediger van humaniteit en waarheid gespeeld in bijzonder barre tijden, onder een van de meest begaafde maar ook de meest onmenselijke, genadeloze, fanatieke dictators van alle tijden.
_______________________________________________________________________________________________________________________
Misschien bent u geĂŻnteresseerd in de analyse die we schreven in het uur van de inauguratie: “De wereld en de tijd neigen naar oorlog, geef de Chinezen niet de zwarte piet“.