[Update: slot: 28.04.21, 7u37]
De geo-strateeg en zeer geleerde bewaker van de grotere belangen van onze gemeenschap Jonathan Holslag deelde op 21 april op zijn Facebook profiel een link naar een artikel dat hij schreef via Eurobserver.com met als titel “Europeans are Russian Pipeline addicts”.
Hij geeft als inleiding voor zijn lezers dit mee:
“While the wheels of diplomacy usually grind slowly, Europe has had 20 years to develop its defence to Russia’s renewed assertiveness – yet only continues to take the punches.”
De uitgever plaatst een citaat uit de tekst vooraan: “From the eyes of the Russian elite, most of Europe is just a bunch of spoiled, decadent pipeline addicts that takes its illusions for reality, and can be easily played with.”
Zelfs zonder in detail op de inhoud in te gaan van zijn oproep, heb ik radicale kritiek; die heb ik geschreven bij de reacties op het profiel van de denker, waar ik zoals u weet ook geregeld doorvoelde lof geef.
Overigens ben ik niet de enige die niet dadelijk mee stapt in de visie van de hoogleraar verbonden aan de VUB. Een man schreef: “Mind you, better a pipeline with Russia than with the Gulf.” Met doortrapte schurken in Saoudi-Arabië aan de macht, die onafhankelijk denkende journalisten aan stukken laten snijden, is dit natuurlijk terechte kritiek.
Well… Ik begrijp Jonathan en zijn waakzame, bekommerde houding wel vrij goed. Na hem vorige herfst persoonlijk op te zoeken en te spreken, en na een honderdtal stukjes en enkele grote interviews van hem te bestuderen. Maar zoals vele geniale mensen, wellicht mijzelf incluis, dreigt onze originele kijk ertoe te leiden dat we erg fel gaan focussen op deelaspecten die anderen dreigen te missen. Dat zijn wij aan onze profetische bewakersfunctie ook verplicht. En toch…
Ik vind het nog altijd het meest moreel en intellectueel eerlijk om dankbaar te zijn voor de niet-autoritaire manier waarop de 《EU》 en onze West-Europese democratieën geleid worden. Overigens maken velen de fout. Het is voor Homo sapiens altijd een uitdaging en een probleem voldoende het meest basale, evidente, voor de hand liggende te zien. De Grieken schreven eerst traktaten over de kosmos en de fysica, en begaven zich pas veel later aan het terrein van de psychologie en de filosofie, bijvoorbeeld.
Bij ons leven we godzijdank (en met dank aan de generaties voor ons, zowel de politici als de generaals en soldaten!) in een Rechtsstaat. – Ik schrijf zulk begrip bewust met hoofdletter. Wij leven.niet zoals de onderdanen van president en voormalig KGB-topman Vladimir Putin in een totalitair regime. (Waar allerlei heerlijke dingen verboden zijn, tot zelfstandig denken toe.) Iemand als ikzelf of Holslag zou in Rusland snel het lot van een kritische stem als Navalny delen. Die werd pogend gemeen vergiftigd, en is na terugkeer gevangen genomen, in een cachot gestopt, en kan elke dag sterven. Of wij zouden heel hard under cover moeten gaan. Zoals een geniale, dappere priester -theoloog en schrijver als Tomàs Halik moest doen in zijn Oost-Europese thuisland. Bij ons groeit en bloeit integendeel elke dag de Vrucht van de open debatcultuur en de Vrije Meningsuiting! – Ook al trachten Russische agenten in het cyberuniversum waarin wij ons bewegen onenigheid en verwarring te stichten. Vorig jaar zijn er vijf agenten ingerekend, de beelden van hun tronies (en lederen jekkers) en digitaal spionage materiaal zijn in het VRT-journaal uitgezonden.
Voor zover ik weet, zijn er in ons land, (waar, toegegeven, de top van de politiek nog te weinig de hulp inroept van Jonathan Holslag, zoals altijd wordt een profeet het minst gehoord in eigen kring), veel minder armen dan in Rusland. Veel minder onverzorgde zieken ook. Om nog maar van het aantal zwaar aan alcohol (wodka) verslaafden niet te denken. Dat laatste is ook politiek en in psychosomatische termen te begrijpen: een tiran als Poetin ontneemt miljoenen mensen, vooral mannen, de kans persoonlijk volgens eigen principes en wil te leven. De eer is kapot. Dan grijp je sneller naar de fles. Een gelijkaardig effect heb ik zelf mogen observeren in Polen toen ik daar op studiereis was in de dagen van nine eleven. De economie was kapot, maar de meeste vrouwen zagen er goed uit, stralend en trots in hun rol van huisvrouw en moeder. De heren der schepping vonden geen werk en gingen aan de fles. (Mijn impressies over de grondslagen van de grote aanslag stuurde ik toen vanuit een cybercafé in Krakow naar De Standaard; mijn brief was een van de eersten die verscheen in onze pers, en bleef nog vele maanden de enige die begrip op kon brengen voor de frustraties van de westerse Arabieren;iets waarin de grote schrijfster Arundhati Roy mij, na veel tegenwerking van de regering Bush bij het publiceren, in een Duitse krant is in gevolgd.)
Geef mij maar de zon zelf
Ons vrije, relatief rechtvaardige en relatief welvarende regime, dat is de zon met haar licht. De maan en de sterren, dat is de daadkracht en de wendbaarheid op tactisch niveau van de Russen en hun huidige politieke tsaar. (Maar wat betekent die politiek-militaire daadkracht, wat anders dan speldenprikken, meesterlijk uitgevoerd en getimed, dat wel, naar een regime dat veel machtiger en veel beter is dan het zijne; afgunst is altijd een snel te zoeken motivator).
Op die bijkomende zaken, en op het gebrek aan snelle beslissingskracht, al zeker op militair gebied en in de internationale machtspolitiek van de EU, daar mag je jouw licht op laten schijnen. Maar nooit mag dat je bewustzijn eclipseren over het primaat van de zon.
Dankbaarheid dus.
Niet alleen voor de zonsopgang en de Zanglijsters. (Ik vond het bericht dat eerst in Knack verscheen de afgelopen week wel mooi, dat weet u). Probeer haar structureel te maken, collega. Blijf niet steken bij een eenmalige tache de beauté. Wees maximaal tevreden. Met wat er is. Met wat jij hebt en wij allen mogen genieten. Ook al is het Bewustzijnsniveau daarover, misschien voorspelbaar na vele decennia zonder majeure crisissen en gevaren, soms erg laag bij een grote minderheid.
… De slotlijn in het stuk in de EUOBSERVER vind ik in het licht van de bovenstaande analyse tenslotte bijzonder onkies en ongepast: “Indeed, Russia is a European fringe power, but a fringe power with plenty of advantages.”
In het proces van ons trachten wijzen op de gevaren van het politieke machtsspel waar Rusland vrij goed in is, gaat Holslag straal voorbij aan de – vele en grootse – “advantages” die Europa aan zijn burgers biedt. En die wellicht juist daarom als een rode lap werken op een bepaalde kring aan de top van de Russische natie. En nogmaals, ik heb het Holslag zes maanden geleden al voorgehouden: als de Rus(sen) op een dag echte grootschalige militaire actie ondernemen, (iets dat ik Poetin alleen zie ondernemen als hij bijvoorbeeld door zijn dood te voelen naderen, tot cynische wanhoopsdaden zou overgaan), dan verliezen zij die strijd. Wij zijn niet alleen vrijer en wij worden rechtvaardiger bestuurd met meer welstand per slot van rekening, wij staan militair ook sterker.
Natuurlijk kan je als lid van een gemeenschap die door een dictator of een tiran wordt geleid, tevreden zijn omdat in dat model sneller beslissingen kunnen worden genomen. En die beslissingen zullen meer martiaal, meer belligerent zijn. Is dat echter wat wij willen? En ik moet mij de vraag stellen: is dit wat Jonathan Holslag het liefst wil, echt? Handelt Holslag dan niet als een typisch lid van de nieuwerwetse, licht decadente consumentengemeenschap van vandaag: nooit content.
Dringt het niet door dat geen enkel, geen enkel politiek systeem alleen maar alle voordelen bezit. Dat je altijd een prijs moet betalen, en bepaalde voordelen laten liggen. En ja, soms gaan anderen met die voordelen lopen. Laat Poetin maar schaken. Dat is niet het belangrijke.
Laat mij nog een persoonlijke noot toevoegen; ik haal ze uit een bericht dat ik onlangs aan de vrienden van Facebook schreef.
“De komende weken, maanden en jaren worden niet gemakkelijk. Niet alleen omwille van de gevaren verbonden aan wereldwijde ziekten, aan de klimaatverandering, aan allerlei beschavingsziekten, aan een ontspoord tijdsbesef en tijdsgebruik en ook oorlogen komen weer stilaan dichterbij. Problemen zijn er echter gewoon Altijd. Het komt er ook juist op aan beweeglijk genoeg te blijven in de geest, als persoon en gemeenschap. Veerkracht, reserve en een goed ritme bewaren.
We hebben troeven. Zoals de arbeidzame bevolking, met een gezonde dosis gehoorzaamheid én een dosis eigenzinnigheid. We hebben een aanbod van goede werken, studies, boeken, romans voor inspiratie en begrip als nooit tevoren. We hebben schrijvers m/v, ondernemers, geleerden, bedrijven en universiteiten die ook in het buitenland over de tong gaan met respect en belangstelling. We hebben een Ziekenzorg en Sociale Zekerheid die niet perfect werken, maar die een goede historische verworvenheid zijn, en waar mensen in vele landen maar kunnen van dromen. We hebben nog te weinig betaalbare woningen, maar een stabiele en doeltreffende voedseldistributie. We hebben een levendige traditie van open debatcultuur en vrije media, nu versterkt met digitale mogelijkheden, iets waar ook vele mensen naar snakken, en dat garanties biedt op het blijvend vinden van de goede wegen. We hebben ook jonge en minder jonge profetische stemmen onder ons, de laatste tijd! De toestand is dus eens te meer “ernstig, maar niet hopeloos”. En wij beiden zijn er ook nog altijd. Waakzaam en werkzaam, open op wat zich voordoet en op wat er nodig is. Versterkt door wederzijdse liefde en zorg. Als de God die onze traditie kent, en een andere interessante God als Kairos, die mensen helpt met het aanbieden en de receptie van het goede moment, dan nog wat wil helpen… dan komen we er wel. Vooral als we ook blijven bijleren uit onze fouten en onze ‘struggles’. Wij mogen beter opstaan na de recurrente momenten dat ‘het niet meer gaat’.”
