Terwijl in Gaza en omgeving het zwaarste -en langste oorlogsconflict woedt sinds het ontstaan van Israël – dat al aan meer dan 60.000 Palestijnen en 1.000 Israëliërs het leven kostte – ijveren de Israëlische vredesbeweging Women Wage Peace en haar Palestijnse tegenhanger Women of the Sun onverminderd verder samen voor vrede, vrijheid, veiligheid, gelijkheid, respect voor mensenrechten… Naar aanleiding van hun nominatie voor de Sakharov Prize voor de vrijheid van meningsuiting, die het Europees Parlement jaarlijks uitreikt, werden beide vrouwenbewegingen op 16 december gelauwerd in Straatsburg. “Er moet een duurzame vredesoplossing komen die fair en nobel is en aanvaardbaar is voor beide partijen want onze toekomst is onlosmakelijk verbonden met die van de Palestijnen”, aldus Pascale Chen van Women Wage Peace tijdens dit event. Ook andere Israëlische en Palestijnse vredesactivisten hielden er een pleidooi voor echte vredesonderhandelingen.

x
Vredesacties
Women Wage Peace werd in 2014 in Israël opgericht als reactie op de Israëlische inval ‘Operation Protective Edge’ in Gaza die meer 2000 Palestijnen het leven kostte. De initiatiefnemers haalden hun inspiratie uit vrouwenbewegingen die in Noord-Ierland en Liberia een belangrijke rol speelden in de oplossing van gewelddadige conflicten. Het is een apolitieke basisbeweging, die momenteel 45.000 leden telt met vrouwen uit alle religieuze geledingen van de samenleving. Het afgelopen decennium voerde de groepering verschillende acties gaande van marsen, tot mensenkettingen en hongerstakingen om de Israëlische regering en de Knesseth te dwingen een vredeskoers te varen. Women of the Sun is net als haar Israëlische tegenhanger apolitiek en onafhankelijk. De organisatie werd in 2021 opgestart, telt zo’n 3.500 vrouwen, vooral afkomstig uit de Westbank en startte verschillende vormingsinitiatieven op om vrouwen in staat te stellen niet alleen economisch onafhankelijk te worden, maar ook een leidende rol op te nemen in de samenleving.
Eind 2021 vonden beide vrouwenbewegingen mekaar in een gezamenlijk streven naar vrede, vrijheid, gelijkheid, rechten en veiligheid voor deze en volgende generaties. Begin 2023 lanceerden ze ‘Mothers’ Call’, een noodkreet van moeders, om een einde te maken aan ‘de cycli van bloedvergieten’. De politieke leiders van Israël en Palestina werden hierbij opgeroepen om onmiddellijk vredesonderhandelingen te starten en een politieke oplossing uit te werken voor het conflict. Op 4 oktober 2023, drie dagen voor de Hamas-aanval, organiseerden beiden in Jeruzalem een gezamenlijke vredesmars waaraan enkele duizenden participeerden. De aanval van 7 oktober en de gewelddadige respons van de Israëlische regering verhinderden niet dat beiden nadien bleven samenwerken. De leiders van beide bewegingen werden de afgelopen jaren geregeld internationaal geprezen voor hun samenwerking. In 2024 ontvingen ze de Hillary Clinton Award en nomineerde Time Magazine hen als meest invloedrijke vrouwen van 2024. De Universiteit van Amsterdam nomineerde hen eind vorig jaar voor de Nobelprijs voor de Vrede.
Moeders willen vrede
“Wat ons bindt is dat we allen moeders zijn van kinderen. We beschuldigen mekaar niet van wreedheden die anderen in hun naam begaan, maar praten met mekaar over de pijn die we als moeder voelen. We willen in veiligheid en waardigheid leven, zonder ontvoeringen en geweldplegingen en eisen van onze politieke leiders dat ze terug naar de onderhandelingstafel komen om het bloedvergieten te stoppen”, aldus Reem Al Hajajra van Women of the Sun. De grote meerderheid van het Palestijnse volk deelt volgens haar die mening. Zelf leeft ze naar eigen zeggen in moeilijke omstandigheden in een vluchtelingenkamp nabij Bethlehem dat opgericht werd na de Nakba in 1948 toen Israël honderdduizenden Palestijnen dwong om hun woonplaats te verlaten. “Ik zie er elke dag opnieuw hoe jongeren gewond en getraumatiseerd raken door dit conflict. Onze beweging wil voorkomen dat ze politiek extremistisch worden wat ongetwijfeld zal leiden tot nog meer doden”. Sinds het begin van het conflict stierven al 83 vrouwen die actief waren in Women of the Sun.
Pascale Chen, een therapeute uit Tel Aviv voor kinderen met gedragsproblemen, vervoegde een tiental jaren terug Women Wage Peace nadat haar zoon werd opgeroepen voor zijn legerdienst. “Ondanks de Hamas-aanval van 7 oktober, waarvan de schok nog steeds heel sterk voelbaar is in de Israëlische samenleving, eisen we meer dan ooit dat er een einde komt aan deze oorlog. Er moet een duurzame vredesoplossing komen die fair en nobel is en aanvaardbaar is voor beide partijen. Ook wij lijden mee met de ellende door de vele onschuldige slachtoffers in Gaza. De oorlog in Gaza dient gestopt en een einde gemaakt aan het lijden van de burgerbevolking en humanitaire hulp toegelaten. Elk kind, ook in Gaza, moet een normaal leven kunnen lijden en de nodige zorgen krijgen. Ook de circa 100 gijzelaars die Hamas sinds de aanval gevangen houdt moeten worden vrijgelaten. Ik ben blij dat snel na 7 oktober Reem Al Hajajra terug contact opnam met ons met de vraag of we OK waren en of we de samenwerking wilden verderzetten”. Chen pleit voor een door de VS gesteunde regionale oplossing waarbij ook gematigde Arabische landen betrokken worden. Tijdens de Hamas-aanval stierven overigens ook vredesactivisten van Women Wage Peace, waaronder Vivian Silver, een van de vrouwen die de beweging in 2014 oprichtte.
A-politiek
Opmerkelijk is dat beide vrouwenbewegingen politieke uitspraken en termen, die moeilijk liggen voor de andere vermijden. Op mijn vraag aan Reem Al Hajajra waarom Women of the Sun op hun site de genocide door de Israëlische regering in Gaza niet veroordeelt, antwoordt ze “in de eerste plaats geïnteresseerd te zijn in oplossingen die een betere toekomst garanderen voor onze kinderen en families”. Op de vraag of de veroordeling en aanhoudingsbevelen door het Internationaal Hof van Den Haag een oplossing dichterbij brengt, reageert ze negatief en wijst erop “dat de oplossing eerder van basisbewegingen zal komen en van mensen die zeggen genoeg is genoeg”. Volgens Pascale Chen – ook Women Wage Peace haalt op haar website niet uit naar Hamas – “wordt er geen terminologie gebruikt die ons verhindert om samen te werken”. “We hanteren een nieuwe taal van solidariteit, medeleven en menselijkheid. Omdat de situatie zeer moeilijk is gaan we eerder pragmatisch te werk”. Op haar website stelt Women Wage Pace over de samenwerking ‘dat elk zijn eigen overtuiging heeft en dat het mekaar proberen te overtuigen van zijn eigen gelijk, niet de weg is om vooruitgang te boeken”.
Wat beide bewegingen ook gemeen hebben is de overtuiging dat vrouwen een belangrijke rol kunnen spelen in de oplossing van gewelddadige conflicten. Beiden verwijzen hierbij naar de VN-resolutie 1325 uit 2000 die onder meer de belangrijke rol van vrouwen benadrukt in de preventie en oplossing van conflicten en ervoor pleit om hen daarbij op gelijke voet als mannen te betrekken. De resolutie benadrukt ook dat bij oorlogsconflicten steeds vrouwen en kinderen het merendeel van de slachtoffers uitmaken en seksueel misbruik vaak gehanteerd wordt als oorlogswapen. Vrouwen opteren volgens Reem Al Hajajra immers ‘nooit voor oorlog’. “Waar vrouwen een rol kunnen spelen in vredesonderhandelingen is de kans op een goed resultaat groter”, aldus Pascale Chen die sterk betreurt dat vrouwen in Israël niet betrokken worden bij het gevoerde beleid, niet als het gaat om vrede en veiligheid, evenmin als het gaat om socio-economische thema’s.
Nog vredesactivisten
Op 16 december in Straatsburg kwamen tijdens een avondlijk seminarie nog meer vredesactivisten uit beide kampen aan het woord zoals de Palestijn Aziz Abu Sarah, wiens broer op 8-jarige leeftijd werd opgepakt wegens het gooien van stenen en enkele dagen later in een politiebureau vermoord werd, en de Israëliër Maoz Inon, wiens twee ouders omkwamen bij de Hamas-aanval van 7 oktober. Beiden brengen sinds enkele maanden samen een vredesboodschap. “Na de dood van mijn broer ben ik 8 jaar lang heel kwaad geweest op alles wat verband hield met Israël, tot ik Israëliërs ontmoette die hetzelfde nastreefde als ik op vlak van vrede, waardigheid en gelijkheid. Ik besefte dat ik al jarenlang de slaaf was van degene die mijn broer vermoordde”. Het zijn volgens Aziz deze vredesstemmen die moeten gehoord worden en naar de onderhandelingstafel gebracht. Hij waarschuwde ervoor dat het vertrouwen bij de Palestijnen in de EU om voor democratie te zorgen in hun regio volledig verdwenen is. Ook Maoz had het over het een genezingsproces. “80 jaar geleden vloeide er bloed in de straten van Straatsburg. Zoals nadien hier gebeurde moeten we ook in het Midden-Oosten gaan beseffen dat we van onze vijand uit het verleden de partner van de toekomst moeten maken”.
Nava Hefetz, een vrouwelijke rabbijn die eveneens vredesactivist is, riep Israëlische militairen op om te weigeren nog verder oorlogsdaden te stellen en daarentegen te ijveren voor een vredevolle samenleving. Hefetz stelde overigens te vrezen door dergelijke uitspraken in Israël gearresteerd te zullen worden. Zelf had ze haar zoon verboden om in te gaan op de oproep die hij recent ontving om in Libanon te gaan vechten. “We moeten weigeren om onze zonen nog langer te leveren voor de oorlog”. Ook zij hield een vurig pleidooi om vrouwen te betrekken bij vredesonderhandelingen. “Omdat ze er zo vaak slachtoffer van zijn hebben vrouwen een andere manier van omgaan met lijden. We zijn bovendien betere onderhandelaars en meer bereid tot concessies omdat we geen last hebben van een ego”. Hefetz stelde voorts een droom te hebben dat naar analogie met de EU er ook voor het Midden-Oosten een parlement opgericht wordt. Dit moet volgens haar echter bestaan uit 50 procent mannen en vrouwen.
De Palestijnse Huda Abu Arquob tot slot schreeuwde het uit dat in de jaren na de Oslo-akkoorden zowel in Israël als Palestina de hardliners het voor het zeggen kregen. “In 1995 werd in Tel-Aviv Rabbin vermoord door mensen die het land nu regeren. Aan de kant van de Palestijnen gebeurde hetzelfde”, aldus Arquob. Nadat Hamas in 2006 democratisch verkozen was door de Palestijnen in Gaza was deze beweging volgens haar in eerste instantie bereid tot het sluiten van een compromis met Israël, maar verhardde daarna haar standpunten als gevolg van de internationale boycot en het Israëlisch beleg van Gaza. “Hamas deed op 17 oktober iets verschrikkelijk dat inging tegen de wil van de Palestijnen en tegen mijn persoonlijke opvattingen als moslim over de waarde van leven. Het gevolg was echter een collectieve bestraffing van het Palestijnse volk met momenteel al meer dan 60.000 doden waarvan 20.000 kinderen. Kunnen wij naast de praktijken van Hamas ook de Israëlische staat hiervoor aanklagen? Gaza is momenteel een compleet rampgebied. Er is zelfs geen day after. Als we niets doen levert deze generatie de nieuwe rekruten voor de georganiseerde, ideologische en financieel sterke groepen en is vrede de volgende decennia verder weg dan ooit”, aldus Arquob.