De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Vrijheid waarborgt veiligheid (Vrije tribune)

Vrijheid waarborgt veiligheid (Vrije tribune)

woensdag 7 september 2016 13:58
Spread the love

Bezette steden? Tassen openen, door beveiligingsportieken lopen, op straat blauw en camouflagekleuren met machinegeweren al dan niet in aanslag, helmen, …, tijdelijk beperkt openbaar vervoer. Net alsof de avondklok werd ingesteld. Is er dan oorlog? Sommigen zeggen van wel en vragen om nog meer maatregelen. Wat haalt het uit of je nu op niveau 0 of 4 van het dreigingsniveau leeft? Onze conceptie zelf baart al het grootste risico: dat van een zinloos, ellendig of verderfelijk leven.

Er zijn er die het gevaar zoeken in drugs, lichamelijke uitdagingen, reizen naar conflictgebieden met ontvoeringen en aanslagen. België staat inderdaad laag op de ladder van gebieden waar zoiets wordt verwacht. Anderen durven niet eens de uitdagingen van het denken aan: ze sluiten zich op in de ondraaglijke zwaarte van dagdagelijkse routine, comfort, consumptie en conformisme. Of je nu risico’s opzoekt of ze vreest, liefst niet naast je woning en dus roep je om meer veiligheid. Maar moet die noodzakelijk meer controle op je persoon insluiten, naast een voortdurende alertheid en wantrouwen tegenover wie je ontmoet of voor een achtergelaten pakje? Zulke houding verandert onze omgeving in het voorgeborchte van een psychiatrische instelling en leidt tot paranoïde gedragingen.

Argumenten dat elders mensen elk moment vanaf hun geboorte met het gevaar van aanslagen, moord en doodslag leven, dat uit statistieken blijkt dat we meer doodsgevaar lopen in onze huiselijke omgeving, bij het overschrijden van onze dorpel of in het verkeer, hier alleen even ter overweging. Mij gaat het om de politieke dimensie van een daadwerkelijke democratie, die door de roep om meer veiligheid niet alleen aan haar vrijheden en burgerrechten verzaakt, maar ook aan de kracht van bewustzijn en zelfredzaamheid.

Naïef? Niet voor wie terrorisme en terreur realistisch analyseert en historisch plaatst. Want ervaring hebben we er vaker mee gehad. De essentie ervan is dat het alle burgers nivelleert tot hun biologisch bestaan dat willekeurig mag worden uitgeroeid zoals kakkerlakken. Het Russische terrorisme in de 19de eeuw bv. richtte zich tegen een onderdrukkend en uitbuitend machtsapparaat en zijn vertegenwoordigers. Het was eerder een uiting van machteloze woede van vaak idealistische groepen en individuen, die wanhoopten een rechtvaardiger maatschappij wettelijk en politiek te kunnen opbouwen. Heel anders was de terreur die in 1793 tijdens de Franse Revolutie door de machthebbers werd ingesteld. Zij vertoont meer gelijkenissen met het huidige terrorisme en dat in totalitaire staten, want ze gaat uit van wie

– gewelddadig en/of wederrechtelijk macht veroveren;

– ideologisch/religieus menen het recht te hebben over medemensen te beschikken;

– chaos en angst scheppen om zo burgers en politici de mond te snoeren, of liever zelf te doen roepen om hun orde;

– uit een elitair standpunt anderen classificeren en bepaalde groepen tot uitroeiing te veroordelen;

– uiteindelijk een volledige greep, zelfs op het intieme leven van het individu willen hebben.

Met die kenmerken zijn ze de rechtstreekse erfgenamen van de roergangers van totalitaire regimes. Het enige onmiddellijke antwoord daarop is ze in te schatten voor wat ze zijn: misdadigers van het gemene recht, massamoordenaars en ze zo in de media voor te stellen. Niet als door ons maatschappelijk systeem benadeelden – allen beschikken ze over middelen  ? , niet als ‘geradicaliseerden’, wat een aanfluiting is van elk individueel godsgeloof en hun verantwoordelijkheid verlegt naar wie ze indoctrineerde.

Daarmee pleit ik geenszins voor zwaardere straffen of herinvoeren van de doodstraf. Wie om welke reden ook iemand doodt, verlaagt zich immers tot het niveau van misdadiger, van moordenaar. Wel valt tegen daders van aanslagen een aanklacht wegens misdaden tegen de mensheid te overwegen. Het wordt de hoogste tijd dat de wereldopinie in die zin evolueert. In dezelfde logica moet de EU zich verzetten tegen de chantage van Turkije door het gijzelen van vluchtelingen en meteen er het instellen van een totalitair regime veroordelen door de beloofde financiële steun voor de opvang van die vluchtelingen in te trekken. Die opvang is onze eigen gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en taak, wat rechtse partijen ons ook mogen voorhouden.

Wat dan als individuele burger? Evenmin als een natuurramp of een ongeval is een aanslag te voorzien. Meer dan vermoedelijke sporen van misdadige plannen in bepaalde misdaadkringen – want anders vallen ze niet te noemen – kan geen mens achterhalen, zelfs niet de gewiekste rechercheur. Wij kunnen alleen de alertheid aan de dag leggen, die we van kindsbeen af naargelang van wijken, omgevingen en omstandigheden hebben ontwikkeld en  waakzaamheid die altijd noodzakelijk is om bezittingen, woning en privésfeer te behoeden. Vooral moeten we van de idee af als zouden er geen inslechte individuen bestaan die graag schade berokkenen en doden

Een beroep doen op politie? Kunnen we niet eindelijk bij onszelf het principe van subsidiariteit leren toepassen, d.w.z. pas naar een hogere instantie stappen als een probleem niet op het laagste niveau kan worden opgelost? Meer blauw in onze onmiddellijke nabijheid daagt daders van aanslagen eerder uit dan ze af te schrikken, zoals spieken interessanter is bij de leraar die meent alles onder controle te hebben. Bovendien is politie echt noodzakelijk in noodgevallen en moeten we ze niet nodeloos als schild voor onze al dan niet denkbeeldige angsten misbruiken.

Ze zou militair getraind zijn om sneller gevaren op te merken? Misschien wel. Maar wie ze ziet rondwandelen, kan betwijfelen of ze urenlang opmerkzaam blijft. Bij elke mens verslappen mettertijd aandacht en concentratie. De soldaten die op straat of in metrostations patrouilleren zijn evenmin gerust en zelfzeker als wij. Hoe verrassend is dan hun aanwezigheid op het privéterrein van een universiteit. Want we vergeten al te licht dat ze daarvoor toelating moeten krijgen en dat het bovendien niet meer om een leger van dienstplichtigen gaat, wel om een beroepsleger. Er burgertaken aan toevertrouwen betekent een negatie van de basisprincipes van een democratie, wat extreemrechtse lidmaatschappen van sommige militairen bevestigt.

Tegenover onze jeugd hebben we overigens een belangrijke verantwoordelijkheid. Duidelijk inzicht in die principes meegeven, ze achterdocht aanleren tegenover ideologieën en indoctrinatie van welke aard ook, kritische zin stimuleren t.o.v. instellingen en machthebbers en wijzen op hun verantwoordelijkheid als burgers, dat zou de inhoud moeten zijn van lessen die godsdienst en zedenleer vervangen. Meteen krijgen ze een optimistische boodschap in de huidige sfeer van doemdenken: op onze democratische vrijheden en mensenrechten met alle tekortkomingen die hun kunnen worden verweten, mogen we terecht trots zijn, maar het blijft onze taak ze ook in de toekomst te implementeren.

Vrije tribune, geschreven door Gerlinda Swillen, verschenen in Aktief, ledenblad Masereelfonds (jrg 4, 2016). Wie een gratis exemplaar van Aktief wenst te ontvangen, kan een mailtje sturen naar brussel@masereelfonds.be 

take down
the paywall
steun ons nu!