In juni 2019 bereikten – na 19 jaar onderhandelen – de Europese Unie en de landen van de Mercosur (Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay) een handelsakkoord. Hoewel het resultaat werd gevierd door de betrokkenen, is er ook kritiek. Het verdrag lijkt flink tekort te schieten op duurzame ontwikkeling, sociale- en mensenrechten. Daarom wijzen het Belgische EU-Mercosur Platform en de Waalse regering het verdrag af. Ondertussen wil de EU commisaris voor Handel Wallonië overtuigen van de Deal, dit gebeurde op donderdag 16 juli in Namur.

Veel Waalse boeren vrezen dat het akkoord hun toch al kwetsbare sector teniet zal doen. Doordat landen uit de Mercosur (meer) mogen gaan exporteren naar Europa, betekent dat extra concurrentie, vooral op het gebied van vlees en suiker.

“Nu al worden kalveren gedood omdat ze niet rendabel zijn. Waarom zouden we dan nog meer importen toelaten?”, zegt Chrstian Wiertz. “40 jaar geleden bracht een kalf €150 op, nu nog maar €60”. De vice-president van MIG* merkt dat de boeren gevaar lopen: “Je moet steeds harder werken voor minder inkomsten, waardoor jongeren interesse verliezen in het vak”.

Hij ziet het akkoord dan ook vooral als voordelig voor de Europese industriëlen, die meer zullen mogen exporteren naar Zuid-Amerika.

Ook Minister-President van de Vlaamse Regering, Jan Jambon, ziet kansen voor het Vlaamse bedrijfsleven, met name in de automobielsector en machinebouw: “De zeer snelle afwijzende reactie van de Waalse Regering verbaast me, temeer omdat er nog geen volledige analyse is gemaakt van de mogelijke effecten van het akkoord”, zei hij in februari in het Vlaams Parlement.

Maar het gaat de critici om meer dan geld. De talloze branden in de Amazone hebben vorig jaar ook het lot van het grootste regenwoud op aarde, bron van ongekende biodiversiteit en thuis van miljoenen inheemse mensen opnieuw, op de politieke agenda gezet.

Haar voortbestaan en dat van zijn bewoners wordt bedreigd door alsmaar voortschrijdende ontbossing en landroof ten voordele van een Braziliaanse agro-industrie die gretig ingegaan is op de toegenomen vraag naar soja en rundvlees in China.

De vraag is of de Europese Unie daaraan moet meewerken, want de agro-industrie van de Mercosurlanden is nu deels gebaseerd op gebruik van genetisch gemanipuleerde gewassen zoals soja, chemische meststoffen, antibiotica en pesticiden, waarvan sommigen in de EU zijn verboden.

Het hoofdstuk Duurzame Ontwikkeling van het akkoord is echter bijzonder zwak en er ontbreekt een effectief sanctiemechanisme, waardoor naleving van de zwakke afspraken vrijblijvend is.

Zelfs als de productiestandaarden en respect voor sociale- milieu- en mensenrechten hetzelfde zouden zijn aan beide kant van de oceaan, wil Wiertz liever dat boeren produceren voor eigen regio.

“Wij produceren de melk voor Europa, maar hoeven niet te exporteren naar Afrika. Want daardoor komt juist de Afrikaanse melkboer in de problemen”.

Of het verdrag ook werkelijk in werking zal treden is nog niet zeker. Zowel in de Europese Unie als de Mercosurlanden moeten daarover nog politieke beslissingen worden genomen.

Maar protest organiseren is moeilijk, merkt ook Wiertz. “De meeste mensen weten niet eens wat Mercosur is. En nu met corona is het nog lastiger om mensen op de been te krijgen”.

Ook in Argentinië is er kritiek op het verdrag. Niet zozeer uit de agrosector, maar wél vanuit de regering. Zij vinden dat de vorige regering teveel concessie heeft gedaan aan de Europese industrie.

De Argentijnse ambassadeur voor Mercosur, Mariano Kestelboim, noemde voordat hij in functie trad het EU-Mercosurverdrag “tragisch” voor de Argentijnse industrie. Als functionaris zal hij zich diplomatieker uit moeten drukken, maar enthousiasme voor ratificatie van het huidige verdrag lijkt niet groot in Buenos Aires.

Er is nog tijd om dit ‘auto’s voor koeien-akkoord’ te ontwikkelen om er zo voor te zorgen dat de duurzame ontwikkeling van de twee regio’s de centrale doelstelling wordt en niet slechts bijzaak blijft.

(met medewerking van Remi Lehmann, correspondent in Argentinië)

*Milcherzeuger Interessengemeinschaft is de Waalse tak van de European Milk Board. Een belangenvereniging die wil dat Europese melkveehouders een eerlijke prijs – die in verhouding staat tot de productiekosten – krijgen voor de melk die zij produceren.