Op 4 september 2022 waren we uitgenodigd op het posthuum ereburgerschap voor verzetsmeisje Hortense Daman in Leuven. Haar verhaal is adembenemend. Niet ouder dan 14 was zij toen Duitsland de oorlog begon in september 1939 en 14 toen op 10 mei 1940 de Stuka jachtbommenwerpers in Leuven de oorlog begonnen en de wijk waar zij woont in Leuven, aan de Philipsfabrieken , met bommen te bestoken. Kort daarna aanvaardt haar oudere broer, die bij het Verzet is, schoorvoetend haar voorstel tot medewerking als bode voor berichten van het verzet tegen de bezetter, en al snel smokkelt zij zendapparatuur, wapens, springstoffen…
Tientallen keren raakt het meisje doorheen strenge Duitse controles vanwege SS, Gestapo en Wehrmacht dankzij een combinatie van ondernemingszin, moed, vindingrijkheid, intelligentie en charme. Op een bepaald moment, het lijkt wel de tegenhanger in de werkelijkheid van de bekende scène in Zwartboek van Paul Verhoeven, vlucht zij door een trein voor controles, om te belanden in het gezelschap van een SD officier die belast is met het bestrijden van het verzet in haar stad! Ook dan kan zij koelbloedig blijven en weg raken.
Nadat haar broer verraden werd, wordt ook Hortense opgepakt en de hele familie wordt naar Duitse strafkampen gezonden. Moeder en dochter belanden in het beruchte Ravensbrück, de hel voor vrouwen. Op haar jonge lichaam worden medische proeven uitgevoerd, die haar bijna onvruchtbaar maken, en op het moment dat het Rode Kruis haar kan meenemen naar Zweden om aan executie te ontsnappen, weegt het meisje nog dertig kilogram…
Als in oorlogsfilms, heeft Daman veel meeval, een beschermengel. Zij herstelt en huwt een soldaat met wie zij in Engeland gaat wonen, zo vertelde mij haar zoon. Hortense kreeg inderdaad twee kinderen. Haar broer François, was uitgeblust na de hoogst intense periode die de oorlog in het Verzet betekende, zo vertelde mij haar neef, Michel, en hij stierf enkele jaren na de Bevrijding.
Meer info vindt u op de Facebookgroep die de naam van de heldin draagt en op de site, beiden aangelegd met veel steun van de buurt Pleinstraat in Leuven, die ook de kiem legden voor de hoge erkenning door het stadsbestuur van Leuven, dat dus op 4 september culmineert in het Ereburgerschap van de stad, precies op de datum dat Leuven werd bevrijd in 1944.
De biografie van de heroïsche Daman is net heruitgegeven, haar verhaal werd van vergetelheid gered door Mark Bles, een oud-officier van de Britse Special Forces. Het is een pakkend verhaal dat een inkijk biedt in zowel de oorlog in ons land en in Leuven, als in de bijzondere wereld van het Verzet.
Ideaalmodel voor alle tijden
Tijdens de laudatio benadrukken verschillende autoriteiten waaronder burgemeester Mohamed Ridouani, dat mevrouw Daman een voorbeeld blijft, ook juist voor ons in de huidige generatie, bijna tachtig jaar na de oorlog. Naar ik ook geloof zijn ook wij geroepen ‘verzetsstrijders’ te zijn in onze eigen tijd en context. Een gedrocht als Fox News en de gevaarlijke onbenul die het steun geeft, vraagt om bestreden te worden, bijvoorbeeld. Misgroei in onze Belgische media (zie mijn kritiek op het tv-journaal format) of bij complotdenkers of de soms dramatische gedachten van onwetenden zijn vandaag verzet waard. Of negatie van het gevaar voor klimaatverstoring. Vanuit passie voor waarheid, vrijheid en het algemeen belang.
Op de foto signeert zoon Christopher mijn exemplaar van het enthousiasmerende verhaal van deze uitzonderlijke madam.Hij draagt voor de gelegenheid de diverse eremedailles die zijn moeder ontving vanwege de Belgische Staat. (Door omstandigheden, zo vertelde de zoon mij, is de erkenning voor het fenomenale verzetswerk er niet gekomen in tweede thuisland Engeland).
Meer biografische verhalen en anekdotes vindt u in een notendop op de site http://www.hortensedaman.be en in het boek, uitgegeven bij Standaard Uitgeverij/Manteau, in alle grote boekhandels te koop. Via de Facebookwebpagina kunt u aansluiten bij verklarende wandelingen in de leefomgeving van betrokkene, scholen kunnen voordrachten aanvragen.
Voor een ruimer begrip, zie ook de films, romans, studiewerken en stripverhalen over het Verzet, zoals de film Defiance waar ik onlangs een recensie van meegaf (klik op de oranje auteursnaam bovenaan een blogbericht om het overzicht van blogs te krijgen).
