Onder zijn leiding engageert België zich in een explosieve verhoging van de defensiebegroting, richting 5 procent van het bruto binnenlands product (BBP). Dit is een budgettaire aardverschuiving van ongekende omvang, zonder fundamenteel parlementair debat, zonder inspraak van burgers, en zonder dat ook maar iemand de langetermijngevolgen echt wil benoemen. Wat vandaag in achterkamers beslist wordt, zal de publieke ruimte de komende jaren domineren – en verstikken.

5 procent voor defensie: een financiële opoffering zonder democratisch mandaat

Wat betekent 5 procent BBP concreet? Het gaat om meer dan 30 miljard euro per jaar. Dat is ongeveer de helft van de beschikbare federale beleidsruimte buiten de sociale zekerheid. Het is bijna drie keer zoveel als de uitgaven voor justitie, migratie, cultuur, mobiliteit en klimaat samen.

Deze miljarden verdwijnen in wapens, militaire infrastructuur, NAVO-verplichtingen en geopolitieke interventies – vaak via buitenlandse contracten, met weinig controle en zonder tastbaar voordeel voor onze samenleving. Ondertussen kampen we in eigen land met personeelstekorten in de zorg, armoede bij werkenden, wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg, en een structureel kapot besparingsbeleid in onze sociale zekerheid.

Maar het wordt nog schrijnender. Terwijl de federale regering tientallen miljarden extra voorziet voor militair materieel, blijkt uit een recente studie van de onafhankelijke denktank Minerva dat er jaarlijks ook meer dan 52 miljard euro aan subsidies, fiscale gunstmaatregelen en andere voordelen naar bedrijven stroomt – vaak zonder transparantie, zonder evaluatie en zonder aantoonbare maatschappelijke return.

Dit cijfer is niet het gevolg van één bewuste beleidsmaatregel, maar van jarenlang gelaagd beleid dat systematisch de belangen van bedrijven heeft gediend. Ook deze situatie werd zelden publiek besproken, laat staan kritisch herzien.

Wie beweert dat er geen geld is voor zorg, pensioenen of armoedebestrijding, moet voortaan eerst uitleggen waarom er wél miljarden zijn voor bedrijven en wapens

Stel je even voor: 52 miljard voor bedrijven, tot 30 miljard voor defensie – maar nauwelijks middelen voor betaalbare huisvesting, zorgwachtlijsten of investeringen in onderwijsinfrastructuur. Ook onze sociale zekerheid – die geen kostenpost is maar een spaarpot voor onze samenleving – lijdt eronder. Dit contrast is stuitend. Niet omdat er geen geld is, maar omdat het geld structureel naar andere prioriteiten stroomt.

Het schrijnende contrast met besparingen in sociale zekerheid

Onze sociale zekerheid, het fundament van solidariteit en bescherming, wordt onder deze regeringen systematisch afgebouwd. Pensioenen werden verstrengd, werkloosheidsuitkeringen ingekort en verlaagd, de ziekteverzekering werd beperkt, en in de zorgsector bleven personeelstekorten onopgelost. Armoedebeleid bleef ondergefinancierd, en sociale huisvesting wacht op structurele investeringen.

Telkens klinkt het mantra: “Er is geen geld. We moeten keuzes maken.”

Maar nu, wanneer NAVO-bonzen hogere defensie-uitgaven eisen, blijkt er plots wel geld te zijn. En niet zo’n beetje: tientallen miljarden extra, structureel en jaarlijks. Of is het er niet en worden we zo de dieperik ingeduwd als land? Dit is geen economische noodzaak, maar een ideologische keuze. Een keuze voor militaire macht boven sociale bescherming. Een keuze voor buitenlandse geopolitiek boven binnenlandse rechtvaardigheid.

De Wever: van Vlaamse soevereiniteit naar NAVO-knieval

Voor een politicus die jarenlang campagne voerde rond Vlaamse soevereiniteit en fiscale verantwoordelijkheid is dit ronduit absurd. Bart De Wever legitimeert een beleid waarbij Vlaanderen mee de federale factuur betaalt, maar zelf geen enkele controle krijgt over de NAVO-agenda  of militaire prioriteiten. Als soevereiniteit niet samengaat met zeggenschap over de middelen, is het niets meer dan holle retoriek.

Nog cynischer is dat De Wever, die de Belgische staat jarenlang onbestuurbaar noemde, nu als federale premier instemt met internationale verplichtingen die ons voor decennia binden. Zoals Ico Maly het scherp stelde: de N-VA is geen gewone partij – en hier toont zich hoezeer zij afstand doet van de Vlaamse autonomie in ruil voor NAVO-dienstbaarheid. Als dit geen Belgische zelfopoffering is, wat dan wel?

Vooruit: sociaal op papier, zwijgend in de praktijk

Even schrijnend is de houding van Vooruit. Deze partij, ooit dé verdediger van sociale zekerheid, verloor haar ideologische kompas in de federale regering. Zij zaten mee aan tafel toen sociale bescherming werd afgebouwd en zijn stil als de defensiebegroting ongekend groeit.

Hoewel partijleider Connor Rousseau op sociale media af en toe morde, blijft het stil in de regering. Net als bij andere regeringspartners. De partij mist haar kans om haar sociaal profiel waar te maken en zwicht voor een beleid dat haaks staat op haar historische waarden.

Het resultaat? Een partij die sociaal klinkt tijdens verkiezingen, maar zwijgt wanneer het er écht toe doet.

Dit is geen onafwendbaar lot

Laat je niets wijsmaken: de officiële NAVO-norm blijft 2 procent van het BBP aan defensie-uitgaven. Die 5%-norm die nu op tafel ligt, is geen bindende verplichting, maar een politieke extrapolatie onder zware geopolitieke druk vanuit Washington. Deze druk probeert landen als België steeds meer te doen investeren in militaire uitgaven. Toch heeft België hier zelf een keuze.

Er is ruimte om afstand te nemen van deze escalatie, om nuance aan te brengen in het debat en om alternatieven te verkennen die verder gaan dan de logica van een wapenwedloop.

Veiligheid kan immers op vele manieren worden gedefinieerd en bereikt. Niet alleen met tanks en raketten, maar ook door te investeren in sociale samenhang, klimaatbestendigheid, energiezekerheid, geestelijke gezondheid en degelijke publieke diensten. Het versterken van onze samenleving op die fronten draagt bij aan duurzame en echte veiligheid voor iedereen.

Toch wordt dat brede en noodzakelijke debat niet gevoerd. In plaats daarvan wordt er achter gesloten deuren getekend, zonder transparantie of democratische legitimatie. Dit is een politieke keuze die de prioriteiten van onze samenleving fundamenteel bepaalt – en het is aan ons om die keuze kritisch te bevragen en te veranderen.

De keuze is aan ons

Willen we doorgaan op dit pad van toenemende militarisering en sociale afbraak, gedicteerd door geopolitieke druk en politieke gemakzucht? Of kiezen we voor een ander Vlaanderen, een andere federale staat, waar veiligheid weer gaat over het welzijn van mensen, over solidariteit en rechtvaardigheid? Waar beleidskeuzes worden genomen met respect voor democratie, transparantie en sociale rechtvaardigheid?

De tijd van stilzwijgen is voorbij. Het is tijd dat burgers, organisaties en politici de moed vinden om deze koers te bevragen en een alternatief te eisen. Want echte veiligheid ontstaat niet door wapens, maar door een samenleving die zorg draagt voor al haar leden.