Van 5 tot 8 juni verwelkomde FOS in Brussel een driekoppige delegatie van ASTAC, een vakbond uit de bananensector in Ecuador, voor een intensieve en boeiende reeks van meetings met Belgische en EU-beleidsmakers, vakbonden en ngo’s. De agenda was duidelijk: aandacht vragen voor de onaanvaardbare werkomstandigheden in de bananensector en concrete steun en engagementen bekomen op verschillende niveaus. Na de eerste stop in Brussel trekt de vakbondsdelegatie verder naar Oostenrijk, Polen en Duitsland.
Goedkope bananen tegen een hoge prijs
Ecuador is sinds 1944 de grootste exporteur van bananen in de wereld. De bananensector stelt zo’n 90.000 werknemers te werk. Het Ecuadoraanse minimumloon bedraagt $ 366 USD, maar een groot deel van de bananenarbeiders verdient minder. Velen werken informeel, zonder contract of enige vorm van sociale bescherming. Ze worden vaak betaald op basis van prestatie en moeten een bepaald rendement halen. De werknemers kunnen vaak niet anders dan hun minderjarige kinderen inzetten om te helpen dat rendement te halen. In 2010 bevestigde de ‘speciale VN-rapporteur voor hedendaagse vormen van slavernij’ dat er in de bananen- en palmsector in Ecuador sprake is van moderne slavernij.
Het is intussen eind 2016 en de situatie is nauwelijks veranderd, integendeel. De werkomstandigheden op de plantages zijn gekend en toch blijven we met z’n allen goedkope bananen uit Ecuador importeren en consumeren. De grootste afnemer van Ecuadoraanse bananen zijn de Europese landen. België neemt 5% van de totale uitvoer naar Europa af, is de tweede grootste importeur en de zesde grootste exporteur van bananen wereldwijd. De haven van Antwerpen verwerkt wereldwijd de meeste bananen. Hoog tijd, vond vakbond ASTAC, om een aantal Europese landen aan te doen en ons een geweten te schoppen.
Vakbondswerk in de bananensector
ASTAC is een onafhankelijke vakbond die zich sectoraal wil organiseren om niet alleen de werknemers op de grote plantages te kunnen vertegenwoordigen, maar ook de vele werknemers op kleinere bedrijven waar geen vakbond actief is. De uitdagingen zijn enorm. Naast de extreem moeilijke werkomstandigheden zelf, wordt vakbondswerk in de bananensector nauwelijks getolereerd. Werknemers worden vervolgd als ze zich proberen organiseren, er circuleren zwarte lijsten met namen van vakbondsleden. De macht van de bedrijven is enorm en hun banden met de politiek sterk. Daarenboven was er recent nog een aardbeving in Ecuador, die tal van hun leden zwaar trof en de sociale strijd nog verder onder druk zet.
ASTAC wacht al jaren op een officiële erkenning als vakbond, maar de overheid blijft weigeren. ASTAC legde daarom een klacht neer bij de IAO (Internationale Arbeidsorganisatie) voor de schending van conventie 087, die zegt dat werknemers zich vrij moeten kunnen organiseren, onder andere in vakbonden. Ecuador ratificeerde die conventie en moet dit dus garanderen.
ASTAC zoekt steun in Europa
ASTAC benadrukt tijdens haar lobbytour in Europa de mondiale strijd. “De EU heeft goedkope producten, zoals bananen of kledij, nodig”, zei Jorge Acosta van ASTAC. “Zo kan ze sociale afbraak en besparingen doorvoeren zonder al teveel onrust en gemor. Hier spelen politiek-economische belangen, ten koste van alle werknemers en burgers, in Ecuador en de EU. Net daarom is onze strijd ook jullie strijd.”
In Brussel waren er vergaderingen met 11.11.11, Fair Trade Belgium, Fair Trade Advocacy Office, Solidar, Corporate Europe Observatory, Horval-ABVV, ABVV-West-Vlaanderen, sp.a parlementslid Dirk Vandermaelen en medewerkers van Europarlementslid Ignazio Corrao. Er moet dan ook heel wat gebeuren, dat is duidelijk. Zo is er nood aan meer internationale druk op de Ecuadoraanse autoriteiten om de nationale en internationale arbeidswetgeving af te dwingen, in het kader van de handelsovereenkomst met de Europese Unie en moet politiek werk op Belgisch en Europees niveau ervoor zorgen dat er in het handelsakkoord tussen de EU en Ecuador betere garanties komen voor vakbondsrechten en arbeidsrechten.
Verder hoopt ASTAC dat initiatieven zoals Fair Trade consumenten bewust kunnen maken van het belang van eerlijke handel. Investeren in kleinschalige landbouw in plaats van plantagelandbouw is een belangrijke voorwaarde om waardig werk te garanderen. Het moet de basis vormen van een eerlijk handelsbeleid. Tenslotte moeten vakbonden er bij de Internationale Arbeidsorganisatie op aandringen dat Ecuador de naleving van conventies, zoals vakbondsvrijheid, garandeert.
17 juni 2016
Auteur: Karolien Debel
Contact: Karolien.debel@fos-socsol.be
