Kerst komt eraan,
allicht heb je er al wat van gemerkt op straat. Ik maak van de
gelegenheid gebruik om even mijn twee favoriete columnisten te ‘advertisen’:
als je in de kerstperiode wat tijd over hebt, lees dan misschien eens een paar
stukjes van Jan Mertens
(op Mo*) of  Herman Loos (op Apache). Erg
verschillende stijl, maar ze hakken er allebei in. 

Waar staan ze voor? Levenswijsheid,
authenticiteit, en een gave om de pijnpunten van deze tijd ongenadig bloot te
leggen (inclusief de bijna existentiële crisis die we met zijn allen aan het
doormaken zijn op weg naar een hopelijk duurzamer en rechtvaardiger wereld, of –
if not – totale chaos binnen een paar
decennia).  

Beide columnisten
houden ons een spiegel voor, zowel over de maatschappij als over het leven dat
we leiden/lijden en de keuzes die we maken of weigeren te maken.  Dat type columnisten hebben we in deze borderline tijden meer dan vandoen. Beide
zijn ze, elk op hun eigen manier, compromisloos, inbegrepen voor zichzelf –
voor columnisten is een gebrek aan compromisbereidheid vaak een goeie zaak, in
tegenstelling tot voor politici. En de compromissen die Loos en Mertens soms toch
(moeten) maken, daar zijn ze zich, in tegenstelling tot de meesten onder ons,
pijnlijk van bewust. Ze zijn scherp,  maar niet makkelijk scherp. De een kan erg
bijtend, soms bijna nihilistisch, uit de hoek komen, de ander is een stuk
melancholischer.  

Bundelen dus, die wat
mij betreft tijdloze columns, en dan onder de kerstboom voor neefjes die bij
Mediamarkt zweren, nichtjes die naar een pokkeduur Ariana Grande concert willen,
de altijd drukke nonkel-streber die de vorige keer N-VA stemde of de al wat
bezadigder bomma. Gefundeness kerst-Fressen
voor Van Eetvelt en Timmermans ook.  

Meer in het algemeen merk
ik bij mezelf dat ik almaar minder interesse krijg voor de lawine aan lawijt,
cynisme, sarcasme en manicheïstisch denken die dagelijks op ons afkomt via
gewone en sociale media – en waar ik mezelf ook vaak aan bezondig, voor alle
duidelijkheid (het vlees is zwak). De tol van de leeftijd? Het lijkt allemaal bij
momenten weinig constructief, al zal een stukje toch altijd minstens een beetje
sarcastisch moeten zijn om enig effect te ressorteren, en is cynisme niet enkel
‘een vorm van intellectuele luiheid’ (Susan Neiman), helaas. Was het maar zo
simpel.  

Milder word je echter
niet met de jaren, zeker niet in deze gepolariseerde tijden, maar of het nu echt
nodig is om mensen als Alexander “Genie/Gini”
De Croo, Gwendolyn “Goe bezig” Rutten
of andere Ben “Schuppen maar” Weyts’en
te fileren op Twitter, in blogs en aanverwanten, dat kun je je afvragen. Over
Elke Sleurs of Joke Schauvliege wil ik het zelfs niet hebben. Ik ben er zelf
nog niet uit. Zelf denk ik almaar vaker: iedereen ziet toch zo onderhand dat
deze of gene een spreekwoordelijk ‘kalf’ is dat bijna overal een ‘gijzeling van
onze economie’ in ziet, of makkelijke praat over ‘efficiëntiewinsten’ verkoopt
die je in pakweg de zorgsector niet uitgelegd krijgt – moeten we dat nu echt
nog met zoveel woorden duidelijk maken?   En overigens lijken mensen vaak meer facetten te hebben dan wat ons via hun soms eenzijdige publieke imago & boodschappen bereikt, iets wat in kerstinterviews soms erg duidelijk wordt (daar dienen ze voor). 

De (traag maar zekere)
shift in de publieke opinie van de jongste maanden, daar kun je echter alleen maar
verheugd over zijn. Hopelijk blijft het duren. De acties van veel mensen op
straat en in bedrijven, in combinatie met LuxLeaks en Piketty zorgen er voor
dat de regering (en ook de Europese bewindvoerders) bezuinigen om te
bezuinigen, TTIP, het privatiseren van de lekkerste brokken overheidsdiensten
en dergelijke meer minder makkelijk zullen kunnen doordrukken dan voorheen.  “Voortschrijdend inzicht”, noemen ze dat
liever in die hoge kringen. De druk van onderuit zal alleen maar toenemen, denk
ik. In tegenstelling tot het ecologische vraagstuk (waar het helaas behelpen
blijft), staan sociale ongelijkheid en een ‘rechtvaardigheidsgevoel’ bovenaan de
nationale, Europese en globale agenda de volgende jaren.  Blijkbaar valt daar de frank makkelijker dan
als het gaat over het denken aan toekomstige generaties. Misschien omdat er bij
sociale ongelijkheid een duidelijker “vijand” is – als we dan toch even in die
termen denken?  De (0.0)1 %,
multinationals en aanverwanten die er de fiscale kantjes aflopen. Krijg je
zelfs aan N-VA stemmers niet meer verkocht, behalve als ze Jambon kennen.  

Ecologisch blijft het
echter een veel moeilijker verhaal. Allicht ook omdat we, om een echte
ecologische transitie te maken, veel meer onszelf in vraag moeten stellen, en
we allemaal wel één of meer zwakke plekken hebben (bij mij gaat het
bijvoorbeeld om meer dan gemiddelde vleesconsumptie) – ook al hebben die lui
van Klimaatzaak wel degelijk een punt. Om een ander voorbeeld te geven: ik praatte dit weekend nog wat bij met een vriend van me, een magzijnier die vaker dan hem lief is zijn ruggegraat krom werkt op de de duurzame creaties en andere produkten van Pascale “Pure” Naessens.

Bovendien
lijken de ‘vested interests’ nog eens zoveel machtiger, als het gaat over het
fundamenteel heroriënteren van ons economisch systeem. ‘Groene groei’ bekt toch
zo vlot in sommige kringen, en de corporate sector lijkt wel erg prominent
aanwezig bij de stilaan vorm krijgende SDG agenda. Om de geesten ook ecologisch
te doen bewegen, is helaas nog heel veel nodig – 2015 komt te vroeg, vrees ik. Maar
mensen als Jan Mertens (of Dirk Holemans) timmeren gestaag aan de weg. Ooit
valt ook die frank.  

Of Europa de sociale,
economische en politieke turbulentie gaat overleven de volgende jaren? Ik hoop
het (de euro hoeft wat mij betreft niet te overleven in de huidige vorm,
daarentegen)  maar ik denk eerlijk gezegd
dat de EU enkel zal overleven als mensen op de hogere echelons echt beginnen te
luisteren naar gewone mensen, op straat en in kieshokjes. Anders gaat de EU ten
onder, vrees ik, samen met de euro. Zal het wel weer aan “de populisten” liggen,
daar kun je van op aan. 

Erg optimistisch kun
je dus nog altijd niet zijn in deze tijden (en dan vermijden we nog systematisch de stukken van Jonathan Holslag), maar toch – misschien moeten we met
zijn allen maar eens proberen wat minder sarcastisch en wat meer constructief
te zijn de volgende jaren, niet zozeer op het vlak van de analyse (die mag ongenadig
zijn zoals bij Loos en co) maar bij wat daarna moet volgen.  Al was het maar omdat er weinig anders opzit. Dat
is op privévlak niet anders, vraag het maar aan onze premier.  

En
ja, dat is een wel erg melige boodschap, I know. Maar ’t is dan ook bijna
Kerst.