In de weekendeditie van De Standaard (3 en 4 augustus 2019) beschrijft Tom Naegels treffend hoe de sociaaldemocratie vandaag gevangen zit in het retorisch spel tussen de tegenculturen van de blanke lager geschoolde groep en van de gekleurde doelgroep. Links benoemt xenofobe volkse reacties van de zich bedreigd voelende blanke arbeider als racistisch. Terwijl rechts de godsdienstige beïnvloeding bij de allochtonen principieel achterlijk en fundamentalistisch vindt. Daardoor zijn de natuurlijke doelgroepen van de sociaaldemocratie moeilijk aanspreekbaar.

Rechtse partijen zijn vandaag overal in de wereld succesvol als ze erin slagen enerzijds xenofober dan gepaste reacties te normaliseren en anderzijds de meer veralgemeende godsdienstigheid bij de gekleurde groepen al te systematisch gaan associëren met Islamisme, de politieke Islam als reëel gevaar voor ‘onze’ samenleving.

Volstaat het om deze catch 22 voor de lezer te beschrijven als een perpetuum mobile ?

Progressief Vlaanderen is ongetwijfeld verdeeld, zoals is gebleken uit het hoofddoekendebat voor vrouwelijke moslims. Maar wie ontkent dat de bezorgdheid daarbij consequent uitgaat van de te garanderen individuele ontplooiingskansen voor elke man of vrouw? De invloed van de ontvoogdingsstrijd tegenover de diepgewortelde Rooms-Katholieke hegemonie in Vlaanderen speelt wellicht nog een bepalende factor voor de wijze waarop elke eerlijke persoonlijke zingeving vrij kan worden gestimuleerd.

In de mate dat de sociaaldemocratie en de christendemocratie zich hebben geëngageerd tegen een conservatieve kerk in Vlaanderen om te komen tot een open samenleving met verschillende cohabiterende dynamieken, zal de integratie van de allochtone scholier of werknemer ook een verhaal zijn van wederzijds respect met vallen en opstaan. Maatschappelijke en culturele ontvoogding is altijd een pad geweest dat je zelf hoort op te bouwen met een interne strijd tegen ‘oude vormen en gedachten’ en met een zoektocht naar bondgenoten aan de rand van de weg.
Dat er zich bondgenoten aandienen voor zowel de ontwikkeling van een moslimdemocratie, als voor autocratische conservatieve moslims in ons land, zou de normale evolutie moeten zijn.

De hamvraag is of de conservatieve beweging de meerwaarde van de sociaaldemocratie in de ontvoogdingsstrijd van de Katholieke kerk en van de Islam vandaag in Vlaanderen kan erkennen. Dan wel hoe ze de bestaande open samenleving zelf positief wil invullen en daarbij de nefaste invloed van populismes van welke aard ook wil fnuiken.