Onlangs verloor ik in dezelfde week twee mensen die me nauw aan het hart lagen. Beiden kozen ervoor om uit het leven te stappen. De ene was de vader van mijn zoon, de andere een goede vriend. Het is niet de eerste maal dat ik mensen op deze manier afscheid van het leven zie nemen. Reeds drie kennissen en een buurjongen uit een ver verleden gingen hen vooraf. Zes mensen die heel erg van elkaar verschillen qua karakter maar wat wel opvalt is dat ze alle zes rokers waren en dat ze graag een glas lustten.

Elke 40 seconden sterft er iemand door zelfdoding, op een jaar tijd zijn dat 800.000 mensen die geen andere oplossing meer zagen. In 2016 overleden in Vlaanderen 1.057 personen door suïcide. Dit komt neer op bijna 3 zelfdodingen per dag. Bijna 3 op de 4 (72 procent) van hen waren mannen. Van alcohol is geweten dat het de stap naar zelfdoding verkleint maar wist je dat ook nicotine de levenslust drastisch doet afnemen? Maar daar vertel ik straks meer over.

Alcohol verdooft sombere gevoelens

Eén op drie zelfmoordpogingen gebeurt onder invloed van alcohol. Mensen beginnen in de eerste plaats met drinken om sombere gevoelens te verdoven. In dronken toestand denk je even niet meer aan de innerlijke pijn maar eens de drank is uitgewerkt komen de sombere gevoelens dubbel en dik terug. Dit verdoven kan een gewoonte gaan worden om met somberheid om te gaan waardoor de vaardigheid om naar constructieve oplossingen te zoeken langzaam afneemt. De gedachte dat er een uitweg is van de situatie door zelfmoord te plegen kan in eerste instantie een opluchting lijken maar op den duur kan deze gedachte je zo gaan kwellen en kan het nog de enige mogelijke uitweg lijken.

Mensen met alcoholproblemen maken vaak in beschonken toestand hun partners en familie het leven zuur waardoor ze haast onvermijdelijk terecht komen in een vicieuze cirkel van isolement en negatieve gedachten. Depressieve gevoelens zien er uitzichtlozer uit dan in nuchtere toestand. Eens zelfmoordgedachten aanwezig zijn, verlaagt drinken de drempel om effectief tot de daad over te gaan, omdat je onder invloed veel impulsiever bent en minder angst vertoont.

Mensen die kampen met een depressie hebben geen goede vriend aan alcohol, maar wist je dat ze ook het roken maar beter kunnen laten? Dokters en hulpverleners dachten vroeger dat roken een vorm van zelfmedicatie was en dat je een depressieve roker zijn sigaretje niet moest afnemen, omdat ze anders nog depressiever zouden worden. Maar niks is minder waar. Onderzoek heeft uitgewezen dat wanneer iemand stopt met roken er na zes weken al een verbetering van de depressie en angstgevoelens is. Stoppen met roken zou even effectief zijn als het nemen van anti-depressiva.

Roken vergroot risico op zelfmoordpoging

Bij de mensen die kampen met een depressie zijn er in verhouding meer rokers dan niet-rokers. Roken verergert de psychische problemen nog en vergroot zelfs het risico op een zelfmoordpoging. Een strengere rookwetgeving doet het zelfmoordrisico dalen met 15 procent.

Aangezien roken je gevoelens verdooft zal je de eerste dagen na het stoppen veel makkelijker huilen omdat je plots geconfronteerd wordt met alle pijnlijke emoties die je zo zorgvuldig hebt weggestopt. Dit gaat gelukkig vrij snel weer over. Na twee weken merk je daar niks meer van en na 6 weken voel je je kiplekker en vraag je je af waarom je in godsnaam ooit gerookt hebt. Veel bewegen en gezond eten zorgen ervoor dat je het volhoudt en dat je niet te veel (of zelfs geen) gewicht bijkomt. De voordelen van het stoppen zijn eindeloos: je gezondheid verbetert, je ziet er beter uit, je voelt je beter, je zal lekkerder ruiken enzovoort.

Rokers die stoppen hebben zes weken na hun laatste sigaret duidelijk minder last van depressie of angststoornissen dan mensen die doorgaan met roken. Dat blijkt uit een overzicht van een groot aantal wetenschappelijke studies, dat onlangs in het British Medical Journal werd gepubliceerd. “Dit is een belangrijke bevinding. Veel rokers die depressief zijn of angststoornissen hebben, zijn juist bezorgd dat hun klachten toenemen als ze stoppen met roken”, aldus Professor Onno van Schayck, hoogleraar preventieve geneeskunde aan de Universiteit Maastricht. “Die angst is dus onterecht.”

“Dit is een belangrijke bevinding. Veel rokers die depressief zijn of angststoornissen hebben, zijn juist bezorgd dat hun klachten toenemen als ze stoppen met roken”, aldus Professor Onno van Schayck, hoogleraar preventieve geneeskunde aan de Universiteit Maastricht. “Die angst is dus onterecht.”

Sigaretten werken alles behalve kalmerend

“Veel zorgverleners die patiënten met depressie of angstklachten behandelen zijn terughoudend in het adviseren te stoppen met roken. Ook zij veronderstellen vaak dat stoppen de angst en depressie juist zal verergeren. Uit deze meta-analyse blijkt die angst nu onterecht te zijn”, zegt Van Schayk.

Omdat stoppen met roken voor sommige mensen ongelooflijk moeilijk is, omdat ze plots geconfronteerd worden met alle weggestopte negatieve gevoelens, pleit verslavingsarts Robert Van de Graaf voor professionele verslavingscentra voor rookverslaafden. “In het buitenland worden complexe rokers al behandeld. Dat werkt. Dan gaat het over een groep die klinisch opgenomen kan worden. Geen zware verslavingskliniek, maar een lichte klinische voorziening met medische zorg is voldoende.”

Rokers denken vaak dat roken hen rustiger maakt maar dat klopt niet. “De rust die je krijgt na het opsteken van een sigaret wordt algauw weer vervangen door ontweningsverschijnselen en verlangen naar de volgende.” Ook Mike Knapton, directeur van de The British Heart Foundation, zegt dat een sigaret helemaal niet kalmerend werkt. “Na het roken ervaar je even minder stress, maar na een tijdje verdwijnt dat rustige gevoel en treden ontwenningsverschijnselen op die juist meer stress genereren.”

“Na het roken ervaar je even minder stress, maar na een tijdje verdwijnt dat rustige gevoel en treden ontwenningsverschijnselen op die juist meer stress genereren.”

Op lange termijn neemt het risico op het ontwikkelen van een depressie als gevolg van roken tot 70 procent toe, stellen de onderzoekers van het University College in Londen. De belangrijkste reden hiervoor is dat de onderliggende oorzaak van de stress niet wordt aangepakt.

“Stoppen met roken verbetert niet alleen je lichamelijke gezondheid, maar ook je geestelijke gezondheid heeft er alle baat bij”, aldus hoofdonderzoeker Robert West. “Sterker nog, voor rokers is stoppen met de verslavende gewoonte even effectief als antidepressiva nemen. De ex-rokers, die al een jaar gestopt waren, hadden niet meer stress of angstgevoelens dan niet-rokers. De mentale schade van het roken kan dus ongedaan gemaakt worden door te stoppen.” Eerder onderzoek aan de universiteiten van Birmingham, Oxford en King’s College toonde ook al aan dat stoppen met roken zelfs een behandeling met antidepressiva overbodig kan maken.

Legale cannabis = Lager zelfmoordcijfer

Daarentegen heeft cannabis geen negatieve invloed op de zelfmoordcijfers, sterker nog, in staten waar cannabis voor medicinaal gebruik legaal werd, is er sprake van een lager zelfmoordcijfer. Vooral bij mannen in de leeftijdscategorie tussen 30 en 39 jaar daalde het aantal zelfmoorden met 9,4 procent. Hieruit concluderen de onderzoekers dat medicinale cannabis kan dienen als een middel om beter om te kunnen gaan met stressvolle levensmomenten. Maar dit terzijde.

Wanneer we weten dat alcohol en nicotine mensen de dieperik in duwen omdat ze het risico op depressie en zelfdoding significant verhogen, dan dienen we deze middelen te ontmoedigen, meer in te zetten op een strengere alcohol- en rookwetgeving, betere preventie en voorlichting en zelfs nog een stapje verder durven gaan door het opzetten van verslavingscentra voor rokers waar je met een doorverwijzing van een arts terecht kan om hulp te krijgen bij het stoppen met roken. We zouden de tabaksindustrie op haar verantwoordelijkheid kunnen wijzen en ze de rekening kunnen presenteren.

Zelfmoordpreventie

75 procent van de mensen die gestorven zijn door zelfdoding, hadden het vooraf bekendgemaakt. Door hun doodswens ter sprake te brengen, trekken ze aan de alarmbel. Er zijn verschillende soorten signalen: directe verbale boodschappen, indirecte verbale boodschappen (bijvoorbeeld ‘mijn leven is zinloos’, ‘ik ben een last voor jullie’ …) en gedragsmatige signalen (een sombere stemming, afzondering, overdreven gebruik van alcohol en/of medicatie, afwezigheid van reactie na het verlies van een naaste, hyperactiviteit, weggeven van persoonlijke spullen, …). Het risico op suïcidaal gedrag wordt groter wanneer er meerdere signalen gedurende langere tijd zichtbaar zijn. Het bespreken van zelfmoordgedrag is één van de manieren om aan zelfmoordpreventie te doen. (Bron)

De Zelfmoordlijn 1813 is een anonieme hulplijn voor iedereen die aan zelfdoding denkt of zich zorgen maakt om iemand. De noodlijn is bereikbaar via telefoon, chat en e-mail en wordt beantwoord door deskundig opgeleide vrijwilligers. In 2018 werden in totaal 14.287 oproepen naar de Zelfmoordlijn 1813 beantwoord.