Proverbs for paranoids 3 : If they can get you asking the wrong questions, they don’t have to worry about answers (Thomas Pynchon.) Uit: “Gravity’s Rainbow”
Op zaterdag 3 april trokken duizend mensen richting Kleine-Brogel om er de aanwezigheid van kernwapens aan te klagen. Een grote groep deed mee aan een actie van burgerlijke ongehoorzaamheid, met als doel de basis te betreden. Zij begingen een klein misdrijf om een veel groter misdrijf (de voorbereiding van oorlogsmisdaden) te voorkomen.
Elke grote bomspottingactie kan rekenen op veel mediabelangstelling. Hiermee wordt één van de twee grote doelen van de actie bereikt: het onder de aandacht brengen en houden van de kernwapenpolitiek van België, de V.S. en de NAVO. Het andere grote doel is het uitlokken van een juridische discussie. Mensen die een politiek misdrijf begaan moeten in principe voor een assisenjury verschijnen. De juridische argumentatie van de bomspotters zou wel eens correct kunnen blijken, waardoor duizenden bomspotters de laatste tien jaar zonder enig juridisch gevolg de militaire basis van Kleine-Brogel hebben kunnen betreden.
Volgens Ingrid Baek, de woordvoerster van Defensie, is men de bomspottingacties meer dan beu. De logische oplossing zou zijn dat men handelt naar het humanitaire recht en zich ontdoet van de illegale wapens, maar dit ligt niet binnen het bereik van Defensie. Dan maar een andere strategie hanteren.
Deel één van de oplossing: bedreig de actievoerders op voorhand door in interviews tussen de regels duidelijk te maken dat iedereen die over de omheining gaat in scheermesdraad zal belanden, of anders als mogelijke terrorist de Guantanamobehandeling zal krijgen. Zak over het hoofd, uren rechtstaan onder bedreiging van een geweer, verdwijnen in het zwarte gat tussen de vasthouding door militairen en de overdracht naar de politie…
Natuurlijk heeft men een soortgelijke behandeling enkel gegeven aan enkele actievoerders die vóór 3 april het domein betraden, toen er nog geen televisiecamera’s in de buurt waren. Dit hangt samen met deel 2 van de oplossing: zorg ervoor dat zoveel mogelijk media-aandacht opgeslorpt wordt door feiten die niets te maken hebben met de boodschap van de actievoerders en zorg ervoor dat de actie van militairen en politie zeer sportief overkomt, in tegenstelling tot de eerdere dreigementen. Zo wordt de evidentie dat men geweldloze activisten niet in elkaar slaat nog een genereuze toegeving!
In beide elementen van de oplossing spelen media een cruciale rol. Ze hebben deze perfect vervuld. Verschillende kranten publiceerden de dreigementen in de week die aan de actie voorafging en reeds op de dag van de actie verschenen er artikels met als kop “Beveiliging Kleine-Brogel kost 150.000 euro”, oa. op deredactie.be en hln.be. Resultaat: de discussie verlegt zich van de kernwapenpolitiek van België en de NAVO naar de kost van de actie, de arrestaties, enz.
Dat deze actie Defensie 150.000 euro heeft gekost zou wel eens waar kunnen zijn, maar het is een typisch voorbeeld van een topologische leugen: de feiten kloppen, maar zijn op dat moment niet relevant met betrekking tot het onderwerp. Op die manier worden de juiste vragen niet gauw gesteld. Defensie legt de grenzen van het debat vast door bomspotters te criminaliseren, maar geen woord te reppen over de eigen criminele daden, waaronder het opslaan van massavernietigingswapens zeker kan gerekend worden. Media leggen de grenzen van het debat vast door enkel op mogelijk geweld of het uitblijven daarvan te focussen. Dat er tijdens de actie journalisten gearresteerd zijn is min of meer een fait divers geworden in de meeste kranten
De nauwe lijnen waartussen dan nog plaats is voor debat bepalen dat er enkel nog ruimte is voor vragen van het genre: mogen mensen wel over draden klimmen om een politiek punt duidelijk te maken? Hoeveel militairen werden hiervoor opgetrommeld? Wat kost dit allemaal?.
Daarom eindig ik met een oproep aan alle goede journalisten: ga op zoek naar de wortels van deze zaak en verleg de bakens van de discussie naar een breder kader, in plaats van in te gaan op pietluttige details. Zoek het antwoord op vragen als:
Waarom zijn er nog nooit bomspotters vervolgd? Zijn kernwapens inderdaad strijdig met het internationale recht? Is er enige democratische controle over de kernwapenpolitiek van de NAVO? Wat zijn de concrete plannen van de Belgische overheid met betrekking tot kernwapens? Wat kost het opslaan en beschermen van kernwapens die ‘nooit gebruikt zullen worden’?
Zoals het citaat aan het begin van dit stukje duidelijk maakt: enkel de juiste vragen kunnen machthebbers tot antwoorden dwingen. Laat de rest maar over aan de spindoctors.
