De soap rond het VN-migratiecompact heeft ons de laatste tijd een aantal interessante zaken geleerd. Zo werd ons nog eens duidelijk het onderscheid uitgelegd tussen de wetgevende (parlement) en de uitvoerende macht (regering). Het parlement stemt wetten en de regering zorgt voor de uitvoering of implementering. (Daarna controleren al dan niet activistische rechters of de uitvoering correct wordt nageleefd.) Het ondertekenen van een internationaal verdrag is blijkbaar de bevoegdheid van de regering. Het parlement kan dan weer een resolutie aannemen waarin ze de regering vraagt om zo’n verdrag te tekenen. De diplomaten die zo’n internationaal verdrag mee onderhandelen vallen onder de uitvoerende macht. Zij rapporteren en voeren uit wat de regering van hen verlangt.

De Vlaamse nationalisten die meegeschreven hadden aan het migratiecompact wilden op het einde van de rit toch niet dat de regering het tekende. Onder druk van extreem rechts beseften ze plots dat ze iets slechts hadden onderhandeld. Door uit de regering te stappen, zo stellen ze, heeft die geen democratisch draagvlak meer om het pact te ondertekenen. Nochtans heeft een meerderheid van het parlement er mee ingestemd.

Waar NVA eerst nog bereid was om zijn verantwoordelijkheid op te nemen en mee verder te werken aan economische dossiers die ze mee had voorbereid, hoorden we even later dat ze het niet zouden dulden als de premier zou shoppen in het parlement. Door wisselmeerderheden te zoeken zou de huidige minderheidsregering voor beslissingen op verscheidene vlakken steun kunnen zoeken in verscheidene kampen en dat kan niet, zo stelde mijnheer De Wever.

Onzin natuurlijk. Dat kan perfect, als de politieke wil er is en als de politieke spelletjes achterwege blijven.

Stilstand

In de media gaat het ondertussen al lang niet meer over de inhoud. Is de regering bevoegd? Moet er een vertrouwensstemming komen? Welke strategie volgen de partijen? Komen er vervroegde verkiezingen? Waar er aanvankelijk nog in een klein artikeltje werd meegedeeld wat er precies in het compact stond, focuste de berichtgeving algauw op de partijstrategie. Meer sensatie …

Wat ligt er ondertussen op tafel? Klimaat, jobs, veiligheid en justitie. Rond veel van die punten moet toch een akkoord te vinden zijn? Het moge duidelijk zijn: de verkiezingen hangen in de lucht en de partij primeert boven de burger. In een particratie is het voor een partij per definitie onmogelijk om het beste na te streven voor de burger. Er moet conflict zijn met de andere partijen. Dit systeem is inderdaad ziek, zoals de Antwerpse burgervader het stelt. Partijen zijn bang geworden van verkiezingen, tenzij ze goed staan in de peilingen. Beleid is onmogelijk geworden.

Beeld je in dat er geen partijen zijn, maar burgers rechtstreek inspraak hebben bij elke beleidskeuze. Waar zullen de kranten over schrijven? Als er geen conflicten zijn tussen partijen, hebben de media slechts de keuze om de conflicten tussen individuele burgers te belichten (denk aan de roddelblaadjes), of informatie te geven over de verschillende meningen en argumenten.

Souvereiniteit

Eén van de argumenten tegen het migratiecompact is dat ons land erdoor gebonden zou worden en dat we een stuk van ons zelfbeschikkingsrecht zouden verliezen aan een globale organisatie – de VN. Dit past mooi in het globalere eurokritische plaatje. (Ironisch in dat opzicht is dan weer de slaafse volgzaamheid in die andere globale organisatie, de NAVO, waarbinnen een NVA minister onze luchtmacht in Amerikaanse handen heeft gegeven.)

Zowel de EU als de VN zijn in wezen opgericht als vredesorganisaties. Deze supranationale organisaties zijn echter in de loop der tijd op een ontransparante en ondemocratische manier uitgegroeid tot een bevoegdheid die ondertussen een groot deel van onze souvereiniteit heeft aangetast.

Je kan redeneren dat een sterk Europa en een sterke wereldregering nodig zijn om de globalisering in goede banen te leiden, om de internationale markt te reguleren en om vrede te bewaren. Van Europa wordt gezegd dat het het meest democratische instituut in de wereld is. Nergens houden zo veel belangengroepen mee de pen vast. Waarom keert de burger er zich dan vanaf? (Recentelijk spreken ook de gele hesjes zich uit tegen de begrotingsbemoeienissen van de EU.) De besluitvorming in deze enorme mastodonten gebeurt ontransparant. Toon de burger wat daar gebeurt. Organiseer structurele inspraak en feedback. Natuurlijk niet door allemaal op een marktplein te gaan staan, maar doe het online, of in een piramidestructuur. Maak het hele denkproces, stellingen, argumenten, tegenargument, studies, belangenpraatjes, enz … openbaar. Zorg dat de burger voortdurend kan zien waarover het gaat en wat er op tafel ligt. Zorg dat de burger gehoord kan worden. Ook al wordt er dan op het einde van de rit iets anders besloten. Pas als iedereen zijn zeg heeft kunnen doen, kunnen we spreken van een democratie. Zo lang dat niet gebeurt, zullen mensen samenzweringstheorieën blijven verzinnen en in de armen van extreme en leugenachtige populisten worden geduwd.

Mijn advies? Begin klein. Op lokaal niveau. Leer mensen de kunst van de dialoog aan en creëer empowerment. Een onvoorwaardelijk basisinkomen geeft de mensen meer ruimte om burgerschap te vervullen. Die discussie moeten we niet voeren, er is geld voor studies, waar wachten we op? Geef de burgers kans om zich voor te bereiden op een democratie zonder partijen. Begin ondertussen om elk niveau zo transparant mogelijk te maken. Tref voorbereidingen voor een grootschalige omschakeling met een waaier aan inspraakmogelijkheden. Ik vermoed dat de rest dan vanzelf komt.